Badanie społeczno-kulturowej dynamiki dobrostanu i zdrowia psychicznego
Niedostateczna kontekstualizacja nauki oraz stosowanych interwencji w zakresie zdrowia psychicznego i psychospołecznego stanowi źródło krytyki wyrażanej przez wielu naukowców(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu PSYCHOCONTEXT(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zajął się w związku z tym opracowaniem oddolnego procesu podkreślającego znaczenie kontekstualizacji interwencji w zakresie zdrowia psychicznego, a także usuwania barier zawodowych i instytucjonalnych utrudniających realizację tego procesu na szczeblu europejskim. W tym celu badacze wykorzystali podejście badawcze oparte na czynnym udziale uczestników(odnośnik otworzy się w nowym oknie) – w wypadku tego projektu byli to pacjenci korzystający z pomocy psychologicznej i ich rodziny, a także lekarze zajmujący się tym obszarem oraz przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego. Pierwszym osiągnięciem projektu realizowanego dzięki wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie” było opracowanie szeregu przeglądów, w tym między innymi „A Systematic Review and Meta-analysis of Recovery Educational Interventions for Mental Health Professionals”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz eksperymentalnego badania wpływu dynamiki społecznej i przynależności obywatelskiej na samopoczucie. Co więcej, zespół skupił się również na możliwościach wykorzystania tych koncepcji w praktycznym leczeniu problemów ze zdrowiem psychicznym. Drugim kamieniem milowym było zebranie informacji na temat podejść stosowanych współcześnie w opiece nad pacjentami cierpiącymi na choroby psychiczne. „Wyniki tych prac zostały wykorzystane w celu zorganizowania warsztatów z pacjentami korzystającymi z pomocy psychologicznej oraz lekarzami. Pierwsza z tych grup wzięła udział w badaniu jakościowym(odnośnik otworzy się w nowym oknie), natomiast lekarze zostali poddani ocenie w ramach badania klinicznego z randomizacją przydziału do grup, z wykorzystaniem miary psychometrycznej opracowanej w oparciu o analizy grup fokusowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie)”, wyjaśnia Francisco José Eiroa-Orosa, koordynator projektu PSYCHOCONTEXT.
Rozmowy, grupy fokusowe i badania eksperymentalne
W ramach projektu zespół przeprowadził rozmowy oraz zorganizował grupy fokusowe, opracował również eksperyment internetowy dotyczący wpływu zmiennych społeczno-kulturowych na samopoczucie i poczucie zagrożenia. Przeprowadzone badania wiązały się z koniecznością zgromadzenia dużych ilości danych, co było możliwe dzięki podejściu wykorzystującemu badania partycypacyjne. Zrealizowany przez zespół eksperyment internetowy(odnośnik otworzy się w nowym oknie) stanowił randomizowane badanie oddziaływania pomiędzy dobrym samopoczuciem i poczuciem przynależności obywatelskiej, a jego celem było ustalenie siły ich powiązania. W ramach badania naukowcy badali także możliwość wpływania na dobrostan i poczucie przynależności obywatelskiej w czasie poprzez krótką interwencję obejmującą wystawienie badanych osób na poglądy związane ze sprawiedliwością społeczną, asertywnością i wartościami. Jak twierdzi Eiroa-Orosa, wyniki sugerują silny pozytywny związek między dobrym samopoczuciem i poczuciem przynależności obywatelskiej. „Badanie pomogło zwiększyć świadomość niesprawiedliwości, jakiej doświadczają grupy znajdujące się w najbardziej niekorzystnej sytuacji, jednocześnie wspomagając upodmiotowienie jednostek biorących w nim udział”, wyjaśnił badacz. „Specjaliści mogą wykorzystać nasze wyniki, by zorganizować platformę dla grup znajdujących się w trudnej sytuacji i za jej pomocą zaoferować im możliwość angażowania się w projekty społeczne oraz rozwijania asertywności. Takie działanie mogłoby przyczynić się do zwiększenia ich odpowiedzialności, promowania ich roli oraz budowania relacji, przekładając się tym samym na lepsze samopoczucie i zwiększenie poczucia przynależności obywatelskiej”.
Rozmowy trójstronne dla lepszej wymiany informacji
Projekt przyczynił się do poprawy relacji pomiędzy kluczowymi podmiotami zajmującymi się zdrowiem psychicznym, a także do obrony praw użytkowników przed modelem skupionym na jednostkach, jednocześnie wspierając aktywizm w zakresie zdrowia psychicznego jako sposób na walkę z samopiętnowaniem(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Badacze zaoferowali zarówno lekarzom zajmującym się zdrowiem psychicznym, jak i ich pacjentom szkolenia skupione na alternatywach dla diagnostyki oraz dotyczące leczenia stawiającego pacjentów na pierwszym miejscu. Ponadto opracowali szereg narzędzi(odnośnik otworzy się w nowym oknie) mających na celu zapewnienie poszanowania praw pacjentów. „Przeprowadziliśmy również rozmowy trójstronne pomiędzy pacjentami, ich rodzinami i lekarzami w niektórych instytucjach, w których przeprowadziliśmy nasze warsztaty. To pozwoliło nam z kolei na zapewnienie lepszej i obustronnej wymiany informacji pomiędzy osobami zajmującymi się zawodowo zdrowiem psychicznym oraz pacjentami, którzy mieli osobiste doświadczenia”, zauważa Eiroa-Orosa. Wszystkie działania odbywały się w warunkach wzajemnego szacunku, dzięki któremu wszyscy mogli wziąć udział w pracach. Każdy uczestnik otrzymał możliwość podzielenia się swoim własnym doświadczeniem i zaproponowania rozwiązań związanych z sytuacjami, których doświadczył w kontekście zdrowia psychicznego oraz jego leczenia.
