Model edukacji naukowej umożliwiający orientację w szybko zmieniającym się społeczeństwie
W zawirowaniach naszego szybko zmieniającego się świata nasze systemy edukacyjne często pozostają sztywne lub mają trudności, by nadążyć za tempem zmian. Finansowany ze środków UE projekt FEDORA badał, w jaki sposób uczniowie szkół średnich poprzez edukację mogą rozwijać kompetencje niezbędne do poruszania się w złożonym, niestabilnym i szybko zmieniającym się społeczeństwie. „Wyzwaniem było nakreślenie modelu, który poprzez epistemologiczną regenerację mógłby wywołać polityczną, instytucjonalną, praktyczną i osobisto-kulturową transformację naszych systemów edukacyjnych” — zauważa koordynatorka projektu, Olivia Levrini.
Dzisiejsze przeszkody w nauce przedmiotów ścisłych
Na początku w ramach projektu FEDORA uwzględniono trze główne niespójności. Istnieje wyraźny kontrast między wertykalną i hiperspecjalistyczną organizacją nauczania w poszczególnych dyscyplinach a interdyscyplinarnym i transdyscyplinarnym charakterem innowacji. Zderzenie to staje się widoczne również w kontekście prób przekształcenia badań i nauki w otwarte, oparte na współpracy przestrzenie. Kolejne niedopasowanie dotyczy sformalizowanego i wyłączającego języka używanego w szkołach — istnieje potrzeba nowego sposobu mówienia, aby zwiększyć wyobraźnię i zdolność do opowiadania o współczesnych wyzwaniach. Wreszcie, istnieje rozbieżność między atemporalnym lub historycznie zorientowanym podejściem do nauczania a potrzebą wspierania młodych ludzi w konstruowaniu wizji przyszłości, które wzmacniałyby działania w teraźniejszości.
Budowanie nowego ekosystemu edukacji naukowej
Zespół projektu FEDORA na podstawie tych niespójności sformułował trzy filary badawcze, skupione odpowiednio wokół następujących tematów: interdyscyplinarność w edukacji STEAM (nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka), nowe języki, aby pobudzić kreatywność i wyobraźnię w edukacji naukowej oraz rozwój myślenia przyszłościowego poprzez naukę przedmiotów ścisłych. Ich praca zaowocowała trzema zestawami ram, które wskazują główne kwestie związane z rozpatrywaną niespójnością i pozwalają opracować konkretne zalecenia zarówno dla sieci szkolnictwa otwartego, jak i decydentów, zgodne z wynikami odpowiedniego badania Delphi. Zaangażowanie decydentów w proces badawczy było trudnym, ale owocnym działaniem pod kątem innowacyjności — zespół uważa politykę za ważny obszar wdrażania wyników projektu. Zalecenia te zostały następnie przekształcone w zasady projektowania, które zostały wprowadzone w życie poprzez 18 „wdrożeń”, które odbyły się w dwóch rundach w sieciach szkolnictwa otwartego w Bolonii, Helsinkach i Oksfordzie. FEDORA zaangażowała w swoje działania ponad 300 uczniów szkół średnich, 50 nauczycieli, 40 naukowców i wielu innych interesariuszy w różnych środowiskach edukacyjnych, w tym w szkołach, na uniwersytetach, w centrach nauczania i uczenia się oraz w muzeach.
Wspieranie kreatywnego myślenia i przewidywania
„Musieliśmy stworzyć w naszym konsorcjum interdyscyplinarną strefę graniczną i zamieszkać w tej przestrzeni jako «epistemologiczni nomadzi»” — dodaje Levrini. „Musieliśmy rozpoznać obiekty graniczne, stworzyć słownictwo do nazywania mechanizmów przekraczających granice i nauczyć się mówić między sobą językiem interdyscyplinarnym, a także «językiem futurystycznym», który mógłby pobudzić kreatywność i wyobraźnię”. Badacze omówili znaczenie utrzymywania razem i równoważenia „umiejętności tworzenia sensu”, takich jak myślenie systemowe, krytyczne i analityczne, oraz „umiejętności tworzenia dziwności", kreatywnego, pomysłowego i przewidującego myślenia, poczucia „bycia u siebie” i „akceptowania ryzyka wyjścia poza strefę komfortu”. Zespół ma teraz na celu opracowanie podejścia do oceny, które może być spójne z modelem edukacyjnym FEDORA, poprzez dostosowanie decyzji politycznych, instytucjonalnych i praktycznych.
Słowa kluczowe
FEDORA, edukacja naukowa, systemy edukacyjne, nauka przedmiotów ścisłych, szkoła średnia, edukacja formalna, edukacja nieformalna, edukacja STEAM
