Optymistyczne perspektywy dla badań jądrowych
Od astrofizyki po energetykę i radioaktywność, dziedzina fizyki jądrowej otwiera nowe horyzonty w zakresie badań i rozwoju. W Europie fizyka jądrowa pozostaje dynamiczną dziedziną badań podstawowych i stosowanych dzięki sieci współpracujących ze sobą dużych i małych laboratoriów. W ramach projektu ENSAR (European nuclear science and applications research), finansowanego ze środków UE, utworzono międzynarodowy program umożliwiający szerszej społeczności naukowców korzystanie z laboratoriów należących do sieci. Wśród 30 partnerów znalazło się siedem największych laboratoriów jądrowych w Europie, w tym Grand Accélérateur National d'Ions Lourds (GANIL) w Caen (Francja). Stawiając przed sobą ambitny cel radykalnej poprawy dostępu do laboratoriów, zespół projektu ENSAR określił techniczne i naukowe priorytety, aby udoskonalić funkcjonowanie tych infrastruktur. Zidentyfikowano konkretne obszary, które mogą wzmocnić działania badawcze i pomóc w modernizacji elementów infrastruktury, takich jak spektrometry magnetyczne, zwiększające wydajność radioaktywnej wiązki jonowej. Instytuty partnerskie ENSAR zainicjowały również szereg działań badawczych związanych z rozwijaniem nowych technologii, wykorzystujących wiązki jonów. Prace te miały na celu skonsolidowanie wysiłków europejskich naukowców zmierzających do poznania budowy jądra atomu, prowadzonych pod kątem zaawansowanych zastosowań w zakresie fizyki i astrofizyki jądrowej. W ciągu czterech lat realizacji projektu ENSAR zorganizowano szereg warsztatów i spotkań. Były one dla naukowców okazją do prześledzenia aktualnie prowadzonych prac oraz określenia najbardziej obiecujących kierunków przyszłych badań. Jedne z takich warsztatów poświęcone przyszłej strategii dotyczącej pierwiastków superciężkich odbyły się w Niemczech, a inne, dotyczące postępów i wyzwań w fizyce jądrowej związanych z zastosowaniem stabilnych wiązek o dużej intensywności, zorganizowano we Włoszech. Pomiędzy warsztatami i modernizacjami laboratoriów naukowcy z całej Europy zajmujący się fizyką mieli możliwość uzyskania dostępu do pierwszorzędnych laboratoriów i dostarczenia korzyści dla społeczeństwa. Jednym z wielu aspektów projektu ENSAR było przeszkolenie pracowników naukowych w zakresie zaawansowanych technik zastosowań przemysłowych oraz organizacji badań stosowanych. Udostępnianie laboratoriów i specjalistycznej aparatury jest niezwykle ważne dla rozwijania wiedzy naukowej. Projekt ENSAR umożliwił zgromadzenie dostępnych zasobów, w tym kapitału ludzkiego. Powinny one być nieocenioną inwestycją w przyszłość badań jądrowych.
Słowa kluczowe
Badania podstawowe i stosowane, promieniotwórczość, fizyka jądrowa, badania i rozwój, spektrometr magnetyczny, astrofizyka jądrowa
