Nowe informacje na temat współczesnych chińskich rodzin i ról płciowych
Główną zasadą rządzącą relacjami panującymi w Chińskich rodzinach przez ponad 2000 lat był Konfucjanizm. Jednak na początku XX wieku postanowiono przyjrzeć się jego zasadom, ponieważ uznano, że protokoły hierarchicznych stosunków rodzinnych ograniczają społeczeństwo. Następnie przeprowadzono szereg kampanii politycznych i społecznych mających na celu zreformowanie struktury życia rodzinnego w Chinach. W ramach projektu Intimacy (Doing Intimacy: A Multi-sited Ethnography of Modern Chinese Family Life), prowadzonego przez Jieyu Liu, wicedyrektorkę Instytutu Chińskiego w School of Oriental and African Studies (SOAS) na Uniwersytecie Londyńskim, tematowi życia rodzinnego współczesnych chińczyków przyjrzano się z nowej i niekonwencjonalnej perspektywy. Jej zespół rozpatrywał rodzinę w kategoriach procesu praktyk i doświadczeń, odchodząc od sztywnej analizy struktur rodzinnych na rzecz jakości ich relacji. Liu skupiła się na tym, co nazywa ona „tworzeniem zażyłości”. „Krótko mówiąc, w ramach tego projektu przyglądamy się bliżej dynamice życia chińskiej rodziny z nowej, krytycznej perspektywy”, mówi Liu. „W ten sposób udokumentowano znaczące zmiany pokoleniowe w różnych aspektach życia chińskich rodzin, obejmujących relacje dzieci z ojcem, zaloty, relacje płciowe, stosunki seksualne oraz starzenie się i późniejsze życie”.
Zagłębienie się w proces „tworzenia zażyłości”
Aby przenieść nacisk na praktyki związane z zażyłością, emocjami i oddziaływaniem, zespół projektu Intimacy zbadał doświadczenia przedstawicielek trzech pokoleń z ich rodzonymi krewnymi. Jak wyjaśnia Liu, mimo patrylinearnych i patrylokalnych tradycji kulturowych zamężne córki często utrzymują bliskie relacje ze swoimi rodzicami. W pierwszym modelu relacje rodzinne zorganizowane są wzdłuż linii zstępujących od męskich przodków, drugi polega na osiedlaniu się rodziny w pobliżu krewnych męża lub pod ich dachem. „Kobiety przyjęły czynną rolę w umacnianiu więzi ze swoimi rodzonymi krewnymi, co stopniowo doprowadziło do zmiany preferencji kulturowych u synów i praktyk patrylokalnych. Może to w istocie ostatecznie podważyć patrylinearną kulturę chińskiego społeczeństwa”.
Zmiana relacji płciowych we współczesnych społeczeństwach chińskich
Na pozór wydaje się, że we współczesnych społeczeństwach chińskich rozwinęło się wiele z tych samych ról płciowych i związanych z nimi czynności, które widoczne są w społeczeństwach zachodnich. Wielu młodych Chińczyków doświadcza na przykład kultury zalotów i modeli rodzin dwupokoleniowych, które są podobne do tych obecnych na Zachodzie. „Moje badania wskazują jednak na to, że wzajemna zależność między rodziną małżeńską i szerszym gronem krewnych utrzymuje się, a takie więzi wzmacniają się w obliczu niepewnej sytuacji materialnej czy zdrowotnej”, dodaje Liu. Wśród młodego pokolenia chińskich par nastąpiło również przejście w kierunku związków małżeńskich opartych na więziach emocjonalnych i komunikacji. „Ta zmiana idzie w parze ze starszym wyobrażeniem kulturowym pana młodego wnoszącego do małżeństwa znaczne dobra materialne”, kontynuuje Liu. „Tradycyjny chiński model rodziny patrylokalnej został zreformowany na potrzeby współczesnych czasów – w przeszłości nowożeńcy mieszkali początkowo z rodzicami męża, a teraz są bardziej skłonni mieszkać sami. Jednakże normą społeczną pozostaje to, że mąż odpowiedzialny jest za zakup domu rodzinnego i tego się od niego oczekuje”.
Nadchodząca analiza regionalna
W styczniu 2021 roku Liu rozpocznie jeden z kluczowych, końcowych etapów projektu – analizę różnic regionalnych między Chińską Republiką Ludową, Hongkongiem i Tajwanem. W przygotowaniu są również dwie monografie badawcze. A szersze osiągnięcia projektu? „Sprawy związane z emocjami, płcią i zażyłością stanowią bardzo osobistą sferę ludzkiego życia, dlatego zasadniczo brakuje badań tego typu. Wyniki tego projektu będą miały wielką wartość dla ogólnoświatowych badań nad instytucją rodziny”, podsumowuje Liu.
Słowa kluczowe
Intimacy, płeć, Chiny, patrylinearne, patrylokalne, relacje dziecko-rodzic
