Zwalczanie rzadkich chorób dzięki nowym metodom badań klinicznych W ramach finansowanego ze środków UE projektu INSPIRE opracowano nowe metody projektowania i analizy badań klinicznych rzadkich chorób. Żywność i zasoby naturalne Zdrowie © anyaivanova, Shutterstock W Europie niemal 30 milionów osób cierpi na rzadką chorobę, czyli występującą u mniej niż jednej na 2000 osób ogółu społeczeństwa. W przypadku małej liczby wystąpień duże badania kliniczne, stosowane zwykle w celu oceny nowych leków i terapii, są nieosiągalne, a nawet niemożliwe. Z tego względu niezbędne jest opracowanie nowych podejść do projektowania takich badań oraz ulepszonych metod analizy danych. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie w projekcie INSPIRE (Innovative methodology for small populations research) wzięli udział międzynarodowi eksperci w dziedzinie projektowania nowatorskich badań klinicznych z całego świata. Wspólnie pomogli opracować nowe metody projektowania oraz analizy badań klinicznych rzadkich chorób i określonych małych populacji, na przykład związanych z rzadkim markerem genetycznym. „W ramach tego projektu opracowano metody umożliwiające szybsze uzyskiwanie bardziej wiarygodnych wyników badań klinicznych w celu poprawy świadczeń medycznych dla tych małych grup populacji” – mówi koordynator projektu Nigel Stallard. „Nowe metody obejmują połączenie danych z badań klinicznych z informacjami z innych badań – adaptacyjnych projektów badań, które umożliwiają najefektywniejsze wykorzystanie danych i zoptymalizowanie procesów decyzyjnych w celu uzyskania wyników w najkrótszym możliwym czasie”. Projektowanie lepszych badań W ramach projektu INSPIRE opracowano nowoczesną metodę statystyczną w dwóch szerokich obszarach projektowania efektywnych badań oraz ulepszone metody analizy i syntezy danych. W pierwszym obszarze naukowcy poświęcili swoją uwagę dwóm konkretnym problemom: a) określaniu optymalnych projektów badań potwierdzających z zastosowaniem podejścia teoretycznego i opartego na wartości informacji oraz b) projektowaniu badań potwierdzających na potrzeby spersonalizowanych świadczeń medycznych. W drugim obszarze badacze skupili się na opracowywaniu nowych metod uwzględniania danych dotyczących farmakokinetyki (PK, pharmacokinetics) oraz farmakodynamiki (PD, pharmacodynamics) na wczesnych etapach badań mających na celu określenie dawki oraz metod metaanalizy w przypadku badań na niewielką skalę lub małej liczby badań. „W obszarze projektowania efektywnych badań podejścia dotyczące analizy i optymalnego projektowania badań oparte zostały na ocenie ukierunkowanych terapii na podstawie cech genetycznych lub innych biomarkerów” – wyjaśnia Stallard. „Badania te umożliwiają jednoczesną identyfikację podgrup pacjentów, dla których bilans korzyści/ryzyka terapii jest dodatni, i potwierdza skuteczność terapii w przypadku tych pacjentów bez pogarszania integralności statystycznej lub naukowej”. Stallard dodaje, że w ramach projektu opracowano również nowe metody podejmowania decyzji dla badań klinicznych dotyczących małych populacji. „W szczególności zbadaliśmy możliwość zastosowania bayesowskiego systemu teorii podejmowania decyzji do porównywania kosztów oceny badań klinicznych z potencjalnymi korzyściami dla obecnych i przyszłych pacjentów w celu oceny różnicy stosunku kosztów do korzyści u dużych i małych populacji pacjentów, co umożliwia nam optymalizację metod projektowania” – mówi. Nowa metoda analizy W zakresie analizy w ramach projektu opracowano ulepszone metody metaanalizy syntezy dowodów z małej liczby badań, co jest częste w przypadku małych populacji. Metody te mogą być pomocne podczas planowania, analizowania i interpretowania badań, jak również umożliwiać ekstrapolację między grupami pacjentów. Te nowoczesne podejścia zastosowano podczas recenzowania badań dotyczących występującej sporadycznie choroby Creutzfelda-Jakoba. „Pracowaliśmy również nad innowacyjnymi projektami wczesnych badań klinicznych oraz ekstrapolacji z badań z udziałem dorosłych do badań pediatrycznych, opracowując metody umożliwiające użycie danych dotyczących PK i PD w celu łatwiejszego określania dawek do użycia w toku badania oraz do dalszej oceny” – wyjaśnia Stallard. „Nasze nowe metody w tym obszarze umożliwiają nam lepsze szacowanie parametrów krzywej reakcji na dawkę bez zwiększania liczby pacjentów biorących udział w badaniu, którzy otrzymują dawki nieoptymalne”. Wynikiem tej pracy był nowatorski projekt stałego badania klinicznego w celu profilaktyki napadów padaczki u noworodków. Słowa kluczowe INSPIRE, rzadkie choroby, badania kliniczne, małe populacje, metaanaliza
