Światowy Dzień Cukrzycy - unijni naukowcy dążą do sprostania globalnemu wyzwaniu Światowy Dzień Cukrzycy, który jest obchodzony 14 listopada, to wiodąca kampania o zasięgu globalnym, której celem jest podniesienie świadomości tej przewlekłej choroby w społeczeństwie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ponad 346 mln osób cierpi na cukrzycę, a... Światowy Dzień Cukrzycy, który jest obchodzony 14 listopada, to wiodąca kampania o zasięgu globalnym, której celem jest podniesienie świadomości tej przewlekłej choroby w społeczeństwie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ponad 346 mln osób cierpi na cukrzycę, a ponad 80% zgonów powiązanych z tą chorobą odnotowuje się w krajach o niskim i średnim poziomie dochodów. W Europie cukrzyca dotyka na dzień dzisiejszy około 30 mln osób, ale liczba ta ma wzrosnąć, bowiem zgodnie z przewidywaniami 10 procent populacji kontynentu zapadnie na tę chorobę do 2025 r. Konkretnie cukrzyca typu 2 jest piątą najczęstszą przyczyną śmierci na świecie, prowadząc do rozwoju choroby wieńcowej serca, udarów, choroby tętnic obwodowych i krańcowego stadium choroby nerek. Przewidywania są nienajlepsze: w ciągu kolejnych dwóch dekad u ponad 900 mln osób ma zostać zdiagnozowana cukrzyca typu 2 lub wysokie ryzyko zapadnięcia na nią. Ma to wpływ nie tylko na życie chorych, ale również wywiera presję na system opieki zdrowotnej w wymiarze globalnym. Europejscy naukowcy i UE pracują z pełnym poświęceniem nad wynalezieniem i opracowaniem lepszych opcji terapeutycznych i podnoszeniem świadomości tej przewlekłej choroby. W niniejszym artykule przedstawiony jest jedynie zarys tego, co Europejczycy robią, aby nieść pomoc najbardziej potrzebującym. Wyróżnia się dwa typy cukrzycy: typ 1 i typ 2. Pierwszy charakteryzuje się spadkiem wytwarzania insuliny i koniecznością podawania jej w celu regulowania glikemii. Drugi jest schorzeniem występującym u dorosłych, które wywoływane jest niezdolnością organizmu do efektywnego wykorzystania insuliny wytwarzanej przez trzustkę. Profesor Juleen Zierath z Karolinska Institutet w Szwecji, beneficjentka grantu Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) dla doświadczonych naukowców, rozpoczęła badania nad mechanizmem kontrolującym wrażliwość insulinową w cukrzycy typu 2. Szczególnie interesujące jest ustalenie, jak dieta i gimnastyka wpływają na przebieg choroby oraz zidentyfikowanie podstawowych mechanizmów komórkowych. Wyniki projektu ICEBERG (Odkrycie celów w cukrzycy typu 2) mogą odegrać zasadniczą rolę w przygotowaniu nowych terapii farmakologicznych do walki z tą chorobą. Projekt ICEBERG uzyskał wsparcie na kwotę 2,5 mln EUR z budżetu Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE. Profesor Zierath zidentyfikowała geny regulujące zużycie energii w komórkach, których ekspresja została zmieniona u osób cierpiących na cukrzycę typu 2. Takie zmiany w ekspresji zachodzą za pośrednictwem procesu zwanego metylacją DNA (kwasu dezoksyrybonukleinowego), który jest formą regulacji "epigenetycznej". W ten sposób ekspresja genów zmienia się bez wpływu na podstawową sekwencję DNA. Profesor Zierath dąży do potwierdzenia, czy na metylację DNA genów kontrolujących wrażliwość insulinową ma wpływ ciężka otyłość, jak również gimnastyka. Badania nad cukrzycą w Europie są również prowadzone w ramach czterech ważkich projektów, stymulujących współpracę na szczeblu międzynarodowym: EPI-MIGRANT, MEDIGENE, RODAM i GIFTS. Każdy z nich skupia się na czynnikach genetycznych i środowiskowych przekładających się na zmienność pod względem prewalencji zaburzeń metabolicznych i zapadalności na nie w konkretnych, dobrze opisanych populacjach. Wszystkie dążą do identyfikacji nowych czynników genetycznych i innych czynników zagrożenia cukrzycą i otyłością. Wyniki mogą odegrać istotną rolę w doskonaleniu diagnostyki i leczenia, a także doprowadzić do wyznaczenia nowych celów terapeutycznych. Cztery projekty poświęcone interakcjom geny-środowisko w cukrzycy i otyłości na przykładzie konkretnych populacji promują współpracę między europejskimi naukowcami a ich kolegami z Afryki, Azji oraz Oceanii. Ta interakcja wesprze badania na szczeblu globalnym, skutecznie urzeczywistniając osiągnięcie wspólnego celu. Dofinansowany na kwotę niemal 3 mln EUR projekt EPI-MIGRANT (Identyfikacja markerów epigenetycznych leżących u podstaw podwyższonego zagrożenia Południowych Azjatów T2D), który rozpoczął się w tym miesiącu, zgromadził ekspertów z Australii, Finlandii, Indii, Japonii, Mauritiusa, Wlk. Brytanii i Włoch. Partnerzy projektu analizują tryb życia, czynniki środowiskowe, genetyczne i epigenetyczne zaangażowane w szczególnie wysoki odsetek cukrzycy typu 2 wśród populacji południowoazjatyckich. W jaki sposób te różne czynniki ryzyka wchodzą w interakcje to pytanie, na które zespół ma udzielić odpowiedzi. Projekt MEDIGENE (Genetyczne i środowiskowe czynniki syndromu insulinooporności i jego długofalowych powikłań w śródziemnomorskiej populacji imigracyjnej) stawia w centrum zainteresowania czynniki genetyczne i środowiskowe insulinooporności w imigracyjnych populacjach obszaru śródziemnomorskiego (m.in. z Algierii, Maroku, Tunezji i Turcji) w Europie. Konsorcjum MEDIGENE włącza kwestię rodowodu populacji śródziemnomorskich do problematyki epidemiologii, uściślania loci oraz badań asocjacyjnych całego genomu. Projekt uzyskał dofinansowanie na kwotę 2,9 mln EUR z budżetu 7PR. W skład konsorcjum wchodzą eksperci z Albanii, Algierii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Maroka, Rosji, Rumunii, Tunezji, Turcji, Węgier i Włoch. Realizacja projektu RODAM (Cukrzyca typu 2 i otyłość wśród subsaharyjskich populacji rodzimych i migrujących - wnikliwa analiza predyspozycji środowiskowych i endogennych), dofinansowywanego ze środków unijnych na łączną kwotę 2,9 mln EUR, rozpocznie się w styczniu 2012 r. Partnerzy projektu planują stawić czoła wielu kluczowym kwestiom związanym z cukrzycą typu 2 i otyłością w populacjach ghańskich zamieszkujących w Europie i kraju rodzimym. Ocenie poddane zostaną czynniki kliniczne, (epi)genetyczne, psychospołeczne i związane z trybem życia oraz korzystanie z opieki zdrowotnej. W skład zespołu RODAM weszli eksperci z Belgii, Ghany, Holandii, Niemiec i Wlk. Brytanii. Projekt GIFTS (Powiązane z genomiką i trybem życia prognostyki dotyczącej płodu, istotne dla cukrzycy i otyłości, oraz jej znaczenie w strategiach profilaktycznych w przypadku Południowych Azjatów), który rozpocznie się w lutym 2012 r., ma zbadać prewalencję cukrzycy i zapadalność na nią w wielu populacjach południowoazjatyckich. Szczególnie interesujące będą prognostyki choroby na wczesnym etapie życia. Projekt GIFTS, dofinansowany na kwotę niemal 3 mln EUR ze środków unijnych, gromadzi ekspertów z Bangladeszu, Finlandii, Hiszpanii, Indii, Niemiec i Wlk. Brytanii. Wypowiadając się na temat znaczenia współpracy w walce z cukrzycą, Komisarz ds. Badań Naukowych, Innowacji i Nauki, Máire Geoghegan-Quinn, stwierdziła: "Globalne problemy wymagają globalnych działań i rozwiązań. Cukrzyca to choroba, która dotyka wszystkie kraje na świecie, bogate i biedne. Jedynie łącząc siły naukowców, personelu medycznego i przedsiębiorców na szczeblu międzynarodowym możemy w sposób skuteczny podjąć te wyzwania. Jesteśmy zdeterminowani, by korzystać na międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie." Komisja Europejska planuje specjalne wydarzenie w dniach 9 - 10 lutego 2012 r., na którym krajowe instytucje finansujące z krajów partnerskich uczestniczących we współpracy i naukowcy wysokiego szczebla spotkają się, aby ustalić kluczowe problemy w interakcji geny-środowisko oraz w badaniach nad cukrzycą i otyłością w konkretnych populacjach. To wydarzenie ma pogłębić analizę potencjału współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie, podejmując ważny krok w kierunku globalnej inicjatywy badań naukowych nad cukrzycą/otyłością w konkretnych populacjach. Więcej informacji będzie dostępnych począwszy od grudnia w witrynie poświęconej wydarzeniom związanym z badaniami naukowymi.Więcej informacji: Wydarzenia związane z badaniami naukowymi: http://ec.europa.eu/research/health/events_en.html Badania UE nad zdrowiem, cukrzycą i otyłością http://ec.europa.eu/research/health/medical-research/diabetes-and-obesity/index_en.html Światowa Organizacja Zdrowia: (WHO): http://www.who.int/mediacentre/events/annual/world_diabetes_day/en/
