System monitorowania zapobiegający skażeniu żywności wirusami Pragnąc zwiększyć bezpieczeństwo żywności w Europie, konsorcjum projektu VITAL opracowało strategie i plany działań, mające służyć stosowaniu prozdrowotnych i bezpiecznych praktyk w ramach łańcucha zaopatrzenia w żywność. Najważniejszym celem było zapobieganie skażeniom wirusowym świeżej żywności, a tym samym uniemożliwienie rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych przez żywność. Gospodarka cyfrowa © Thinkstock Żywność oraz łańcuchy pokarmowe są ze swej natury narażone na skażenia na różnych etapach — od produkcji żywności, po jej konsumpcję. Obecnie stosowane systemy monitoringu epidemiologicznego umożliwiają wyłącznie dostarczanie informacji o wybuchach epidemii związanych ze skażeniem żywności oraz na reagowanie na tego rodzaju sytuacje. W związku z tym pilnie potrzebne są skuteczne strategie zarządzania ryzykiem połączone ze środkami zapobiegawczymi i interwencyjnymi, które umożliwią powstrzymanie skażeń żywności. Koncepcja prezentowana w ramach finansowanego przez UE projektu VITAL ("Integrated monitoring and control of foodborne viruses in European food supply chains") obejmowała opracowanie procedur oceny ryzyka oraz sposobów zapobiegania skażeniom chorobotwórczymi wirusami w ramach europejskiego łańcucha zaopatrzenia w żywność prowadzącego od gospodarstw rolnych do rynku spożywczego. Aby ograniczyć występowanie i rozprzestrzenianie się chorób wirusowych przenoszonych przez żywność, należy podjąć pewne środki zapobiegawcze podczas produkcji, przetwarzania, sprzedaży i dystrybucji żywności w celu zapobieżenia jej wstępnemu skażeniu. Poprzez opracowanie nowych lub zoptymalizowanie istniejących metod i standardowych procedur operacyjnych partnerzy projektu VITAL obrali za cel monitorowanie łańcuchów zaopatrzenia w żywność, a ściślej łańcuchów związanych z warzywami sałatkowymi, owocami miękkimi, wieprzowiną oraz skorupiakami. Monitorowanie przeprowadzano na etapie produkcji, przetwarzania oraz w punktach sprzedaży, natomiast łańcuch dostaw skorupiaków monitorowano tylko w punktach sprzedaży. Konsorcjum zajęło się monitorowaniem występowania różnych wirusów, takich jak norowirusy, wirus zapalenia wątroby typu A oraz typu E, adenowirus ludzki i świński oraz poliomawirus bydlęcy, aby rozróżnić szlaki skażenia łańcuchów dostaw żywności wirusami ludzkimi oraz odzwierzęcymi. Zgromadzone dane ujawniły szczególną podatność na zakażenia wirusowe w kilku punktach w każdym z łańcuchów dostaw żywności. Niezachowanie ścisłej zgodności z wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa żywności (niska jakość wód irygacyjnych, kiepskie warunki sanitarne, brak dbałości o higienę dłoni) może prowadzić do narażenia łańcuchów dostaw żywności na skażenie wirusami. W celu ograniczenia ryzyka skażenia oraz by pomóc w zachowaniu zgodności z programami poprawy bezpieczeństwa, takimi jak wytyczne Codex, członkowie konsorcjum projektu opracowali wytyczne dotyczące procedur intensywnego monitorowania. Są one dostępne na stronie internetowej projektu . Partnerzy zbadali również wpływ różnych czynników środowiskowych, takich jak temperatura, mętność wody oraz światło słoneczne na przetrwanie wirusów powodujących skażenia. Przebadano także skuteczność działań interwencyjnych, w tym dezynfekowania chlorem oraz promieniowaniem ultrafioletowym, stosowanych do dezaktywacji patogenów w branży spożywczej. Proponowane procedury monitoringowe zapewniają niezbędny stopień wrażliwości, umożliwiający wykrywanie skażeń żywności oraz podejmowanie odpowiednich działań interwencyjnych. Długoterminowe wdrożenie zaleceń opracowanych w ramach projektu VITAL na szczeblu krajowym oraz europejskim pomogłoby w zapobieganiu skażeniom wirusowym w łańcuchach dostaw żywności.
