Wykorzystanie całego potencjału starzejącej się populacji
Liczba Europejczyków po 65 roku życia podwoi się w ciągu następnych 50 lat, a liczba osób po osiemdziesiątce niemal ulegnie potrojeniu. Oczekiwana dalsza długość trwania życia nadal będzie się wydłużała, jednak lata przeżywane przy niskim komforcie zdrowotnym będą stanowiły ok. 20% okresu życia. Działając w kontekście programu Horyzont 2020 z jego ambitnymi celami sprostania wyzwaniom demograficznym, orzeczono, że podstawowa misja projektu MOPACT polega na odnalezieniu dowodów zarówno w postaci przełomowych odkryć naukowych, jak i analiz obowiązujących polityk, by dać decydentom możliwość gruntownego zrozumienia złożoności istotnych zmian demograficznych, zachodzących w Europie a tym samym przygotować innowacyjne środki zaradcze. W szczególności, w ramach projektu MOPACT przeanalizowano zarówno biologiczne, jak i społeczno-ekonomiczne aspekty propagowania aktywnego starzenia się w zdrowiu. „Przełomowe badania biologiczne nad czynnikami sprzyjającymi zdrowemu starzeniu się, takimi jak restrykcja kaloryczna, mają szanse poprawić jakość życia na jego późniejszych etapach oraz ograniczyć wydatki publiczne na skutki starzenia się społeczeństwa" - wyjaśnia koordynator projektu MOPACT, Alan Walker. „W kategoriach ekonomicznych, na przykład, wykazanie, że koszty emerytur można ograniczyć poprzez skojarzenie wysokości pensji w określonym wieku z narastającą tendencją do długowieczności, z zastrzeżeniem ochrony dla osób z niepełnosprawnościami, ma kapitalne znaczenie i moc natychmiastowego rozwiania obaw, związanych z „ciężarem starzenia się". Wyzwania oraz szanse Powyższe argumenty nie zmniejszają ogromu wyzwań, których przezwyciężenie będzie wymagało ukierunkowanego wysiłku zbiorowego. Jednym z kluczowych odkryć projektu MOPACT jest fakt, że wydłużeniu oczekiwanej dalszej długości trwania życia nie towarzyszy wyższy odsetek czasu przeżywanego w zdrowiu. Zespół badawczy ustalił, że krajami, w których mieszkańcy przeżywają najwięcej lat w dyskomforcie zdrowotnym, są Słowacja, Portugalia i Niemcy. „To oznacza, że Unia powinna podwoić swe starania na rzecz aktywnego starzenia się w zdrowiu." - komentuje Walker. Co do opieki długoterminowej (long-term care - LTC), prace MOPACT ujawniły, że w obrębie Unii Europejskiej zachodzą znaczne różnice, przy czym nordyckie Państwa Członkowskie oferują usługi najwyższej jakości, natomiast kraje Europy Środkowo-Wschodniej (CEEC) wypadają gorzej. W szczególności, pilnie potrzebne są innowacje w 4 kluczowych obszarach: rozbudowanie oferty usług, koordynacja i integracja, wdrożenie systemu opieki wspólnotowej oraz szkolenia zawodowe. Jednakże, istnieją pozytywne fakty. Jak objaśnia Walker, wyniki, uzyskane w ramach projektu MOPACT, pokazują, że jedynie w 20-25% przypadkach oczekiwana dalsza długość trwania życia w zdrowiu zależy od czynników genetycznych i to wybór trybu życia oraz środowisko mają decydujący wpływ. „Zachęcając starzejące się osoby do zmiany trybu życia, poprzez częstsze ćwiczenia fizyczne i dostosowanie diety, można zapobiec akumulacji uszkodzeń molekularnych i komórkowych, wynikających z wieku, lub znacznie je opóźnić." - mówi Walker. Zachęta do dłuższego stażu pracy i zaangażowania politycznego Badanie w ramach projektu MOPACT ogniskowały się wokół innowacyjnych metod wydłużenia stażu pracy w miarę, jak rośnie oczekiwana dalsza długość trwania życia. W tym aspekcie znów widać przepaść pomiędzy pionierskimi krajami, będącymi w awangardzie tych wysiłków oraz krajów zapóźnionych, znów w większości z terenu Europa Środkowo-Wschodniej. Jakkolwiek zespół projektowy przeanalizował wiele różnorodnych innowacji społecznych, Walker wskazuje na fiński model oparty na "zdolności do pracy", który odniósł sukces zarówno pod względem uprzytomnienia pracodawcom, że siła robocza się starzeje, jak i dostarczenia im narzędzi, by dostosowali miejsca pracy i praktyki w nich obowiązujące tak, aby ludzie mogli pracować dłużej. W aspekcie uczestnictwa w życiu politycznym, Walker przytacza udział starszych osób w Radach Obywateli Seniorów w Danii jako dobrą praktykę, by zapewnić zaangażowanie osób starszych w procesy decyzyjne. Walker zwrócił uwagę na Budżet Partycypacyjny Obywateli Seniorów w Portugalii jako pierwszorzędny przykład współdecydowania w organach publicznych. Działania wykraczające poza zasięg projektu MOPACT Projekt oficjalnie zakończono w lutym 2017 r., lecz zespół projektowy będzie kontynuował udostępnianie uzyskanych rezultatów badawczych. W szczególności, spuścizną projektu MOPACT będzie obszerny korpus zgromadzonej wiedzy oraz model zaangażowania interesariuszy. Ważniejsza publikacja książkowa znajduje się w przygotowaniu i ma się ukazać później w 2017 r. „Reszta należy do decydentów, którzy powinni podjąć następne kroki i powinni je podjąć niezwłocznie" - podsumowuje Walker.
Słowa kluczowe
MOPACT, starzenie się w zdrowiu, oczekiwana dalsza długość trwania życia w zdrowiu, opieka długoterminowa, LTC, zmiany demograficzne
