Nowe biomarkery raka prostaty
Największym wyzwaniem w terapii raka prostaty jest opracowanie markerów umożliwiających odróżnienie niezłośliwych guzów we wczesnym stadium od tych, które przerodzą się w inwazyjną postać choroby. Głównym celem uczestników projektu 'Genetic prostate cancer variants as biomarkers of disease progression' (PROMARK) było sprawdzenie, czy dziedziczone odmiany genetyczne mogą posłużyć jako biomarkery w prognozowaniu przebiegu choroby. W ramach finansowanego przez UE projektu swoje siły połączyło 18 grup badaczy. W czasie trwania projektu w różnych częściach Europy pobrano próbki oraz zgromadzono dane kliniczne od 5500 pacjentów z rakiem prostaty oraz od ponad 7000 osób z grup kontrolnych. Badania genetyczne nad zgromadzonymi próbkami umożliwiły ustalenie sześciu wariantów sekwencji mających wpływ na ryzyko wystąpienia raka prostaty. Tylko jeden z tych wariantów wykazywał silne powiązanie ze złośliwą odmianą choroby. Ponadto zidentyfikowano sześć wariantów sekwencji powiązanych z poziomami stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) we krwi. Model ryzyka, w którym uwzględniono zarówno warianty zagrożenia rakiem prostaty, jak I warianty PSA pozwolił uzyskać lepsze wyniki niż modele ryzyka, w których uwzględniano jedynie warianty zagrożenia wystąpieniem raka. Przeprowadzono również badania funkcjonalne nad rolą czynnika transkrypcyjnego, jakim jest czynnik jądrowy hepatocytów 1Beta (HNF-1Beta) w normalnych I nowotworowych komórkach prostaty. Analizy ekspresji wykazały, że wyższe stężenia HNF-1Beta powiązane są z lepszymi prognozami. Nadmierna ekspresja czynnika HNF-1Beta w komórkach raka prostaty wykazała, że czynnik HNF-1Beta ma wymierny wpływ na ekspresję wielu genów. Analizy szlaków wykazały, że największy wpływ wywiera na geny odgrywające istotną rolę w obumieraniu I przetrwaniu komórek oraz ich ruchliwości I namnażaniu. Nadmierna ekspresja czynnika HNF-1Beta w komórkach raka prostaty ograniczała namnażanie, przyczepność I migrację komórek oraz formowanie przez nie kolonii na miękkim podłożu agarowym. Badania metylacji wykazały, że promotor HNF-1Beta jest różnie metylowany w parach próbek pobranych od pacjentów z guzami złośliwymi I łagodnymi o wyższym poziomie metylacji w komórkach guza. Wyniki projektu PROMARK przedstawiono w ponad 10 publikacjach naukowych. Złożono już wnioski patentowe na wszystkie warianty sekwencji raka prostaty oraz PSA odkryte w ramach projektu. Wyniki analiz funkcjonalnych czynnika HNF-1Beta mogą posłużyć do usprawnienia diagnostyki I terapii raka prostaty.
