Opowiedz historię, zadbaj o planetę
Nasza planeta stawia czoła szeregowi poważnych zagrożeń. Jednym z najistotniejszych z nich jest postępująca zmiana klimatu i związany z nią zanik różnorodności biologicznej. W wielu przypadkach reakcje na te wyzwania, zwłaszcza ze strony rządów oraz społeczności akademickich i świata nauki, nie spotykają się ze zrozumieniem i akceptacją ze strony społeczeństwa. Zespół badaczek z Uniwersytetu w Exeter w Zjednoczonym Królestwie uważa, że dzięki zwróceniu uwagi opinii publicznej poprzez zmianę pełnego żargonowych określeń, nieprzystępnego i oderwanego od codzienności sposobu wypowiedzi na trafiające do jednostek, wykorzystujące emocje i oparte na narracjach komunikaty, możliwe stanie się realizowanie rzeczywistych działań ukierunkowanych na rozwiązywanie sytuacji kryzysowych. Opracowanie zostało opublikowane na łamach czasopisma naukowego „People and Nature”(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Ludzka twarz nauki
Naukowczynie nawołują do wprowadzenia zmian w sposobie komunikacji naukowej w kierunku opowiadania historii, zwłaszcza w kontekście informacji na temat środowiska. „Jako badaczki zajmujący się ochroną środowiska odczuwamy frustrację, poczucie straty, strach, a czasem bezradność z powodu braku działań na rzecz ochrony planety”, zauważyła Karen Anderson, klimatolożka z Instytutu Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju, której wypowiedź została przytoczona w informacji prasowej(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Wszyscy oczekują jednak, że naukowcy będą racjonalni i nie będą poddawać się emocjom. Towarzyszą temu obawy o to, że emocjonalność przekazu przełoży się na postrzeganie go jako mniej obiektywnego i godnego zaufania. To uniemożliwia badaczom wykorzystywanie wiedzy, pasji i umiejętności twórczych w celu kompleksowego przekazywania informacji”. Katherine Crichton, profesor klimatologii na Wydziale Geografii, dodała: „Dotychczas stosowane metody komunikacji nie przyniosły rezultatów, a proces niszczenia klimatu naszej planety i świata przyrody trwa nadal. Musimy spróbować czegoś nowego. Ludzi inspirują opowieści. Snując lepsze opowieści, naukowcy mogą zapoczątkować istotne działania mające na celu dbanie o ludzkość poprzez ochronę naszego środowiska i samej planety”. Autorzy artykułu przedstawiają trzy nowe modele komunikacji dla twórców tekstów naukowych. Ich celem jest zróżnicowanie komunikacji naukowej dotyczącej ochrony środowiska. Współczesna twórczość akademicka opiera się na metodach XVII- i XVIII-wiecznych naukowców - niezależnych finansowo intelektualistów płci męskiej, którzy prowadzili badania naukowe z pasji. „Oczywiście istnieje odpowiedni czas i miejsce na tego rodzaju teksty, ale w świecie nauki nie prowadzimy wyłącznie dyskusji na temat technicznych aspektów nauki z powodów czysto akademickich”, twierdzi Crichton. „Wszyscy ludzie powinni być zainteresowani kryzysem klimatycznym i zanikiem różnorodności biologicznej. Mówimy o naszym domu, a to zagadnienie jest zbyt istotne, by pisanie o nim ograniczać wyłącznie do periodyków naukowych”.
Opowiesz nam historię?
Angela Gallego-Sala, wykładowczyni na Wydziale Geografii, wyjaśnia: „Badamy te ekosystemy, ponieważ je kochamy. Jednocześnie wszyscy oczekują od nas dystansu od obiektów badań. W świecie komunikacji naukowej badacze i badaczki pozostają ukryci za kurtyną i sprowadzeni wyłącznie do roli pozbawionych emocji źródeł danych i analiz. Rzeczywistość wygląda inaczej - wszyscy mamy do opowiedzenia historie o sobie, ludziach, z którymi pracujemy i miejscach, w których prowadzimy nasze badania. Każda z tych opowieści może okazać się niezwykle istotna”. Autorki zachęcają do eksperymentowania. „Istnieje wiele innych opracowań, które wskazują na korzyści płynące z opowiadania historii w kontekście nauki”, podsumowuje Anderson. „Szkopuł w tym, że nie dowiemy się z nich, jak można to wykorzystać w praktyce. Naszym artykułem staramy się zademonstrować różne metody, które naukowcy mogą wykorzystać w celu eksperymentowania z wykorzystaniem bardziej kreatywnych metod komunikacji. Rozumiemy, że niektórym może się to wydać dziwne, ale mamy nadzieję, że inni naukowcy zechcą przynajmniej spróbować. To początek innego rodzaju eksperymentu - doświadczeń z opowieściami”.
Słowa kluczowe
opowiadanie, narracja, opowieść, nauka, opowieści naukowe, klimat, różnorodność biologiczna, zmiana klimatu, nauka, komunikacja naukowa dotycząca środowiska, komunikacja naukowa, badacz, naukowiec