Spersonalizowane leczenie raka prostaty na miarę nowej ery

Wraz z rosnącą mocą obliczeniową oraz rozwojem w dziedzinach sztucznej inteligencji i genomiki pojawiają się postępy w obszarze leczenia i diagnostyki raka prostaty. W tym odcinku dowiadujemy się więcej o tym, na czym polegają.

Zdrowie

EC Audiovisual Service Podcasts Spotify YouTube Apple Podcasts

Transkrypcja

Podcast CORDIScovery - Odcinek #38 - Spersonalizowane leczenie raka prostaty na miarę nowej ery Poniższy tekst jest tłumaczeniem transkrypcji przygotowanej przez SI. 00:00:10:05 - 00:00:16:06 Abigail Acton Zapraszamy do podcastu CORDIScovery! 00:00:16:08 - 00:00:41:17 Abigail Acton Dzień dobry i zapraszam do wysłuchania nowego odcinka podcastu CORDIScovery! Z tej strony Abigail Acton. Sytuacja w dziedzinie leczenia raka prostaty ulega nieustannym zmianom. Wyniki badań opublikowanych przez Uniwersytet Oksfordzki udowadniają, że nowatorski rodzaj barwnika fluorescencyjnego może pomóc chirurgom w wykrywaniu obszarów tkanki nowotworowej niedostrzegalnych gołym okiem i niemożliwych do wskazania przy pomocy innych metod. Freddy Hamdy, główny badacz odpowiedzialny za to odkrycie, określił je wręcz mianem „nowego wymiaru chirurgii precyzyjnej”. 00:00:41:19 - 00:01:07:01 Abigail Acton Niedawno byliśmy także świadkami pojawienia się nowej, przystępnej cenowo i prostej metody badania opartego na ślinie, która może pomóc we wcześniejszym wykryciu choroby poprzez identyfikację czynników genetycznych, które zwiększają prawdopodobieństwo jej występowania u mężczyzn. Przełom w diagnostyce i leczeniu jest niezbędny. Rak prostaty jest bowiem drugim najczęstszym nowotworem złośliwym dotykającym mężczyzn. Tylko w 2020 roku na całym świecie zdiagnozowano blisko półtora miliona nowych przypadków, a pół miliona osób zmarło w wyniku tej choroby. 00:01:07:03 - 00:01:17:13 Abigail Acton Szybka diagnoza zwiększa znacząco szanse na przeżycie choroby. Blisko połowa osób ze zdiagnozowanym rakiem prostaty przeżywa pięć lub więcej lat, o ile zostanie wykryty we wczesnym stadium. 00:01:19:02 - 00:01:41:17 Abigail Acton Jan Tkac, założyciel i dyrektor naukowy słowackiej spółki Glycanostics, opowie nam o wybranych innowacjach zrealizowanych dzięki unijnemu finansowaniu badań naukowych. Jego spółka opracowała innowacyjny test diagnostyczny umożliwiający wykrywanie nowotworów w oparciu o nowe biomarkery. Badacz chce także przyjrzeć się bliżej poziomom endorfin uwalnianych do organizmu w czasie uprawiania różnych dyscyplin sportowych. Dzień dobry, Janie. 00:01:41:19 - 00:01:43:21 Jan Tkac Dzień dobry. Serdecznie dziękuję za zaproszenie. 00:01:43:23 - 00:02:00:15 Abigail Acton Miło mi, że do nas dołączyłeś. Harald Mischak jest dyrektorem naukowym niemieckiej spółki Mosaiques Diagnostics and Therapeutics AG. Jego badania skupiają się na podstawowych strukturach molekularnych niektórych rodzajów nowotworów, a ich celem jest wskazanie najlepszych leków oraz ich celów. Dzień dobry. 00:02:00:17 - 00:02:02:13 Harald Mischak Dzień dobry. Dziękuję za zaproszenie. 00:02:02:15 - 00:02:20:05 Abigail Acton To ja dziękuję. Joaquin Mateo jest liderem grupy Translational Research Group in Prostate Cancer zajmującej się badaniami nad nowotworami prostaty w Instytucie Onkologii Vall d'Hebron w Barcelonie. Jest również onkologiem w Szpitalu Uniwersyteckim Aldebaran. Badacz interesuje się w szczególności rozwojem nowych form medycyny precyzyjnej. Witaj, Joaquinie. 00:02:20:07 - 00:02:22:07 Joaquin Mateo Dzień dobry, Abigail. Witam wszystkich słuchaczy. 00:02:22:11 - 00:02:35:22 Abigail Acton Jeśli mogę, zacznę dziś od ciebie, Janie. W ramach projektu ProSCAN powstała innowacyjna metoda wczesnej diagnostyki raka prostaty oparta na glikanach. Czy możesz wyjaśnić nam czym są glikany i dlaczego interesuje się nimi społeczność naukowa? 00:02:35:24 - 00:03:04:11 Jan Tkac Dziękuję bardzo. Glikany to złożone węglowodany przyłączone do białek lub lipidów. Co więcej, występują one w każdej komórce naszego organizmu. Szacujemy, że nawet 70% wszystkich białek w naszym organizmie jest związane z glikanami. Dlatego glikany są w stanie dostarczyć naprawdę bardzo przydatnych informacji o stanie fizjologicznym komórki. To jeden ze sposobów, w jaki je wykorzystujemy. 00:03:04:13 - 00:03:19:15 Jan Tkac Dodatkowo glikany mogą również dostarczać informacji na temat rozwoju lub progresji niektórych chorób, w tym raka. Właśnie dlatego używamy glikanów jako biomarkerów nowotworowych. 00:03:19:17 - 00:03:32:04 Abigail Acton Rozumiem. W porządku. Jak rozumiem, dzięki glikanom możecie uzyskać dokładny obraz sytuacji. Projekt ProSCAN był realizowany przez spółkę Glycanostics, której przewodzisz. Na czym polega nowatorski charakter waszego podejścia? Pytam, bo wiem, że naukowcy interesują się glikanami. W jaki sposób wykorzystujecie je wy? 00:03:32:06 - 00:04:09:04 Jan Tkac Nasze rozwiązanie opiera się na konkretnym glikanie występującym na określonych białkach. Jeśli chcemy zdiagnozować raka prostaty, szukamy różnic w składzie glikanów na jednym białku - w tym przypadku chodzi o PSA, czyli antygen swoisty dla stercza. Jak działa to rozwiązanie? Badamy próbki surowicy, bardzo złożone próbki zawierające setki różnych białek lub glikoprotein oraz DNA i innych cząsteczek. 00:04:09:06 - 00:04:37:17 Jan Tkac Używamy cząstek magnetycznych zmodyfikowanych przez przeciwciała. Wybrane przeciwciała są w stanie oddziaływać selektywnie wyłącznie z cząsteczką PSA w pobranej próbce badawczej. Dzięki temu cząsteczki PSA łączą się z cząsteczkami magnetycznymi. Następnie używamy niezwykle małych magnesów w celu rozdzielania cząsteczek magnetycznych od PSA i ich wypłukania. W ostatnim kroku używamy innych białek - lektyn. 00:04:37:20 - 00:05:06:18 Jan Tkac Lektyny są w stanie wchodzić w selektywne oddziaływania z niektórymi strukturami glikanów. Wykorzystujemy informacje o różnicach w strukturze glikanów w celu diagnozowania wielu chorób. Z jednej strony używamy zatem antygenu PSA, który jest specyficzny dla tkanki, a z drugiej strony analizujemy glikany, które są specyficzne dla nowotworu. Dzięki temu jesteśmy w stanie dokładnie zdiagnozować na przykład raka prostaty. 00:05:06:20 - 00:05:23:13 Abigail Acton Rozumiem, to fantastyczne rozwiązanie. Chcesz powiedzieć, że cząsteczki magnetyczne łączą się z cząsteczkami nowotworu, którego poszukujecie, a następnie możecie je po prostu wyodrębnić dzięki wyciąganiu przyczepionych do nich cząstek magnetycznych? Brzmi jak świetne rozwiązanie. Jak bardzo złożony jest ten proces? Czy wymaga nowego sprzętu albo specjalistycznych laboratoriów? 00:05:23:16 - 00:05:52:24 Jan Tkac Wręcz przeciwnie - to bardzo proste. Całe rozwiązanie opiera się na laserach. Jedynie nazwa jest bardzo skomplikowana. Nazywamy ten proces testem immunoabsorpcji enzymozależnej. Sam proces jest z kolei bardzo prosty. Nie wymaga nawet zastosowania żadnych zaawansowanych rozwiązań. Wystarczy urządzenie, które nazywamy czytnikiem laserowym. Znajduje się w wielu różnych laboratoriach na całym świecie, a także w laboratoriach szpitalnych. Nie ma potrzeby korzystania ze specjalnej infrastruktury. 00:05:53:01 - 00:06:14:11 Jan Tkac Czego tak naprawdę wymaga rozwiązanie? Wystarczy wykorzystać czytnik laserowy. To wszystko. Dzięki wykorzystaniu niewielkich kuleczek magnetycznych cała metoda jest bardzo prosta. Dzięki nim jesteśmy w stanie wykrywać na przykład połączone z nimi białko PSA. Nie musimy rozdzielać PSA i kulek magnetycznych, aby oddzielnie zbadać samo białko. 00:06:14:14 - 00:06:31:22 Jan Tkac Badanie jest możliwe bezpośrednio na powierzchni kulek magnetycznych. Tym sposobem przeprowadzenie testu jest bardzo proste. Co więcej, sam test można wykonać w bardzo krótkim czasie. Kolejną zaletą jest to, że możemy wykorzystać naprawdę niewielkie próbki. Do przeprowadzenia analizy wystarczy kilka kropli surowicy krwi. 00:06:32:01 - 00:06:46:08 Abigail Acton Rozumiem, oczywiście. Jednym z głównych problemów związanych z nowotworami, a zwłaszcza z rakiem prostaty, jest konieczność wykonywania biopsji, które są trudnymi zabiegami. Ponadto są drogie, mogą powodować skutki uboczne - są problematyczne. Jeśli dobrze rozumiem, wasza technika znacząco zmniejsza zapotrzebowanie pozyskiwanie tkanek w ten sposób. 00:06:46:10 - 00:07:12:24 Jan Tkac Nasza metoda opiera się na próbkach surowicy. Koncentrujemy się zatem na diagnostyce raka na wczesnym etapie rozwoju. Takie rozwiązanie jest niezbędne, bowiem pozwala urologom na podejmowanie decyzji dotyczących leczenia pacjentów - umożliwia im na przykład podjęcie decyzji dotyczących tego, czy pacjent musi przejść biopsję, czy też nie jest ona wymagana. Nasze badanie może stanowić także potwierdzenie diagnozy. 00:07:12:24 - 00:07:30:23 Jan Tkac Może wskazać, czy pacjent potrzebuje biopsji. W czasie badań klinicznych naszego rozwiązania, podczas których wykazaliśmy, że nasz test jest najlepszym rozwiązaniem w porównaniu z badaniami wymagającymi interwencji chirurgicznych, które są obecnie dostępne na rynku. Jego zastosowanie może znacząco zmniejszyć liczbę przeprowadzanych biopsji. 00:07:31:00 - 00:07:49:24 Abigail Acton Co pozwoli zmniejszyć także poziom stresu, ograniczyć wydatki i skrócić czas diagnostyki, który jest kluczowy w przypadku nowotworów. Jak wasze rozwiązanie sprawdza się w praktyce? Czy opracowany przez was system jest wykorzystywany w szpitalach i innych placówkach? Jeśli nie, kiedy stanie się dostępny dla ludzi? 00:07:50:01 - 00:08:16:21 Jan Tkac Ze względu na to, że wykorzystujemy techniki laserowe, wykorzystanie tego badania w wysoce zautomatyzowanych rozwiązaniach liderów sektora będzie niezwykle proste. Ze względu na to, że używamy cząstek magnetycznych, cały proces jest jeszcze prostszy dla dużych firm diagnostycznych lub farmaceutycznych - wszystkie wczesne rozwiązania wymagają użycia cząstek magnetycznych. 00:08:17:02 - 00:08:36:09 Jan Tkac To jedna z korzyści z punktu widzenia naszego rozwiązania. Obecnie prowadzimy badania naszego rozwiązania na Słowacji. Nawiązaliśmy kontakty z urologami na Słowacji, dzięki czemu pacjenci mogą płacić za tego rodzaju usługi, a urolodzy mogą uzyskać bardzo przydatne informacje na temat pacjenta oraz leczenia. 00:08:36:11 - 00:08:40:09 Abigail Acton Nie ukrywam, że to brzmi świetnie. Zakładam, że jesteś bardzo dumny z dotychczasowych osiągnięć. 00:08:40:11 - 00:08:52:06 Jan Tkac Owszem, choć nie było łatwo dotrzeć do tego momentu. Cieszę się, że nasz test może być używany w praktyce. Zaczynamy od Słowacji, ale chcielibyśmy, by był dostępny również w innych krajach. 00:08:52:07 - 00:09:01:02 Abigail Acton To oczywiste. Zdecydowanie. Jak długo zajęło wam opracowanie tego rozwiązania? Zakładam, że badania trwały bardzo długo. 00:09:01:07 - 00:09:30:01 Jan Tkac Cóż, wszystko zaczęło się od dofinansowania ERBN. To było w 2012 roku. W 2017 roku założyliśmy spółkę, ale potem sporo czasu zajęło nam pozyskanie finansowania i inwestorów, potem musieliśmy rozwinąć nasz produkt. Od założenia spółki minęło już prawie siedem lat. Można zatem powiedzieć, że to była długa droga. Z drugiej strony było to też bardzo cenne doświadczenie. 00:09:30:03 - 00:09:50:17 Abigail Acton I już wkrótce będziecie mogli zobaczyć wasze rozwiązanie w praktyce. Czyż to nie wspaniałe? Dziękuję ci bardzo. To było bardzo interesujące i bardzo przystępnie wyjaśnione. Dziękuję. Pozwól teraz, że zwrócę się do Haralda. Wiemy, że leki działają na poziomie molekularnym. Indywidualne różnice molekularne między pacjentami oznaczają, że choć dany lek może pomagać niektórym pacjentom, nie będzie skuteczny we wszystkich przypadkach. 00:09:50:19 - 00:10:07:02 Abigail Acton Projekt PCaProTreat miał na celu zbadanie tego zagadnienia w celu usprawnienia diagnostyki i leczenia. Podobnie jak Jan, Harald także badał w ramach swojego projektu mniej inwazyjne metody diagnostyczne, w tym wypadku biomarkery występujące w moczu, które umożliwiają wczesne wykrywanie raka prostaty. Czy możesz opowiedzieć nam coś więcej o tej metodzie analizy? 00:10:07:08 - 00:10:37:01 Harald Mischak Oczywiście. Opracowaliśmy ją w ramach projektu, którego celem było wypracowanie rozwiązania pozwalającego na wykrywanie różnych chorób na podstawie peptydów w moczu. Musimy wziąć pod uwagę, że ogólnie rzecz biorąc, wszystkie mniejsze białka i peptydy są obecne w moczu. Wszystkie substancje znajdujące się w organizmie są filtrowane, a następnie trafiają do moczu. Z technicznego punktu widzenia mocz ma dwie główne zalety - jest stosunkowo stabilny, a ponadto jest utrzymywany w pęcherzu przez kilka godzin w temperaturze 37 stopni Celsjusza. 00:10:37:03 - 00:10:44:12 Harald Mischak Oznacza to, że wszystkie substancje wykrywane w moczu są stabilne, a dzięki temu znajdą się także we wszystkich badanych próbkach. 00:10:44:14 - 00:10:45:07 Abigail Acton Rozumiem. 00:10:45:09 - 00:10:59:16 Harald Mischak To założenie sprawdza się bardzo dobrze w przypadku chorób nerek i układu krążenia. Postanowiliśmy sprawdzić możliwość wykorzystania tej metody również pod kątem diagnostyki raka prostaty i innych nowotworów. W ramach tych prac odkryliśmy, że w moczu znajduje się wiele specyficznych białek i peptydów, które wskazują na obecność raka. 00:10:59:22 - 00:11:09:12 Abigail Acton Rozumiem. Wiem między innymi, że w ramach projektu badacze gromadzili dane dotyczące proteomiki molekularnej pochodzące od tysięcy pacjentów z rakiem prostaty. W jakim celu były gromadzone te dane? 00:11:09:14 - 00:11:37:21 Harald Mischak Pozwoliły nam na określenie, które białka i peptydy są w znaczący sposób powiązane z rakiem. W tym przypadku z rakiem prostaty. Co więcej, pozwoliły na stwierdzenie, które z nich są związane z nowotworami złośliwymi - warto pamiętać, że większość pacjentów z rakiem prostaty nie umiera z powodu raka, a z rakiem. To istotny problem. Osobiście uważam nawet, że w większości przypadków lepiej byłoby, gdyby pacjenci nie wiedzieli, że mają raka, skoro i tak nie będą w stanie nic z nim zrobić. 00:11:37:23 - 00:12:06:04 Harald Mischak Niezależnie od tego, białka te są również w pewnym stopniu odpowiedzialne za raka. Z tego powodu powstają. Można je zatem określić molekularnymi fundamentami nowotworu. Jeśli wiem o ich istnieniu, wiem dokładnie, w jaki sposób mogę poprowadzić leczenie. Wykorzystując wszystkie te informacje na temat zmian mogę przewidzieć, jakich substancji, leków lub innych czynników mogę użyć w celu ich odwrócenia. 00:12:06:06 - 00:12:16:16 Abigail Acton Rozumiem. Innymi słowy rozwiązanie pozwala na ustalenie kompleksowego profilu konkretnego nowotworu, na który choruje pacjent - swoistego obrazu, portretu konkretnego nowotworu. 00:12:16:18 - 00:12:32:12 Harald Mischak Zgadza się. W tym miejscu muszę zaznaczyć, że rak nie jest jedną chorobą - jest bardzo różnorodny. To zróżnicowanie stanowi naprawdę duże wyzwanie. Zwykle jednak leczenie nowotworów nastręcza wielu trudności. 00:12:32:14 - 00:12:42:06 Abigail Acton Rozumiem. Wiem też, że wasz projekt skupiał się na podejściach wieloomicznych. Czy możesz wyjaśnić słuchaczom, na czym polega podejście wieloomiczne? Myślę, że to bardzo innowacyjne rozwiązanie. 00:12:42:08 - 00:13:11:09 Harald Mischak Istnieją różne tak zwane techniki omiczne - proteomika, która zajmuje się badaniem białek, transkryptomika, czyli dziedzina omiki badająca fragmenty DNA odpowiedzialne za kodowanie białek, mamy też genomikę badającą DNA i inne dziedziny. Wszystkie te dziedziny łączy to, że zajmują się badaniami tysięcy zróżnicowanych cząsteczek. Niektóre z nich zmienia choroba. Dzięki tym badaniom lekarze są w stanie uzyskać jeszcze bardziej kompleksowy obraz konkretnej choroby. 00:13:11:15 - 00:13:22:14 Abigail Acton Rozumiem. Rozumiem. Innymi słowy, mówimy o holistycznym podejściu. Jego stosowanie skutkuje oczywiście otrzymaniem ogromnej ilości danych. W ramach projektu prowadziliście także prace dotyczące obliczeń. 00:13:22:16 - 00:13:49:24 Harald Mischak Oczywiście, wykorzystanie wszystkich tych danych wymaga dużej mocy obliczeniowej. Wielu specjalistów i wiele obszarów naszego projektu skorzystało dzięki współpracy z różnymi naukowcami zajmującymi się bioinformatyką, systemami, medycyną i innymi dziedzinami. Korzyści przyniosła nawet współpraca z moją jednostką. Skorzystaliśmy z naszego doświadczenia w diagnostyce molekularnej, w której stawiamy czoła tym samym problemom. 00:13:50:01 - 00:14:09:20 Abigail Acton Rozumiem. Porozmawiajmy zatem o diagnostyce molekularnej. Jak już wspomnieliśmy, nowotwór charakteryzuje się bardzo złożoną strukturą, a w dodatku trudno go leczyć. Jednym z obszarów, którymi zajmował się wasz zespół była inżynieria odwrotna, czyli poszukiwanie czynników odpowiedzialnych za rozwój raka. Czy mógłbyś powiedzieć nam nieco więcej o tym, jak rozumiesz przez inżynierię odwrotną w tym kontekście? 00:14:09:22 - 00:14:46:02 Harald Mischak Jak już wspomniałem, podobnie jak każda inna choroba, nowotwory także powstają na poziomie molekularnym. W związku z tym występują określone zmiany molekularne związane z chorobą. Niektóre z nich decydują o kierunku rozwoju choroby. Będąc w stanie wykryć te zmiany, możemy użyć związków o niskiej masie cząsteczkowej, RNA, antybiałek lub innych metod. Odwrócenie zmian wymaga przywrócenia sygnatury molekularnej komórki lub wielu komórek do stanu sprzed zmiany. 00:14:46:04 - 00:15:13:17 Harald Mischak To oznacza cofnięcie zmian chorobowych, w tym wypadku nowotworowych. Proces ten określamy mianem inżynierii wstecznej. Znamy wiele leków i związków, zbadaliśmy też sposób, w jaki zakłócają lub zmieniają ekspresję niektórych białek. To pozwala nam nakładać na siebie różne wzorce i przewidzieć, który z leków może być najbardziej przydatny w leczeniu danego nowotworu u danego pacjenta. 00:15:13:17 - 00:15:32:14 Abigail Acton Dziękuję bardzo. To zdecydowanie bardzo dokładne wyjaśnienie. Dziękuję za omówienie obu tych zagadnień. Idąc dalej, opierając się na tych odkryciach, zespół poszukiwał potencjalnych kandydatów na leki. Jaki etap prac udało się wam osiągnąć? Jakie rezultaty przyniosły analizy i opracowane modele obliczeniowe? Co udało się ustalić? 00:15:32:16 - 00:16:00:08 Harald Mischak Wskazaliśmy siedem substancji, które mogą stanowić potencjalne leki - musimy je teraz zbadać bardziej szczegółowo. W niektórych przypadkach wiemy już, a w innych musimy wykazać, że są w stanie przywrócić fenotyp komórki nowotworowej w liniach komórkowych, in vitro lub w hodowli tkankowej. Dalej niestety nie możemy nic zrobić ze względu na wysokie koszty, a także wymogi prawne związane z takimi badaniami. 00:16:00:10 - 00:16:05:04 Harald Mischak Niestety, muszę powiedzieć jasno - jesteśmy zmuszeni do poszukiwania finansowania. 00:16:05:06 - 00:16:18:03 Abigail Acton To musi być naprawdę frustrujące - wiele lat pracy nad przełomowym rozwiązaniem, które może potencjalnie uratować wiele istnień ludzkich i pomóc pacjentom cierpiącym nie tylko na raka prostaty, ale być może także na wiele innych nowotworów. 00:16:18:03 - 00:16:24:09 Harald Mischak Oczywiście, masz rację. To naprawdę frustrujące. Dlatego staramy się o dofinansowanie ze strony prywatnych funduszy venture capital. 00:16:24:23 - 00:16:25:14 Abigail Acton 00:16:25:16 - 00:16:35:24 Harald Mischak Staramy się znaleźć fundusze, wspierają nas także różne organizacje pacjentów, którzy mogą skorzystać z lepszych metod leczenia. 00:16:36:03 - 00:16:44:24 Abigail Acton To rozwiązania, które mogą ratować życia. Zdecydowanie. Rozumiem. Dziękuję za tak obszerne wyjaśnienie. Czy ktoś chciałby podzielić się jakimiś uwagami? Proszę bardzo. Joaquin? 00:16:45:01 - 00:17:03:10 Joaquin Mateo Mam kilka pytań do kolegów, jeśli mogę. Przede wszystkim gratuluję, macie naprawdę niesamowite osiągnięcia. Mam jednak pytanie do Haralda - czy poza zastosowaniami diagnostycznymi kiedykolwiek badaliście, czy badanie moczu pozwala na wykrycie nawrotu choroby u pacjenta, który przeszedł już operację wycięcia stercza? 00:17:03:12 - 00:17:25:24 Harald Mischak Nie przyglądaliśmy się temu szczegółowo, ale zakładam, że tak będzie. Zbadaliśmy to zagadnienie w nieco innym kontekście w przypadku raka pęcherza moczowego po resekcji guza nowotworowego. W wielu przypadkach u pacjentów rozwija się nowy lub nawracający nowotwór, w związku z czym zostali poddani badaniom. Z badań wynikło, że jesteśmy w stanie wykryć nawrót nowotworu. 00:17:26:05 - 00:17:42:19 Harald Mischak Oczywiście, dochodzi kwestia rozmiaru. Można zatem stwierdzić, że nie ma takiej możliwości, jeśli nowotwór ogranicza się do kilku komórek, jednak gdy guz osiągnie pewien rozmiar, na przykład od 1 do 2 milimetrów, dość łatwo go wykryć za pomocą tej technologii. 00:17:42:21 - 00:17:58:20 Abigail Acton To naprawdę fantastyczne. Jestem pod wrażeniem. Świetne rozwiązanie. Prawie jak termometr - pozwala na bezinwazyjną diagnostykę, a poza tym jak sam zauważyłeś, mocz jest łatwo dostępny i można go przechowywać. Dzięki temu jest łatwy w użyciu. To genialne rozwiązanie. Dziękuję. 00:17:58:22 - 00:18:11:07 Harald Mischak Jedną z najważniejszych zalet jest także to, że obecnie dysponujemy danymi zebranymi od blisko 90 000 pacjentów cierpiących na różne schorzenia oraz grup kontrolnych. Dzięki temu jesteśmy pewni danych statystycznych, na których opiera się rozwiązanie. 00:18:11:09 - 00:18:20:18 Abigail Acton To naprawdę wielu pacjentów. Rany, skąd je wzięliście? Możesz powiedzieć coś więcej o tej bazie danych? Stworzyliście jakąś bazę zbiorczą? 00:18:20:19 - 00:18:27:06 Harald Mischak Owszem, zebraliśmy dane z wielu źródeł. Braliśmy udział w wielu europejskich projektach, dzięki czemu zebraliśmy wszystkie te próbki i dane. 00:18:27:06 - 00:18:50:01 Abigail Acton Rozumiem. Wspaniałe. To musi być źródło wielu cennych informacji. Z pewnością okazało się bardzo użyteczne. Świetnie. Rozumiem. Dziękuję ci bardzo. Joaquin, teraz kolej na ciebie. W ramach projektu AR-DDR badaliście wymiany zachodzące pomiędzy dwoma kluczowymi szlakami odpowiadającymi za rozwój raka prostaty. Innymi słowy, interesuje was leczenie. Wcześniej przyglądaliśmy się diagnostyce, teraz przejdźmy zatem do leczenia. Waszym celem było zoptymalizowanie precyzyjnego doboru leczenia. 00:18:50:03 - 00:18:58:15 Abigail Acton Gdy mówimy o raku prostaty, mamy na myśli jedną chorobę. Jak jednak wyjaśnił Jan, to stwierdzenie nieco odbiega od prawdy. Czy możesz powiedzieć nam coś więcej o tym schorzeniu? 00:18:58:17 - 00:19:21:09 Joaquin Mateo Jak powiedzieli przed chwilą moi koledzy, obecnie są prowadzone doskonałe badania dotyczące lepszej diagnostyki i leczenia początkowych stadiów rozwoju raka prostaty. Mówimy tutaj o nowotworach stercza, które są diagnozowane w czasie, gdy ich zasięg jest ograniczony do samej prostaty, dzięki czemu mogą zostać łatwo wyleczone. Wiemy jednak, że u niektórych pacjentów rozwija się zaawansowany rak prostaty. 00:19:21:09 - 00:19:45:09 Joaquin Mateo W praktyce oznacza to, że nastąpiły już przerzuty poza stercze do innych narządów. Wiemy już bardzo dobrze, że choroba, którą nazywamy zlokalizowanym rakiem prostaty i nowotwór stercza z przerzutami, czyli zaawansowany rak prostaty, to dwie różne jednostki biologiczne, a charakterystyki molekularne ich zlokalizowanych lub zaawansowanych przypadków są bardzo różne. Na tym polega kluczowa różnica. 00:19:45:09 - 00:20:26:20 Joaquin Mateo Jest jeszcze dziedzina, którą zajmuję się osobiście, czyli rzadsze nowotwory stercza, które są bardzo złośliwe i rozprzestrzeniają się poza pierwotny narząd. Nawet tutaj mamy świadomość, że wśród pacjentów guzy mogą się bardzo różnić od siebie na poziomie genetycznym i na wielu innych płaszczyznach biologicznych. Nie jest to nowa wiedza. Obecnie wiemy jednak, że różnice te można wykorzystać do wyboru najlepszego sposobu leczenia dobranego pod kątem każdego z tych pacjentów. Wszystko dlatego, że możemy w pewnym stopniu przewidzieć, czy dany nowotwór z większym lub mniejszym prawdopodobieństwem zareaguje na konkretny lek. 00:20:26:22 - 00:20:58:02 Joaquin Mateo 50 lat temu, a nawet dekadę temu nie dysponowaliśmy wieloma lekami pozwalającymi na leczenie raka prostaty w zaawansowanym stadium rozwoju. Powiem więcej - nie było nawet zbyt wielu badań na temat wyboru odpowiedniej metody leczenia, bo zwyczajnie nie było metod leczenia do wyboru. Zgadza się? Ze względu na opracowanie nowych leków, które mogą spowolnić rozwój choroby lub nawet spowodować jej cofnięcie, coraz większe zainteresowanie wzbudzają biomarkery i wskaźniki biologiczne, które mogą pomóc nam dobrać najlepszy sposób leczenia dla każdego pacjenta. 00:20:58:08 - 00:21:17:18 Abigail Acton Rozumiem, to fascynujące. W ramach swojego projektu Harald badał sygnaturę molekularną samego guza, a we wcześniejszym odcinku CORDIScovery przyglądaliśmy się wpływowi bakterii składających się na mikroflorę i odpowiedź na chemioterapię. Czy możesz powiedzieć nam coś więcej o dodatkowej złożoności wynikającej z różnic genetycznych między pacjentami i ich wpływie na leczenie? 00:21:17:20 - 00:21:48:00 Joaquin Mateo Zacznijmy od tego, że wiemy, że nowotwory stercza wywołują przede wszystkim męskie hormony - androgeny. Niemal wszystkie nowotwory prostaty są w jakiś sposób wrażliwe na manipulowanie szlakiem androgenowym w organizmie. Poza tym istnieją jednak inne szlaki, które wpływają na przetrwanie komórek nowotworowych. Szlaki te są zróżnicowane u różnych pacjentów, a niektóre z nich mogą posłużyć jako cele dla leków. 00:21:48:02 - 00:22:15:21 Joaquin Mateo Gdy prowadzimy badania dotyczące dziedziny onkologii precyzyjnej i poszukujemy biomarkerów, wielokrotnie wykrywamy konkretny gen lub wybrane białko, a następnie sprawdzamy, jak wpływa na wrażliwość guza. Jednocześnie szlaki biologiczne guza są ze sobą powiązane, a sam nowotwór jest znacznie bardziej złożony - wybór jednego białka nie wystarczy. 00:22:15:23 - 00:22:30:19 Joaquin Mateo Jednym z kluczowych aspektów zarówno naszego projektu, jak i wielu innych badań prowadzonych obecnie na świecie, jest próba zrozumienia, w jaki sposób ta sama zmiana genetyczna lub mutacja może wywierać różne skutki dotyczące zwiększenia czułości guza na leczenie w zależności od jego otoczenia. 00:22:30:21 - 00:22:45:22 Abigail Acton Rozumiem, brzmi świetnie. Jak rozumiem, twój zespół zajmował się badaniem konkretnego genu - genu ATM. Oszczędzę słuchaczom rozwijania jego nazwy. Dlaczego właśnie ten gen? Co sprawiało, że był dla was aż tak interesujący? 00:22:45:24 - 00:23:09:16 Joaquin Mateo Przez ostatnie dziesięć lat pracowałem nad badaniem kategorii leków zwanych inhibitorami PARP, które zostały już wcześniej zatwierdzone do leczenia niektórych postaci raka jajnika i piersi. Odkryliśmy, że działają one u niektórych pacjentów z rakiem prostaty. Pacjentów tych wyróżniały mutacje w szeregu genów, a jednym z nich był gen ATM. 00:23:09:18 - 00:23:36:13 Joaquin Mateo W wyniku przeprowadzonych badań klinicznych zdaliśmy sobie sprawę, że pomimo zbliżonych funkcji wszystkich tych genów, utrata jednego z nich powodowała niezwykle zróżnicowane odpowiedzi guza. Szczególnie interesujący okazał się gen ATM - zetknęliśmy się z sytuacją, w której niektórzy pacjenci z tymi mutacjami doskonale reagowali na leczenie, a w przypadku innych nie było żadnych skutków. 00:23:36:15 - 00:23:49:16 Joaquin Mateo Postanowiliśmy wrócić do laboratorium i zbadać, jak gen ATM wpływa na raka prostaty i czy rzeczywiście jest biomarkerem związanym z wrażliwością na leki. 00:23:49:18 - 00:23:54:18 Abigail Acton Dziesięć lat - to mnóstwo czasu. Czy badania doprowadziły do jakichś odkryć? Jak idą prace? 00:23:54:24 - 00:24:02:05 Joaquin Mateo Od ponad dziesięciu lat pracujemy nad opracowaniem nowych leków. Doczekaliśmy się ich dopuszczenia i są już dostępne dla pacjentów z rakiem prostaty. 00:24:02:10 - 00:24:05:21 Abigail Acton To naprawdę fantastyczne. Leki przeszły już proces zatwierdzania, zgadza się? 00:24:05:21 - 00:24:31:16 Joaquin Mateo Zostały dopuszczone do obiegu w 2020 roku, ale nadal istnieje wiele wątpliwości i kontrowersji dotyczących tego, którzy pacjenci powinni go otrzymywać. Jak już stwierdziłem, w zależności od genetyki pacjenta, odpowiedź na leczenie może być lepsza lub gorsza, a skutki bardziej lub mniej długotrwałe. Zgadza się? W ostatnich latach skupialiśmy się na wpływie genu ATM w badaniach laboratoryjnych modeli raka prostaty. 00:24:31:18 - 00:24:45:06 Joaquin Mateo Próbowaliśmy usuwać ten gen z komórek nowotworowych w laboratorium, aby zobaczyć, w jaki sposób utrata tego genu wpłynie na poziom wrażliwości guza na leczenie. 00:24:45:09 - 00:24:52:05 Abigail Acton Rozumiem. Jak rozumiem, macie pewne dane. Na ich podstawie staracie się ustalić, jakie skutki ma utrata genu? 00:24:52:09 - 00:25:15:00 Joaquin Mateo Zgadza się. Opublikowaliśmy wyniki tych badań w 2021 roku. Jednym z kluczowych wniosków było to, że w przypadku utraty białek ATM, w komórkach nowotworowych pojawia się inne białko zapasowe, które przejmuje ich funkcję. Czasem ta zmiana pozwala na podtrzymanie procesu rozwoju guza. W związku z tym rozpoczęliśmy badania innego leku, którego celem jest ten mechanizm zapasowy. 00:25:15:00 - 00:25:45:13 Joaquin Mateo Badania szybko wykazały, że w przypadku pacjentów, u których występuje ta mutacja, zwłaszcza dotycząca genu ATM, połączenie obu leków było znacznie skuteczniejsze niż stosowanie wyłącznie jednego z nich. Przepraszam - wspomniałem o pacjentach. Chciałem powiedzieć, że udało nam się to wykazać w modelach laboratoryjnych, a teraz próbujemy przeprowadzić badania kliniczne z udziałem pacjentów. Połączenie tych dwóch leków nie jest jednak pozbawione wyzwań - oba leki celują w te same białka, w związku z czym ich stosowanie wiąże się z występowaniem podobnych skutków ubocznych. 00:25:45:15 - 00:25:51:02 Joaquin Mateo Staramy się więc dojść do tego, jak możemy połączyć je w sposób bezpieczny dla pacjentów. 00:25:51:02 - 00:26:06:15 Abigail Acton Rozumiem. Na tym zatem skupia się kolejny etap badań. To fascynujące. Uważam, że to świetne rozwiązanie. Udało wam się rozpracować mechanizm, który odpowiada za rozwój nowotworu. Następnie odkryliście, że rak jest w stanie go ominąć wykorzystując inny szlak, po czym skupiliście się właśnie na nim. Doskonała robota. Naprawdę - świetna sprawa. Świetnie. Czy ktoś ma jakieś pytania do Joaquina? Zgadza się. Haraldzie? 00:26:06:17 - 00:26:20:01 Harald Mischak Mam w sumie jedno pytanie. Wasz zespół prowadził badania leków z udziałem pacjentów. Też odnieśliście wrażenie, że prowadzenie takich badań stało się niezwykle trudne? Jakie były wasze doświadczenia związane z kontaktami z organami regulacyjnymi? 00:26:20:03 - 00:26:50:08 Joaquin Mateo Cóż, mógłbym o tym mówić bardzo długo. Nie będę ukrywał, przejście do etapu badań klinicznych jest bardzo trudne w przypadku leku opartego na biomarkerach. Jedna z głównych trudności w opracowywaniu planów badań opartych na założeniach obranych w ramach naszego projektu jest fakt, że prowadzenie jakichkolwiek badań klinicznych staje się szczególnie trudne, gdy pojawia się wymóg uprzedniego znalezienia biomarkerów genetycznych nowotworów. 00:26:50:14 - 00:27:13:21 Joaquin Mateo W efekcie stawiamy czoła jeszcze większym wyzwaniom, ponieważ w pierwszej kolejności musimy wskazać pacjentów, którzy mogą wziąć udział w badaniach nowego leku, a dopiero następnie przeprowadzić badanie. Rozumiem. Wszystko to zwiększa poziom skomplikowania całego procesu. Jednocześnie wydaje mi się, że biorąc pod uwagę przepisy obowiązujące w Europie, znacznie trudniej jest przeprowadzić badania potwierdzające działanie biomarkerów niż badania nowych leków. 00:27:13:23 - 00:27:54:15 Joaquin Mateo Uważam, że mamy bardzo dobre warunki do prowadzenia badań klinicznych nowych leków w Europie i weryfikacji ich działania. Natomiast w sytuacji, gdy chcemy zbadać powiązanie działania leku z konkretnym biomarkerem, zarówno same badania, jak i proces gromadzenia danych potwierdzających skuteczność na potrzeby dopuszczenia do obrotu są znacznie trudniejsze. Dodam jeszcze, że moim zdaniem w związku z nowym rozporządzeniem IBDR, czyli rozporządzeniem dotyczącym nowych urządzeń do diagnostyki in vitro, jesteśmy w sytuacji, w której cały proces stał się trudniejszy w związku z wymogami dotyczącymi rygorystyczności badań biomarkerów. Sytuacja uległa zmianie. 00:27:54:17 - 00:28:06:06 Joaquin Mateo Gdy prowadzimy badania dotyczące biomarkerów, musimy otrzymywać wyłącznie dokładne i precyzyjne wyniki dotyczące danego biomarkera. Jednocześnie wszystko utrudnia też sposób, w jaki przeprowadzamy badania kliniczne związane z biomarkerami, który jest niezwykle złożony. 00:28:06:08 - 00:28:27:04 Abigail Acton Bardzo ci dziękuję. Chciałabym w tym miejscu podziękować wam wszystkim - to naprawdę trudny, złożony temat. Dlatego jestem wam wdzięczna za przystępne wyjaśnienia. Omówiliście wszystkie te kwestie w bardzo jasny sposób - dziękuję wam za to. Nie muszę chyba dodawać, że jestem pod wrażeniem waszej ciężkiej pracy, którą wkładacie w wasze badania, zwłaszcza w obliczu wyzwań, którym stawiacie czoła. Zwłaszcza biorąc pod uwagę to, o czym właśnie wspomnieli Joaquin i Harald - jestem pewna, że to potrafi być naprawdę frustrujące. 00:28:27:04 - 00:28:31:18 Abigail Acton Dziękuję wam zatem za całą waszą wytrwałość. Bardzo ją doceniam. Dziękuję bardzo. 00:28:31:20 - 00:28:34:20 WSZYSCY Dziękuję. Dzięki za wysłuchanie. 00:28:35:15 - 00:28:38:07 Joaquin Mateo Dziękuję za twoje zainteresowanie, Abigail. 00:28:38:09 - 00:28:43:03 Abigail Acton Jestem pewna, że wszyscy są bardzo zainteresowani tym tematem. Nie ma innej opcji. To naprawdę wyjątkowa sprawa. Dziękuję. Do zobaczenia. 00:28:43:24 - 00:28:47:09 WSZYSCY Do zobaczenia. 00:28:47:11 - 00:29:10:17 Abigail Acton Jeśli spodobał Ci się najnowszy odcinek podcastu CORDIScovery, obserwuj nas w serwisach Spotify i Apple Podcasts. Zapraszamy także na stronę główną podcastu w serwisie CORDIS. Zachęcam też do zasubskrybowania naszego podcastu – dzięki temu nie ominą cię informacje na temat najciekawszych badań naukowych finansowanych przez UE. Jeśli lubisz nas słuchać, możesz powiedzieć o nas znajomym! Dotychczas rozmawialiśmy między innymi o plastrach na skórę stosowanych do wykrywania gruźlicy i o tym, jak dostęp do nowych źródeł żywności wpływał na kształtowanie kultur w prehistorii. 00:29:10:19 - 00:29:32:15 Abigail Acton Zapraszam do przesłuchania poprzednich 37 odcinków. Z pewnością znajdziesz w nich coś, co pobudzi twoją ciekawość. A może chcesz dowiedzieć się, nad czym pracują zespoły innych projektów zajmujących się badaniami nad nowotworami dzięki finansowaniu ze środków Unii Europejskiej? Zapraszamy do serwisu CORDIS, gdzie znajdziesz rezultaty badań realizowanych w ramach inicjatyw Horyzont 2020 i Horyzont Europa, które dotyczą tego obszaru. Możesz także pobrać broszurę informacyjną poświęconą naszym projektom, zatytułowaną „Przełomowe badania dotyczące nowotworów”. 00:29:32:17 - 00:29:53:17 Abigail Acton Znajdziesz tam artykuły i wywiady, a także analizy i wyniki badań dotyczących wielu dziedzin i zagadnień – od wulkanów po wulkanizację. Jestem pewna, że znajdziesz tam coś dla siebie. Być może uczestniczysz w projekcie lub chcesz uzyskać dofinansowanie. W naszym serwisie dowiesz się, czym zajmują się inni badacze w twojej dziedzinie. Zajrzyj na nasz portal i poznaj badania, które zmieniają świat. 00:29:53:19 - 00:30:01:14 Abigail Acton Czekamy także na wiadomości, informacje i opinie. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: [e-mail]. Do usłyszenia!

Szybsza diagnostyka, indywidualny sposób leczenia

Sytuacja w dziedzinie leczenia raka prostaty ulega nieustannym zmianom. Wyniki badań opublikowanych przez Uniwersytet Oksfordzki udowadniają, że nowatorski rodzaj barwnika fluorescencyjnego może pomóc chirurgom w wykrywaniu obszarów tkanki nowotworowej niedostrzegalnych gołym okiem i niemożliwych do wskazania przy pomocy innych metod. Freddy Hamdy, główny badacz odpowiedzialny za to odkrycie, określił je wręcz mianem „nowego wymiaru chirurgii precyzyjnej”.

Niedawno byliśmy także świadkami pojawienia się nowej, przystępnej cenowo i prostej metody badania opartego na ślinie, która może pomóc we wcześniejszym wykryciu choroby poprzez identyfikację czynników genetycznych, które zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia u mężczyzn.

Przełom w diagnostyce i leczeniu jest niezbędny - rak prostaty jest drugim najczęstszym nowotworem złośliwym dotykającym mężczyzn. Tylko w 2020 roku na całym świecie zdiagnozowano blisko półtora miliona nowych przypadków, a pół miliona osób zmarło w wyniku tej choroby.

Szybka diagnoza zwiększa znacząco szanse na przeżycie choroby - blisko połowa osób ze zdiagnozowanym rakiem prostaty przeżywa pięć lub więcej lat, o ile zostanie wykryty we wczesnym stadium.

Zaproszeni goście wyjaśniają, w jaki sposób realizowane przez nich badania finansowane ze środków Unii Europejskiej przyczyniają się do realizacji tego celu:

Jan Tkac jest założycielem i dyrektorem naukowym spółki Glycanostics na Słowacji. Jego zespół opracował innowacyjne badanie diagnostyczne w kierunku raka, które jest oparte na nowych biomarkerach. Prace zostały częściowo zrealizowane w ramach projektu ProSCAN. Badacz chce także przyjrzeć się bliżej poziomom endorfin uwalnianych w czasie uprawiania różnych dyscyplin sportowych.

Harald Mischak, dyrektor naukowy niemieckiej spółki Mosaiques Diagnostics & Therapeutics, badał struktury molekularne odpowiadające za powstawanie niektórych rodzajów nowotworów. Realizowany przez niego projekt PCaProTreat skupiał się na opracowaniu nowych leków oraz ich celów.

Joaquin Mateo jest liderem grupy Prostate Cancer Translational Research Group zajmującej się badaniami związanymi z nowotworami prostaty w ramach Instytutu Onkologii Vall d'Hebron w Barcelonie. Badacz jest szczególnie zainteresowany rozwojem nowych form medycyny precyzyjnej, które badał w ramach projektu AR-DDR.

Czekamy na Wasze opinie!

Jeśli chcesz podzielić się z nami swoją opinią na temat naszych podcastów, napisz do nas! Wszelkie komentarze, pytania lub sugestie prosimy przesyłać na adres [e-mail].

Słowa kluczowe

ProSCAN, PCaProTreat, AR-DDR, CORDIS, rak stercza, rak prostaty, zdrowie, diagnostyka, leczenie, chirurgia precyzyjna, medycyna spersonalizowana