DOSKONAŁA BAZA NAUKOWA - Infrastruktura badawcza

DOSKONAŁA BAZA NAUKOWA - Infrastruktura badawcza

Cel szczegółowy

Celem szczegółowym jest zapewnienie Europie światowej klasy infrastruktury badawczej, dostępnej dla wszystkich naukowców w Europie i poza jej granicami, oraz pełne wykorzystanie jej potencjału w zakresie rozwoju nauki i innowacji.
Infrastruktura badawcza to kluczowy czynnik warunkujący konkurencyjność Europy w pełnym przekroju dziedzin nauki, istotny również dla innowacji opartych na nauce. Badania naukowe w wielu obszarach nie są możliwe bez dostępu do superkomputerów, narzędzi analitycznych, źródeł promieniowania dla nowych materiałów, pomieszczeń czystych i zaawansowanej metrologii do badań nanotechnologicznych, specjalnie wyposażonych laboratoriów do badań biologicznych i medycznych, banków danych do badań genomicznych i badań z zakresu nauk społecznych, obserwatoriów i czujników do badań z zakresu nauk o Ziemi i środowisku, szybkich szerokopasmowych sieci do przesyłu danych itd. Infrastruktura badawcza jest konieczna do prowadzenia badań naukowych niezbędnych do rozwiązania wielkich wyzwań społecznych. Stymuluje ona współpracę ponad granicami i między dyscyplinami oraz tworzy spójną i otwartą przestrzeń europejską dla badań internetowych. Promuje mobilność ludzi i pomysłów, łączy najlepszych naukowców z Europy i świata oraz podnosi poziom edukacji naukowej. Pobudza naukowców i innowacyjne przedsiębiorstwa do rozwoju najnowocześniejszych technologii. W ten sposób wzmacnia innowacyjny europejski przemysł zaawansowanych technologii. Stymuluje najwyższą jakość w europejskich społecznościach badawczych i innowacyjnych oraz może służyć do prezentacji wybitnych osiągnięć naukowych szerszemu społeczeństwu.
Jeśli Europa chce utrzymać światowy poziom prowadzonych u siebie badań naukowych, musi zapewnić – w oparciu o wspólnie uzgodnione kryteria – odpowiednią i stabilną podstawę budowy, utrzymania i eksploatacji infrastruktury badawczej. Wymaga to zasadniczej, skutecznej współpracy między instytucjami finansującymi na szczeblu Unii, krajowym i regionalnym; w tym celu ustanowione zostaną silne powiązania z polityką spójności pozwalające na zapewnienie synergii i spójnego podejścia.
Ten cel szczegółowy jest związany z podstawowym założeniem inicjatywy przewodniej „Unia innowacji”, kładącej nacisk na zasadniczą rolę, jaką światowej klasy infrastruktura badawcza odgrywa w umożliwianiu przełomowych badań naukowych i innowacji. Inicjatywa podkreśla, że budowa i funkcjonowanie infrastruktury badawczej wymaga łączenia zasobów w skali całej Europy, a w niektórych przypadkach w skali globalnej. Także inicjatywa przewodnia „Europejska agenda cyfrowa” uwypukla potrzebę wzmocnienia europejskiej infrastruktury elektronicznej oraz znaczenie rozwijania klastrów innowacyjnych dla zapewnienia Europie przewagi w dziedzinie innowacji.

Uzasadnienie i unijna wartość dodana

Nowoczesna infrastruktura badawcza jest coraz bardziej złożona i kosztowna, często wymaga też integracji różnego wyposażenia, usług i źródeł danych oraz rozległej współpracy transnarodowej. Żaden kraj w pojedynkę nie dysponuje zasobami wystarczającymi do wsparcia całej potrzebnej mu infrastruktury badawczej. W ostatnich latach poczyniono znaczne postępy w wypracowywaniu europejskiego podejścia do infrastruktury badawczej, co przejawia się ciągłym rozwojem i realizacją planu działania Europejskiego Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI)w odniesieniu do infrastruktury, integracją i otwarciem krajowych obiektów badawczych oraz rozwojem infrastruktury elektronicznej mającej podstawowe znaczenie dla otwartej cyfrowej EPB. Sieci infrastruktury badawczej w Europie wzmacniają jej zasoby ludzkie, zapewniając światowej klasy szkolenie dla nowego pokolenia naukowców i inżynierów oraz promując interdyscyplinarną współpracę. Wspierać się będzie synergię z działaniami „Maria Skłodowska-Curie”.
Dalsza rozbudowa i powszechniejsze wykorzystywanie infrastruktury badawczej na szczeblu europejskim w istotnym stopniu przyczynią się do rozwoju EPB. Państwa członkowskie wprawdzie nadal mają podstawowe znaczenie w rozwijaniu i finansowaniu infrastruktury badawczej, jednak Unia odgrywa istotną rolę polegającą na wspieraniu infrastruktury na poziomie europejskim, taką jak wspieranie koordynowania europejskiej infrastruktury badawczej, promując tworzenie nowych i zintegrowanych obiektów, umożliwiając i wspierając szeroki dostęp do infrastruktury krajowej i europejskiej oraz zapewniając spójność i skuteczność polityki regionalnej, krajowej, europejskiej i międzynarodowej. Jest to konieczne dla zapobieżenia powielaniu i rozdrobnieniu wysiłków, dla wspierania skoordynowanego i skutecznego wykorzystywania obiektów, a tam gdzie to właściwe – dla łączenia zasobów i umożliwia tym samym Europie pozyskiwanie i eksploatowanie infrastruktury badawczej na światowym poziomie.
Technologie informacyjno-komunikacyjne zmieniły naukę dzięki umożliwieniu współpracy na odległość, przetwarzaniu ogromnych ilości danych, eksperymentom in silico oraz dostępowi do odległych zasobów. Badania naukowe stają się zatem coraz bardziej międzynarodowe i interdyscyplinarne, co wymaga wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, które są ponadnarodowe, podobnie jak sama nauka.
Korzyści skali i zakresu osiągane dzięki europejskiemu podejściu w zakresie budowy infrastruktury badawczej, w tym infrastruktury elektronicznej, jej wykorzystania i zarządzania nią, przyczynią się w znacznym stopniu do wzmocnienia europejskiego potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji oraz zwiększą konkurencyjność Unii na szczeblu międzynarodowym.

Ogólne kierunki działań

Działania mają na celu budowę europejskiej infrastruktury badawczej na miarę 2020 r. i dalszej przyszłości, wspieranie jej potencjału innowacyjnego i zasobów ludzkich oraz wzmocnienie europejskiej polityki w tym zakresie.

(a) Rozwijanie europejskiej infrastruktury badawczej na miarę 2020 r. i dalszej przyszłości

Celem jest ułatwianie i wspieranie działań związanych z: (1) przygotowaniem, wdrożeniem i wykorzystaniem ESFRI oraz innych rodzajów światowej klasy infrastruktury badawczej, w tym rozwoju regionalnych obiektów partnerskich tam, gdzie istnieje znaczna wartość dodana interwencji unijnej; (2) integracją i zapewnieniem ponadnarodowego dostępu do krajowej i regionalnej infrastruktury badawczej o znaczeniu europejskim, aby naukowcy europejscy mogli z niej korzystać – niezależnie od umiejscowienia – do prowadzenia badań naukowych na najwyższym poziomie; (3) rozwijaniem, wdrażaniem i eksploatacją e-infrastruktury w celu zapewnienia najlepszych na świecie możliwości w zakresie łączenia w sieć, zdolności obliczeniowych oraz danych naukowych.

(b) Wspieranie innowacyjnego potencjału infrastruktury badawczej i jej zasobów ludzkich

Celem jest wspomaganie infrastruktury badawczej w zakresie wczesnego przyjmowania lub opracowywania najnowocześniejszych technologii, promowanie partnerstw badawczo-rozwojowych z przemysłem, ułatwianie przemysłowego wykorzystania infrastruktury badawczej oraz stymulowanie tworzenia klastrów innowacyjnych. W ramach tego działania wspiera się również szkolenie lub wymiany personelu zarządzającego infrastrukturą badawczą oraz obsługującego ją.

(c) Wzmocnienie europejskiej polityki w zakresie infrastruktury badawczej i współpracy międzynarodowej

Celem jest wspieranie partnerstw między odnośnymi decydentami a organami finansującymi, tworzenia narzędzi mapowania i monitorowania na potrzeby procesu decyzyjnego, a także wspieranie współpracy międzynarodowej. Należy wspierać europejską infrastrukturę badawczą w działaniach z zakresu stosunków międzynarodowych.
Cele wymienione w działaniach pod pozycjami b) i c) są realizowane w drodze specjalnych działań, a także – w odpowiednich przypadkach – w ramach działań wypracowywanych zgodnie z działaniem pod pozycją a).