Wczesne odżywianie wpływa na stan zdrowia w przyszłości
Coraz więcej dowodów wskazuje, że wczesne odżywianie i styl życia mają długofalowy wpływ na stan zdrowia w przyszłości. Wybory żywieniowe w czasie ciąży i schematy żywieniowe niemowląt mogą wpływać na różne funkcje organizmu. Te zaprogramowane zmiany w organizmie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia nadwagi i następczych zaburzeń metabolicznych, które ujawniają się w późniejszym okresie życia. Pomimo faktu, że programowanie metaboliczne otyłości jest wieloczynnikowe, otyłość u matki i nadmierny przyrost masy ciała w czasie ciąży stają się niezależnymi czynnikami ryzyka otyłości w dzieciństwie. Finansowany ze środków UE projekt EARLYNUTRITION (Long-term effects of early nutrition on later health) był dużym wspólnym przedsięwzięciem badaczy z 35 instytucji w 12 krajach europejskich, Stanach Zjednoczonych i Australii, którzy połączyli siły, aby wypełnić lukę między postępami naukowymi a ich praktycznym wdrożeniem w postaci zaleceń dotyczących życia codziennego. „Głównym celem było zbadanie, w jaki sposób wczesne programowanie żywieniowe i czynniki stylu życia wpływają na wskaźniki otyłości i powiązane zaburzenia”, wyjaśnia koordynator projektu, prof. Berthold Koletzko. W szczególności projekt skupiał się na mechanizmach programowania metabolicznego oraz na tym, w jaki sposób ich manipulacja może prowadzić do poprawy stanu zdrowia w późniejszym życiu. Powiązanie otyłości z żywieniem na wczesnym etapie życia Zespół projektu EARLYNUTRITION badał różne kluczowe hipotezy dotyczące prawdopodobnych przyczyn i szlaków powstawania otyłości we wczesnym okresie życia. Obejmowały one hipotezę in utero, która sugeruje, że wewnątrzmaciczna ekspozycja na glukozę powoduje trwałe zmiany płodu. Stwierdzono, że otyłość u matki zmienia metabolizm lipidów łożyska, podczas gdy badania interwencji dietetycznych u otyłych ciężarnych gryzoni wykazały, że interwencje mogą zmniejszyć otyłość i powiązane zaburzenia. Ponadto badacze uzyskali profile metaboliczne kobiet w ciąży, które pozwoliły im zidentyfikować konkretne cele związane z otyłością o wartości terapeutycznej. Druga hipoteza zbadana w ramach projektu EARLYNUTRITION, dotycząca przyspieszonego wzrostu masy ciała po urodzeniu, sugerowała powiązanie między szybkim przyrostem masy ciała w okresie niemowlęcym a wyższą częstością występowania otyłości w późniejszym życiu. Badacze przeprowadzili analizy prospektywne 39 kohort matek i dzieci w celu oceny wpływu wzrostu masy ciała, składu ciała i palenia tytoniu w czasie ciąży na otyłość u potomstwa. Badacze nie wykryli korelacji pomiędzy spożywaniem korzystnych kwasów tłuszczowych omega-3 podczas ciąży i otyłości nastolatków lub wczesnej cukrzycy typu 2. Co ciekawe, po analizie żywieniowej składu mleka matki zaobserwowali związek między masą ciała przed ciążą a poziomem insuliny w mleku. Wpływ interwencji dietetycznych na wczesnym etapie życia W innej części projektu przeprowadzono randomizowane badania kobiet w ciąży i niemowląt, a także badania kontrolne w dzieciństwie w celu przetestowania hipotezy niedopasowania. Zgodnie z tą hipotezą nieoptymalne okołoporodowe i sprzyjające otyłości wychowanie zwiększają predyspozycje do otyłości i odpowiadających jej chorób współistniejących. Badanie wielu interwencji przed porodem i po porodzie wykazało, że ograniczenie spożycia białka w okresie niemowlęcym prowadzi do znacznego zmniejszenia ryzyka otyłości. „Obok propagowania karmienia piersią jest to najskuteczniejsza znana obecnie strategia zapobiegania otyłości dziecięcej. Została ona szybko wdrożona w odpowiednich wytycznych UE”, wyjaśnia prof. Koletzko. Z uwagi na fakt, że otyłość stanowi podstawę rozwoju cukrzycy, wysokiego ciśnienia krwi i chorób serca, profilaktyka na wczesnych etapach życia może przynieść znacznie większe korzyści niż interwencje w późniejszych latach. Wyniki projektu EARLYNUTRITION znacznie poprawiają naszą wiedzę na temat wpływu wczesnego programowania żywieniowego na zdrowie w okresie dzieciństwa, wieku dojrzewania i dorosłości. Łącznie wyniki projektu poszerzają istniejące informacje dotyczące zaleceń żywieniowych i identyfikują nowe strategie zapobiegania w walce z epidemią otyłości u dzieci.
Słowa kluczowe
EARLYNUTRITION, odżywianie, otyłość, ciąża, cukrzyca