Możliwości biznesowe związane z odbudową ekosystemów morskich w Europie i na świecie
Wyraźnie szkodliwy wpływ działalności człowieka na ekosystemy lądowe stał się przyczynkiem do olbrzymiej ilości badań, działań popularyzatorskich i nowych strategii politycznych związanych z ochroną i odbudową tych ekosystemów. Z kolei ekosystemy morskie i ich degradacja stanowią dla przeciętnego człowieka znacznie mniej oczywiste kwestie. Nie zmienia to faktu, że europejskie ekosystemy morskie giną lub są niszczone w alarmującym tempie z powodu nałożenia się na siebie kilku czynników – nadmiernej eksploatacji, zanieczyszczenia, gatunków inwazyjnych, szkód fizycznych oraz zmieniającego się klimatu. Renaturalizacja ekosystemów, w połączeniu z ograniczeniem presji, może być wydajnym i skutecznym rozwiązaniem tego problemu, a jednocześnie opartym całkowicie na zasobach przyrody. Finansowany przez UE projekt MERCES tchnął życie w młodą dziedzinę, do jakiej należą rozwiązania oparte na zasobach przyrody (ang. nature-based solutions, NBS) w celu budowania odporności ekosystemów morskich. Stanowią one przedmiot wielu międzynarodowych i europejskich inicjatyw, takich jak cele zrównoważonego rozwoju Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju czy też nowa Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030.
Nie ma dwóch takich samych ekosystemów
Ekosystemy morskie, podobnie jak ich odpowiedniki na lądzie, wykazują ogromne zróżnicowanie. W ramach projektu MERCES zbadano potencjał działań mających na celu odbudowę ekosystemów charakterystycznych dla płytkiego miękkiego oraz twardego dna, w tym dla siedlisk mezofotycznych i siedlisk głębinowych w całej Europie, od Norwegii po Turcję. Jak mówi Roberto Danovaro, koordynator projektu, i Cristina Gambi, kierownik naukowy projektu: „Koncentrujemy się na najbardziej wrażliwych i zagrożonych siedliskach europejskich, w tym na łąkach traw morskich, skupiskach makroglonów i lasach wodorostów, wychodniach koralowców i koralowcach zimnowodnych, kanionach, górach podmorskich i fiordach na 25 różnych obszarach pilotażowych. W ramach pierwszego tego typu projektu, obejmującego wiele regionów i wiele siedlisk, zostało przetestowanych ponad 20 protokołów odbudowy zasobów przyrodniczych z myślą o wsparciu renaturalizacji ekosystemów morskich w całej Europie”.
Przyjazne dla środowiska, społeczności i przedsiębiorstw
Działania mające na celu promowanie i inspirowanie inicjatyw politycznych oraz zapewnianie ram prawnych powinny pomóc we włączeniu kwestii odbudowy ekosystemów do programu w zakresie bioróżnorodności i NBS. Danovaro podkreśla: „Projekt MERCES przyciągnął zainteresowane strony z sektora publicznego, prywatnego i przemysłowego, chcące skorzystać z możliwości w zakresie niebieskiego wzrostu. Klub biznesu MERCES Business Club może się poszczycić 350 członkami reprezentującymi wszystkie ważne zainteresowane strony, co jest wyrazem rosnącego zainteresowania rozwiązaniami NBS dla odbudowy ekosystemów morskich. W ramach klubu udostępniane są narzędzia, takie jak biuletyny branżowe i cykle webinariów, skoncentrowane na gospodarczych i biznesowych możliwościach związanych z renaturalizacją mórz”. Tylko w marcu 2020 roku webinaria biznesowe MERCES miały ponad 900 uczestników z całego świata. Ponadto są one dostępne za pośrednictwem biblioteki webinariów Towarzystwa Renaturyzacji Ekologicznej (ang. Society for Ecological Restoration). Priorytetem dla partnerów projektu MERCES od początku było zaangażowanie opinii publicznej. Jak dodaje Gambi: „Oprócz warsztatów i Europejskiej Nocy Naukowców poprowadziliśmy wydarzenia w dziedzinie wiedzy o oceanach i nauki obywatelskiej skierowane do uczniów i studentów, a także do uczestników letnich szkół i kursów. Celem tych inicjatyw było testowanie protokołów odbudowy”. Konsorcjum dotychczas wydało ponad 60 publikacji, w tym artykuły w światowej klasy czasopismach naukowych takich jak „Science” czy „Nature Ecology & Evolution”, które zachęcają do dyskusji na temat szeregu ważnych aspektów renaturalizacji mórz mających konsekwencje dla polityki, gospodarki i dobrostanu.
„Podwodne” możliwości rozwoju
Projekt MERCES udowodnił, że ekologiczna odbudowa środowiska morskiego jest nie tylko wykonalna, ale powinna być wspierana za pomocą przepisów, zachęt ekonomicznych i nowych możliwości zatrudnienia. Ponadto uczestnicy projektu jasno zdefiniowali metody służące rozwojowi działalności biznesowej wokół strategii renaturalizacji. Zatem wyniki tego projektu są istotnym wkładem w realizację celów Europejskiego Zielonego Ładu i nowej strategii na rzecz bioróżnorodności. Z perspektywy celów światowych wyniki te są ważne w kontekście dekady przywracania ekosystemów oraz dekady nauki o oceanach na rzecz zrównoważonego rozwoju – obie ustanowione przez ONZ dekady mają się rozpocząć w 2021 roku. Danovaro i Gambi dodają: „Projekt MERCES otworzył nowe możliwości w zakresie ekologicznej odbudowy ekosystemów morskich w Europie i na świecie, które pomogą w transformacji naszych społeczeństw w kierunku zrównoważonej przyszłości”. Historia projektu zawierająca piękne podwodne zdjęcia powinna zainspirować nas wszystkich do podjęcia ważnego wyzwania, jakim jest odbudowa ekosystemów morskich.
Słowa kluczowe
MERCES, odbudowa, renaturalizacja, ekosystem, morski, siedlisko, morze, różnorodność biologiczna, ekologiczny, zimnowodne koralowce, łąki traw morskich, makroglony, wodorosty, Society for Ecological Restoration, rozwiązania oparte na zasobach przyrody (NBS), Europejski Zielony Ład
