Strategie interwencyjne przeciwko antybiotykooporności
Bakterie wielolekooporne Gram-ujemne (MDR-GNB) mogą powodować poważne infekcje, które stanowią zagrożenie dla hospitalizowanych pacjentów, a zwłaszcza dla osób przebywających na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Europejskie Centrum Profilaktyki i Kontroli Chorób oraz Europejska Agencja Leków oszacowały, że w 2007 r. prawie 200 000 pacjentów zostało zakażonych MDR-GNB. W związku z uderzającym brakiem środków przeciwdrobnoustrojowych konieczne są nowe interwencje w celu powstrzymania oporności i ograniczenia rozprzestrzeniania się MDR-GNB. W tym celu w ramach finansowanego przez UE projektu R-GNOSIS spotkali się wybitni specjaliści w tej dziedzinie, którzy opracowali nowatorskie interwencje przeciwko MDR-GNB. Wykorzystując wysoce innowacyjną mikrobiologię, modelowanie matematyczne i zarządzanie danymi, naukowcy przeprowadzili pięć kluczowych badań klinicznych, które sprawdzały skuteczność różnych podejść. „Naszym celem było opracowanie strategii profilaktyki i optymalizacja leczenia MDR-GNB, przy uniknięciu szkodliwego wpływu tych bakterii na wynik leczenia”, wyjaśnia koordynator projektu dr Marc Bonten. Metody ograniczania lekooporności Nieuzasadnione przepisywanie antybiotyków jest w dużej mierze odpowiedzialne za pojawianie się różnych rodzajów MDR-GNB. Dlatego też uważa się, że poprawa praktyk przepisywania antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej pozwoli złagodzić ten problem. W tym celu partnerzy R-GNOSIS opracowali testy w punkcie opieki (POCT), aby zoptymalizować przepisywanie antybiotyków i profilaktykę przed operacją. Ponieważ bakterie potrafią przenosić geny lekooporności, zespoły naukowe R-GNOSIS pracowały nad określeniem najskuteczniejszych środków kontroli transferu genów. W szczególności zbadano krytyczne aspekty molekularne trwałości i transferu genów oporności w jelicie ludzkim oraz wykorzystano modelowanie matematyczne do wygenerowania mechanicznego i ilościowego modelu procesów ekologicznych i ewolucyjnych determinujących dynamikę MDR-GNB u gospodarza. Uzyskano też istotne informacje na temat tego, w jaki sposób organizmy te są przenoszone w szpitalach. W projekcie R-GNOSIS zorganizowano badanie kliniczne obejmujące dekolonizację jelit, a następnie przeszczep mikrobiomu kałowego (FMT) dla nosicieli jelitowych MDR-GNB, takich jak enterobakterie wytwarzające beta-laktamazę o rozszerzonym spektrum substratowym (ESBL). Wstępne rezultaty badania były zachęcające, chociaż pewne problemy techniczne uniemożliwiły rekrutację wymaganej liczby pacjentów. Partnerzy R-GNOSIS mają jednak nadzieję kontynuować badania nad zastosowaniem FMT bez wcześniejszego podawania antybiotyków. W wieloośrodkowym badaniu przetestowano różne strategie izolacji pacjentów jako podejście do zmniejszenia zakażenia enterobakteriami ESBL pacjentów hospitalizowanych, podobnie jak to ma miejsce w przypadku MRSA. Badanie to nie wykazało różnicy między dwiema strategiami różniącymi się intensywnością środków izolacyjnych. W innym wieloośrodkowym badaniu naukowcy przetestowali różne strategie odkażania pacjentów na oddziałach intensywnej opieki medycznej, aby wyeliminować bakterie z dróg oddechowych i jelit oraz zapobiec zakażeniom szpitalnym. Podejście to jest standardem opieki na holenderskich oddziałach intensywnej opieki medycznej, gdzie częstość występowania antybiotykooporności jest niska. Badanie opierało się na 8500 pacjentów przyjętych na 13 OIOM-ów w 6 krajach europejskich, w których częstość występowania oporności na antybiotyki była znacznie wyższa niż na holenderskich OIOM-ach. Dwie z tych strategii obejmowały antybiotyki i w przeciwieństwie do poprzednich wyników uzyskanych na holenderskich oddziałach intensywnej opieki nie wykazały one korzystnego działania w porównaniu do standardowej opieki. Stanowi to silny argument przeciwko stosowaniu strategii dekontaminacji antybiotykami na oddziałach intensywnej opieki o umiarkowanej do wysokiej częstości występowania oporności na antybiotyki. Przyszłość antybiotykooporności Dr Bonten uważa, że bakterie lekooporne są „potężnym wrogiem, wyposażonym w zaawansowane metody molekularne do ekspresji i wymiany genów oporności, zdolnym do kolonizacji wielu obszarów i kryjącym w sobie oszałamiającą liczbę czynników zjadliwości, które mogą zainfekować każdego odpowiedniego gospodarza”. W związku z tym podkreśla on potrzebę podjęcia skoordynowanych wysiłków na rzecz poprawy diagnostyki, praktyk w zakresie przepisywania antybiotyków i strategii zapobiegania zakażeniom w celu rozwiązania problemu oporności na antybiotyki w przyszłości. Zalecenia będące efektem projektu R-GNOSIS niewątpliwie przyczynią się do realizacji tych wszystkich celów, prowadząc do poprawy jakości opieki nad pacjentami w Europie.
Słowa kluczowe
R-GNOSIS, oporność na leki, MDR-GNB, przeszczep mikrobiomu kałowego (FMT), POCT
