Kultura: poznajemy tajemnice przeszłości
Czas trwania: 00:00:00
Apple Podcasts
YouTube
Spotify
Transkrypcja
Podcast CORDIScovery - Odcinek #39 - Kultura: poznajemy tajemnice przeszłości
Poniższy tekst jest tłumaczeniem transkrypcji przygotowanej przez SI.
00:00:10:05 - 00:00:41:06
Abigail Acton
Witamy słuchaczy i słuchaczki podcastu CORDIScovery! Zapraszam do wysłuchania nowego odcinka podcastu CORDIScovery! Z tej strony Abigail Acton. Żyjąc w dzisiejszych czasach możemy obejrzeć osiągnięcia dawnych kultur, posłuchać muzyki skomponowanej wiele wieków temu, a najwięksi szczęściarze mają szansę na to, by dotknąć dzieła stworzone przez dawno zapomnianych twórców. Wciąż jednak nie mamy możliwości przywołania zapachu historycznego miejsca lub przedmiotu, który nie jest już wytwarzany. Gdy zaczęliśmy zgłębiać treść starożytnych manuskryptów, aby zrozumieć przeszłość, skupiliśmy się wyłącznie na słowach zapisanych na pergaminie i welinie.
00:00:41:08 - 00:01:05:01
Abigail Acton
Zapominamy przy tym, że sam materiał może nam powiedzieć o życiu zwierząt, od których pochodziły skóry, a także o ludziach, którzy się nimi zajmowali. Nie jesteśmy w stanie badać przeszłości bez dostępu do samych artefaktów. Z tego powodu dziś skupimy się też na tym, jak możemy chronić historyczne budynki przed zagrożeniami związanymi z trzęsieniami ziemi i drganiami. Włoski rejestr zabytków obejmuje 818 lokalizacji oraz obiektów, którym zagrażają ekstremalne zjawiska pogodowe.
00:01:05:03 - 00:01:34:21
Abigail Acton
Zagrożenia stanowią też aktywność sejsmiczna oraz inne czynniki środowiskowe. Właśnie dlatego kluczowe znaczenie ma przewidywanie uszkodzeń i wykrywanie miejsc, w których konstrukcje uległy osłabieniu. Artefakty bywają różnorodne - zarówno ulotne, jak i olbrzymie. Zaprosiliśmy dziś trójkę gości zajmujących się artefaktami wzbogacającymi nasze życia, aby porozmawiać o tym, jak sprawić, by historia przemówiła. Inger Leemans, profesor historii kultury Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie i badaczka Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk, korzysta z finansowania ze środków Unii Europejskiej, by prowadzić swoje innowacyjne badania naukowe.
00:01:34:23 - 00:01:44:19
Abigail Acton
Jej zainteresowania badawcze obejmują historię seksualności i emocji oraz zapachy przeszłości. Jednym z jej głównych celów jest zapewnianie, by wyniki prowadzonych przez nią prac były dostępne dla każdego. Dzień dobry, Inger.
00:01:44:22 - 00:01:46:00
Inger Leemans
Dzień dobry, Abigail.
00:01:46:02 - 00:02:13:13
Abigail Acton
Matthew Collins jest członkiem Duńskiej i Szwedzkiej Akademii Królewskiej oraz przewodniczącym wydziału archeologii Akademii Brytyjskiej. Kieruje także katedrami uniwersytetów w Cambridge i Kopenhadze. Jego badania skupiają się na możliwości wykorzystania narzędzi opracowanych przez biologów w dziedzinie archeologii na potrzeby badania starożytnych artefaktów i zróżnicowanych tkanek - od muszli i kości po pergamin i garnki. Dzień dobry, Matthew. Michela Rossi jest specjalistką ds. projektów naukowych Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej.
00:02:13:19 - 00:02:26:02
Abigail Acton
Jej zainteresowanie badawcze obejmują oceny bezpieczeństwa strukturalnego zabytkowych budynków, projekty modernizacji energetycznych oraz zmian ukierunkowanych na zabezpieczanie zabytków przed skutkami wstrząsów sejsmicznych, a także możliwości monitorowania stanu konstrukcji i technologie produkcji cyfrowej. Dzień dobry, Michelo.
00:02:26:04 - 00:02:27:24
Michela Rossi
Dzień dobry, Abigail.
00:02:28:01 - 00:02:47:16
Abigail Acton
Pozwól, że zacznę od ciebie, Inger. Celem projektu ODEUROPA było badanie najtrudniejszego i najbardziej ulotnego rodzaju bodźców - zapachów. To jednak nie wszystko - projekt Inger skupiał się na zapachach z przeszłości. W przeszłości muzea podejmowały próby odtwarzania zapachów, by dopełnić doświadczenia gości zwiedzających wystawy i ekspozycje. Skąd pomysł, by pójść o krok dalej?
00:02:47:22 - 00:03:16:12
Inger Leemans
Powodem była doskonała okazja do współpracy nad projektem pilotażowym realizowanym z Caro Verbeek, jedną z osób, które zapoczątkowały badania zapachów w Rijksmuseum. W ramach tamtego projektu oprowadzaliśmy gości po Rijksmuseum, prezentując zapachy. W pewnym momencie uznaliśmy, że doskonale byłoby umożliwić coś takiego w przypadku cyfrowej kolekcji dziedzictwa. Na przykład sprawić, by goście mogli odwiedzić stronę internetową Luwru i zamiast szukać artystów mogli sprawdzić jak pachnie obraz lub tekst.
00:03:16:12 - 00:03:26:23
Inger Leemans
Wkrótce potem Unia Europejska opublikowała zaproszenie do składania wniosków dotyczących zwiększania dostępu do cyfrowych zbiorów dziedzictwa. Wtedy stwierdziliśmy: Zapach! Trzeba to zrobić.
00:03:27:04 - 00:03:41:17
Abigail Acton
To interesujące połączenie, muszę przyznać. Czy mówiąc o opisach zapachów masz na myśli to, że w muzeach odpowiednie substancje zapachowe są rozpylane w jakiś sposób w pomieszczeniach, zatem w tym wypadku potrzebny jest opis danego zapachu? Czy na tym polega to rozwiązanie?
00:03:41:22 - 00:04:08:02
Inger Leemans
Zgadza się. Większość prac w ramach projektu polega na badaniu historycznych tekstów, obrazów i druków w celu poznania ich zapachów oraz analizach zdarzeń zapachowych z przeszłości. Zaprosiliśmy w związku z tym grupy informatyków i zasugerowaliśmy opracowanie metod badań sensorycznych. To było fantastyczne doświadczenie - większość z nich nigdy nie miała okazji do pracy nad zapachami.
00:04:08:04 - 00:04:23:06
Inger Leemans
Wszystko to było całkiem nowe. Od początku musieliśmy ustalić, czym właściwie jest wydarzenie zapachowe i jak je zdefiniować. Jak nauczyć komputery gromadzenia informacji o zapachach zawartych w historycznych tekstach i obrazach?
00:04:23:08 - 00:04:30:20
Abigail Acton
Czy możesz opowiedzieć nam trochę o tej metodzie? Jak udało wam się nauczyć tego komputery? Używacie modeli sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, zgadza się?
00:04:30:22 - 00:04:55:05
Inger Leemans
Z jednej strony wykorzystujemy różnie rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, z drugiej korzystamy z technik eksploracji tekstów. W ramach prac dodajemy adnotacje do tekstu, a następnie wykorzystujemy komputery do automatycznego wykrywania tak zwanych świadków zapachów. Mowa o ludziach, którzy wypowiadają się o zapachach z przeszłości. Mamy też grupę zajmującą się rozpoznawaniem obrazów, która stara się wykrywać zdarzenia zapachowe uwiecznione na dawnych obrazach.
00:04:55:05 - 00:05:21:00
Inger Leemans
Na przykład nosy zbliżające się do przedmiotów. Mowa także o ludziach zatykających nosy reagując na smród, a także o wyjątkowych zdarzeniach, na przykład zejściu Chrystusa do piekieł, gdzie stawia czoła zapachowi. Zapachowi piekła. Grupa zajmująca się semantyką połączyła wszystkie te informacje w mapę wiedzy.
00:05:21:01 - 00:05:34:19
Abigail Acton
Zgadza się, istnieje ogromna liczba ikonografii przedstawiającej kadzidło, mirrę oraz dary trzech króli, a także inne przedmioty. Wydaje mi się jednak, że przyglądaliście się także przedmiotom codziennego użytku, takim jak balsamki, które często pojawiały się w czasach elżbietańskich.
00:05:34:21 - 00:05:57:09
Inger Leemans
Zgadza się. Wytrenowaliśmy komputer do wykrywania na obrazach balsamek oraz rękawiczek, które w tamtych czasach często charakteryzowały się bardzo mocnym zapachem. Do tego dochodzą fragmenty tekstu badane pod kątem historycznych receptur oraz perfum, które zostały stworzone do użytku z rękawiczkami lub balsamkami.
00:05:57:15 - 00:06:03:22
Abigail Acton
To fascynujące. Zatem łączycie teksty i obrazy, aby dowiedzieć się więcej na temat ich znaczenia oraz zawartych w nich informacji. Czy na tym polega to rozwiązanie?
00:06:03:24 - 00:06:23:16
Inger Leemans
Zgadza się. Następnie wykorzystujemy te same narzędzia do badania historycznych zapachów, a także ich rekonstrukcji i odtwarzania. To kolejne zagadnienie, którym zajmujemy się w ramach projektu. Pierwszy etap prac był poświęcony w gruncie rzeczy sztucznej inteligencji i badaniom prac. Kolejny etap dotyczył rekonstrukcji i odtworzenia zapachów.
00:06:23:16 - 00:06:38:00
Abigail Acton
Zatem najpierw zajmowaliście się analizą odniesień, a następnie rekonstrukcją elementów z nimi związanych? Możesz opowiedzieć o tym coś więcej? Jak wygląda proces prowadzący od balsamki na obrazie do rzeczywistego przedmiotu i jego zapachu? A może masz inny przykład?
00:06:38:06 - 00:07:09:10
Inger Leemans
Jak najbardziej. Nawiązaliśmy współpracę z przemysłem perfumeryjnym, aby uzyskać dostęp do odpowiednich kompetencji, prowadziliśmy także badania w zakresie dziedzictwa oraz chemii - czasem po to, by zbierać cząsteczki z zabytkowych przedmiotów. Za przykład może posłużyć balsamka, w której znajdują się jakieś pozostałości, a także stare książki. Następnie dzięki chromatografii gazowej jesteśmy w stanie dokonać rekonstrukcji rzeczywistych zapachów, działając zgodnie z historycznymi recepturami.
00:07:09:10 - 00:07:41:16
Inger Leemans
Tak zrobimy w przypadku balsamki, choć w niektórych przypadkach musimy zdać się na interpretacje historyczne. Weźmy na przykład zapach piekła. W okresie nowożytnym nie brakowało opisu jego zapachów, zatem możemy wykorzystać bardziej kreatywną metodę i opracować listę zapachów składających się na ogólny zapach piekieł. Odchody, płomienie, siarka. Wszystkie rzeczy kojarzące się z piekłem i jego zapachem.
00:07:41:16 - 00:07:43:20
Inger Leemans
Nie da się ukryć, to bardzo mocny i nieprzyjemny zapach. Zatem...
00:07:43:20 - 00:07:46:14
Abigail Acton
Rozumiem, że naprawdę odtworzyłaś ten zapach, zgadza się?
00:07:46:16 - 00:07:46:23
Inger Leemans
Tak.
00:07:46:23 - 00:07:49:09
Abigail Acton
Czyli masz jakiś dokument albo plik opisujący zapach prawdziwego piekła.
00:07:49:15 - 00:08:01:14
Inger Leemans
Odtworzyliśmy ten zapach, a następnie rozpyliliśmy go przy obrazach. Malowidła stają się dzięki wtedy bardziej żywe i silniej przemawiają do różnych grup gości.
00:08:01:14 - 00:08:11:07
Abigail Acton
Nie dziwi mnie to. Zwłaszcza kwestia różnych grup gości. Nic dziwnego. Stymulujecie zmysł zapachu, który dla wielu osób może być najważniejszy ze wszystkich.
00:08:11:09 - 00:08:38:06
Inger Leemans
Zgadza się. Na przykład dla ludzi z niepełnosprawnościami narządu wzroku i innych grup. Jedną z wyjątkowych rzeczy związanych z wprowadzaniem zapachów do kontekstu dziedzictwa jest fakt, że jest demokratyczny, dzięki czemu prowadzi do dyskusji. Każdy z nas może powiedzieć coś na temat zapachu. Może też podzielić się swoją wiedzą czy opinią.
00:08:38:07 - 00:08:43:11
Abigail Acton
W dodatku reakcja jest natychmiastowa. Nie ma za nią żadnego procesu myślowego. Gdy tylko zapach dotrze do naszych nozdrzy, natychmiast wywoła reakcję.
00:08:43:13 - 00:08:45:20
Inger Leemans
Wywołuje bardzo silne emocje, to prawda.
00:08:45:24 - 00:08:50:05
Abigail Acton
Zwłaszcza zapach piekieł, którego najwyraźniej nie należy lekceważyć.
00:08:50:07 - 00:09:05:00
Inger Leemans
Ciekawą rzeczą jeśli chodzi o zapach piekła jest to, że goście stale tam wracali. To było naprawdę fascynujące - zapach był straszliwy, ale mimo wszystko goście wracali, by poczuć go jeszcze raz. To było trochę jak grzech. Grzech to coś, czego nie należy robić. A mimo to ludzie wracali.
00:09:05:00 - 00:09:15:13
Abigail Acton
Jest w nim zatem coś atrakcyjnego. Cóż, dziękuję! To było wspaniałe. Bardzo mi się podoba ten projekt. Jest naprawdę świetny. Dziękuję za wyjaśnienie tych zagadnień naszym słuchaczom. Czy ktoś ma jakieś pytania do Inger? Wydaje mi się, ze Michela chce o coś zapytać?
00:09:15:15 - 00:09:41:23
Michela Rossi
Właściwie Inger odpowiedziała już na moje pierwsze pytanie - byłam ciekawa, czy udało się odtworzyć zapach w warunkach laboratoryjnych. To naprawdę ciekawe rozwiązanie. I już wiem, że się udało. Drugie pytanie, które chciałam zadać, dotyczy kwestii emocji. Czy macie pomysł na porównanie emocji wywoływanych przez zapachy z przeszłości z reakcjami, jakie wywołują dziś?
00:09:42:00 - 00:09:50:04
Michela Rossi
Z tego co powiedziałaś wnioskuję, ze reakcja ludzi w przeszłości może znacząco odbiegać od reakcji współczesnych ludzi.
00:09:50:06 - 00:09:52:07
Abigail Acton
To bardzo interesujące pytanie, Michelo. Inger, co sądzisz na ten temat?
00:09:52:12 - 00:10:33:16
Inger Leemans
Bierzemy w tej kwestii pod uwagę okres, o jakim mowa. Zapach i związane z nim znaczenia były zupełnie inne na przykład w XVII i XVIII wieku w porównaniu z obecnymi czasami. Na przykład, zapach piekła, o którym przed chwilą wspomniałyśmy, miał wówczas zupełnie inne konotacje religijne i moralne niż obecnie. Między innymi dlatego, że dziś czując zapach siarki myślimy o zapałkach, natomiast gdy słyszymy słowo „kadzidło” myślimy raczej o nastolatkach palących kadzidełka w swoich pokojach, a nie na przykład o ceremonii religijnej w kościele lub synagodze.
00:10:33:16 - 00:10:48:16
Abigail Acton
Dodatkowo większość z nas przywykła do koncepcji, która zakłada, że drogie towary są pożądane. Niektóre zapachy mogą zatem wydawać się nam wyjątkowe, ponieważ wiemy, że są związane z rzadkimi lub drogimi towarami. Myślę, że to postrzeganie zmienia się wraz z upływem czasu.
00:10:48:18 - 00:11:02:04
Inger Leemans
Zdecydowanie. Wiele zapachów zostało stworzone na potrzeby aromaterapii. Zmysł węchu miał zatem także znaczenie dla medycyny.
00:11:02:06 - 00:11:24:16
Abigail Acton
Rozumiem, to naprawdę niesamowite. Dziękuję ci bardzo. Fascynujące odkrycia. Matthew, kolej na ciebie. W ramach projektu Beasts 2 Craft twój zespół dokumentował informacje i ślady biologiczne znajdujące się w pergaminach, aby analizować historie dotyczące hodowli zwierząt i produkcji pergaminu w Europie w latach 500-1900 naszej ery. Wymyśliłeś nawet nowy termin opisujący to nowatorskie podejście - biokodykologia.
00:11:24:18 - 00:11:36:07
Abigail Acton
To kolejne intrygujące podejście do badania znanych artefaktów w zupełnie innowacyjny sposób. Powtórzę więc pytanie, które zadałam Inger - skąd pomysł na właśnie taki projekt?
00:11:36:09 - 00:12:12:15
Matthew Collins
Pomysł zrodził się z niepowodzenia - staraliśmy się określić populację zwierząt na podstawie fragmentarycznych szczątków. Fragmentarycznych dlatego, że gdy jemy i konsumujemy zwierzęta, mamy tendencję do dzielenia ich na drobne kawałki. Jeden z moich studentów starał się badać strukturę wiekową populacji bydła Wikingów w czasach epoki żelaza. Na podstawie 4 000 fragmentów udało mu się zidentyfikować jedynie około 12-29 zwierząt. Następnie w archiwum zdał sobie sprawę, że każdy dokument został wykonany ze skóry zwierzęcia.
00:12:12:15 - 00:12:35:15
Matthew Collins
Patrząc na dziesiątki tysięcy dokumentów uświadomiłem sobie, że mamy do czynienia z niesamowitą dokumentacją biologiczną - mamy skóry zwierząt, a w przypadku aktów prawnych są opatrzone datą i miejscem, w którym dany dokument został podpisany. To wyjątkowe archiwum biologiczne.
00:12:35:18 - 00:12:54:13
Abigail Acton
Niesamowite źródło. Przede wszystkim to fascynujące nowe spojrzenie na to zagadnienie. Wszyscy badają zapisane słowa, zmagając się z wyzwaniem tłumaczenia średniowiecznej łaciny. Zapominamy przy tym, że same dokumenty mogą nam również wiele powiedzieć. Opowiesz nam o tym, jak przebiegały analizy? Czym właściwie zajmował się twój zespół?
00:12:54:15 - 00:13:27:18
Matthew Collins
Nasze prace zaczęły się od uświadomienia sobie, że pomimo ogromnych ilości materiałów źródłowych nie mogliśmy pobrać żadnych próbek - nie mieliśmy prawa zabrać nawet małego skrawka pergaminu. Jak wszyscy wiemy, potrzeba jest matką wynalazków, a desperacja często jest źródłem najlepszych pomysłów. Sarah Fiddyment, która swoją drogą stworzyła termin „biokodykologia”, postanowiła przyjrzeć się bliżej odpadom z pracowni konserwatorskiej w Yorku i przeanalizowała wszystkie skrawki i pozostałości po obróbce pergaminu.
00:13:27:20 - 00:13:52:20
Matthew Collins
Ku naszej wielkiej radości odkryliśmy, że konserwatorzy używają gumek wykonanych z PCW - takich samych jak te, którymi dzieci w szkołach ścierają ślady ołówka. W pracowniach służą do usuwania brudu z powierzchni pergaminu. Takie gumki doskonale gromadzą zarówno białka, jak i DNA. To był prawdziwy przełom.
00:13:52:22 - 00:14:15:11
Matthew Collins
Nie musieliśmy już prosić pracowni konserwatorskich, archiwów i bibliotek o możliwość pobrania próbek. Porozmawialiśmy po prostu z konserwatorami i poprosiliśmy o jedną rzecz: by nie wyrzucali odpadów. Wręczyliśmy im kilka pudełek z małymi rurkami. Poprosiliśmy ich, by wrzucali odpady właśnie tam. Następnie mieli wysyłać je do nas w celu analizy.
00:14:15:13 - 00:14:27:21
Abigail Acton
To naprawdę fantastyczne. Niesamowite. Prawdziwy przebłysk geniuszu. Jestem pod wrażeniem. Czy w takim razie sama gumka w niczym nie przeszkadza? Jest całkowicie obojętna i na nic nie wpływa?
00:14:27:22 - 00:14:36:14
Matthew Collins
Interesujące jest to, że przede wszystkim gumka zdaje się stabilizować dane i białka, dzięki czemu możemy pozostawić pudełka z ich pozostałościami w temperaturze pokojowej na dłuższy czas.
00:14:36:20 - 00:14:37:24
Abigail Acton
Zakładam, że są zatrzymywane w strukturze.
00:14:37:24 - 00:14:58:18
Matthew Collins
Zgadza się, są zatrzymywane. Co więcej, możemy po prostu usunąć je chemicznie z powierzchni. W naszych analizach nie widzimy potem żadnych dodatkowych substancji. Gdybyśmy szukali metabolitów, cząsteczek organicznych, z pewnością zobaczylibyśmy składniki gumki do ścierania. Na szczęście nie prowadzimy takich analiz.
00:14:58:20 - 00:15:12:00
Matthew Collins
Dzięki temu bez odwiedzania bibliotek byliśmy w stanie przeanalizować ponad 7 000 próbek pergaminu przesłanych do naszych laboratoriów przez konserwatorów. Warto dodać, że byli naprawdę mocno zaangażowani w projekt.
00:15:12:02 - 00:15:13:04
Abigail Acton
Cóż, brzmi intrygująco.
00:15:13:05 - 00:15:26:17
Matthew Collins
Jak wspomniała Inger, chodzi o demokratyzację tych działań - to właśnie moim zdaniem jest najciekawsze w ten dziedzinie. Nikt nie jest ekspertem, a w dodatku bardzo łatwo szybko się nauczyć nowych informacji. Z kolei dzięki współpracy można nauczyć się o wiele więcej.
00:15:26:19 - 00:15:41:15
Abigail Acton
Niesamowite. Jestem pod wrażeniem. Możesz opowiedzieć mi więcej o przebiegu prac? Zgromadziliście próbki ze wszystkich możliwych miejsc - gromadzenie ich w ten sposób było oczywiście znacznie sprawniejsze i pobudziło ciekawość wielu ludzi. Ale co było dalej? Jakiego rodzaju analizy prowadził zespół?
00:15:41:21 - 00:16:03:24
Matthew Collins
Zaczęliśmy od zadania sobie podstawowych pytań, a następnie użyliśmy proteomiki, aby ustalić gatunki zwierząt, których skóry zostały użyte do wytwarzania pergaminu. Na początku był pergamin nazywany welinem - to bardzo cienki pergamin, którego nazwa pochodzi od słowa oznaczającego cielątko. Jest zrobiony ze skóry cielęcej. Wiedzieliśmy, że najlepsze pergaminy były zawsze wykonane z tej skóry. Takie przekonanie panowało w tej dziedzinie.
00:16:04:01 - 00:16:24:07
Matthew Collins
Bardzo wcześnie udowodniliśmy, że to nie była prawda. Pergaminy w rzeczywistości były wytwarzane ze skór miejscowych zwierząt hodowanych w pobliżu miejsca produkcji. I tak właśnie narodziła się idea wykorzystywania przekrojowych umiejętności. Mieliśmy dużo szczęścia, ponieważ kluczowymi członkami zespołu były osoby zajmujące się produkcją pergaminu. Dzięki temu mieliśmy dostęp do kompleksowej wiedzy na temat charakterystyki i wyglądu tego materiału.
00:16:24:09 - 00:16:52:07
Matthew Collins
Gdy już to ustaliliśmy, zaczęliśmy zadawać coraz więcej pytań. Co chwilę pojawiają się nowe. W jaki sposób został wykonany pergamin? Jakie sole zostały wykorzystane do jego produkcji? Jakiej płci było zwierzę, którego skóra posłużyła do produkcji pergaminu? Nagle zdaliśmy sobie sprawę, że próbki pergaminu to bardzo bogaty materiał biologiczny. Możemy nawet sprawdzić jakie były opady deszczu wiosną roku, w którym zwierzę zostało zabite.
00:16:52:09 - 00:16:54:08
Matthew Collins
To naprawdę wyjątkowa możliwość.
00:16:54:10 - 00:17:03:15
Abigail Acton
Przyznaję, to niesamowite. Jak liczenie słojów drzew, ale znacznie bardziej zaawansowane. Genialne rozwiązanie. Czy możesz nam opowiedzieć o niektórych odkryciach dokonanych w ramach projektu?
00:17:03:17 - 00:17:11:15
Matthew Collins
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na takie pytanie - każdy analizowany pergamin to tak naprawdę inna historia.
00:17:11:16 - 00:17:14:02
Abigail Acton
Możesz w takim razie na przykład... Możesz w takim razie na przykład...
00:17:14:04 - 00:17:36:16
Matthew Collins
Na wczesnym etapie prac analizowaliśmy księgę, po której widać było, że jej opracowaniem zajmowało się dwóch skrybów, a sama księga ma bardzo uporządkowaną strukturę - do jej przygotowania posłużyły skóry cielęce i jagnięce. W połowie księgi natrafiliśmy na bardzo dziwną sytuację - karty lepszej jakości, wykonane ze skóry cielęcej, nagle się skończyły.
00:17:36:18 - 00:18:01:10
Matthew Collins
Ostatnia część księgi - XII-wiecznego tomu z Canterbury zawierającego Ewangelię według świętego Łukasza - była w dużej mierze wykonana z owczej skóry, ale w środku znajdował się fragment zapisany na koziej skórze. Z czasem zdaliśmy sobie sprawę, że był to prawdopodobnie żart skryby. Pierwszy skryba najwyraźniej zdał sobie sprawę, że nie będzie w stanie ukończyć tekstu, ponieważ zużył wszystkie karty z cielęcej skóry.
00:18:01:12 - 00:18:33:02
Matthew Collins
I kiedy pisał przypowieść o synu marnotrawnym - jak pewnie pamiętasz, syn pozostający z ojcem w domu narzekał, że ten chce zabić utuczonego cielca by świętować powrót drugiego syna, podczas gdy on nie może zabić nawet kozy, by świętować z przyjaciółmi. Po napisaniu tego tekstu i przekazaniu księgi drugiemu skrybie, który musiał używać kiepskiej jakości pergaminu z owczej skóry, skryba umieścił w środku księgi dwie karty wykonane z przedniej części ciała kozła pogryzionego przez pchły.
00:18:33:04 - 00:18:47:14
Matthew Collins
Ze względu na to, ze niemal nigdy nie znajdujemy koziej skóry w angielskich dokumentach, podejrzewamy, że był to rodzaj komentarza. Skryba mówi w ten sposób: „Zużyłem najlepszą skórę cielęcą. Oto kozia skóra. A ty, drugi skrybo, pisz teraz na owczej skórze”.
00:18:47:14 - 00:18:54:08
Abigail Acton
Postanowił skończyć w ten sposób... To nie mógł być po prostu zbieg okoliczności, prawda? Tak. To zdecydowanie świetna historia.
00:18:54:10 - 00:18:58:21
Matthew Collins
Tak naprawdę odkryliśmy ich wiele. W rzeczywistości każda księga opowiada jakąś historię.
00:18:58:23 - 00:19:06:02
Abigail Acton
To naprawdę fantastyczne. Jestem pod wrażeniem. W którą stronę pójdą twoim zdaniem dalsze badania?
00:19:06:08 - 00:19:19:06
Matthew Collins
Cóż, to bardzo interesujące pytanie. Wszystko wskazuje na to, że dziedzina się rozwija. Dzięki temu, że możemy wykrywać patogeny na powierzchni skóry, być może będziemy też w stanie dokumentować ich rozwój.
00:19:19:08 - 00:19:26:20
Abigail Acton
Możesz wyjaśnić dokładniej co masz na myśli mówiąc o patogenach i rozwoju? Jakiego rodzaju patogeny masz na myśli? I o jakim rozwoju mówisz?
00:19:26:22 - 00:20:02:14
Matthew Collins
Zaczynamy analizować próbki DNA pobrane z powierzchni skór i odkrywamy patogeny zwierzęce, które prawdopodobnie pochodziły z rzeźni, w której wytwarzane były pergaminy. Pojawia się zatem pytanie o związek między patogenami a ewolucją. Kolejnym ciekawym zagadnieniem jest genetyka zwierząt i jej zmienność w czasie i przestrzeni. Podobnie jak w przypadku analizy tekstów oraz błędów powielanych w tekstach.
00:20:02:16 - 00:20:23:16
Matthew Collins
Badacze zajmujący się tą dziedziną używają bardzo podobnych narzędzi informatycznych do tych używanych w genetyce. Każda skóra ma na swojej powierzchni zapisany tekst, który pokazuje historię jego powielania. To samo widzimy w genetyce - widzimy powielanie kodu genetycznego przodków zwierząt.
00:20:23:19 - 00:20:33:00
Abigail Acton
Równoległe badania. Jestem pod wrażeniem. Dziękuję ci bardzo. To było doskonałe wyjaśnienie. Czy ktoś ma jakieś pytania? Inger?
00:20:33:02 - 00:20:38:13
Inger Leemans
Myślę, że moje pytanie może wydać się oczywiste. Choć może to po prostu moje wrażenie. Czy wasze badania dotyczą też zapachów?
00:20:38:14 - 00:21:00:21
Matthew Collins
Uważam, że powinny. Niestety tak nie jest. Jedną z trudności, jakim stawiamy czoła, jest rozróżnianie owiec i kóz. Wiemy też, że te zwierzęta pachną zupełnie inaczej. Zapach kóz jest bardzo charakterystyczny. Stąd uważam, że zapach jest jednym z czynników, na których powinniśmy skupiać się bardziej.
00:21:01:01 - 00:21:15:11
Matthew Collins
To kolejny element sensoryczny. Zastanawiam się też nad inną kwestią - świeża skóra kozia i owcza są dość trudne do odróżnienia na pierwszy rzut oka. Idę jednak o zakład, że skrybowie byli w stanie poczuć różnicę.
00:21:15:13 - 00:21:16:09
Inger Leemans
Zdecydowanie.
00:21:16:11 - 00:21:53:04
Abigail Acton
Czy można użyć spektrometrii gazowej? Świetnie. Dziękuję. Kolej na Michelę. Jak na razie przeszliśmy od ulotnych zapachów do namacalnych i abstrakcyjnych obrazów, a przed chwilą dotarliśmy do genetyki. Kolej na dużo większe zabytki. Przejdźmy do olbrzymich i trwałych budynków, bowiem w ramach projektu STRETCH powstał nowatorski system oparty na nieinwazyjnych czujnikach opracowany z myślą o zabytkach i budynkach, dzięki któremu można zbadać stan konstrukcji oraz sprawdzić skutki trzęsienia ziemi lub drgań spowodowanych przez ruch uliczny.
00:21:53:04 - 00:21:58:13
Abigail Acton
A to tylko kilka przykładów zastosowań. Michelo, co sprawiło, że zajęłaś się wpływem trzęsień ziemi na zabytkowe budynki?
00:21:58:19 - 00:22:36:10
Michela Rossi
Jako inżynierka budowlana i architektka zawsze byłam zafascynowana ochroną historycznych budowli. Największe piętno odcisnęło na mnie pewne wydarzenie z 2009 roku, które było prawdopodobnie kluczowym impulsem, dzięki któremu poszłam właśnie w tym kierunku. Ukończyłam wtedy studia, a mój promotor zaprosił mnie do udziału w badaniach dotyczących zabytkowych ośrodków miejskich w środkowych Włoszech oraz skutków trzęsień ziemi, które polegały na ocenie skali zniszczeń i gromadzeniu dokumentacji.
00:22:36:12 - 00:23:10:08
Michela Rossi
Skorzystałam więc z okazji. Szybko okazało się, że było to bardzo cenne doświadczenie. Obserwowanie zniszczeń na własne oczy było czymś wstrząsającym Mówimy o historycznych budynkach, monumentalnych zabytkach - zrujnowanych pałacach i kościołach. Wtedy uświadomiłam sobie, że chcę robić cokolwiek, co pomoże w zapobieganiu takim zniszczeniom w przyszłości.
00:23:10:10 - 00:23:27:14
Abigail Acton
Jestem pod wrażeniem. I doskonale cię rozumiem, to zdecydowanie duży motywator. Jakie rozwiązanie powstało zatem w ramach projektu STRETCH? Stwierdziłaś, że chcesz zrobić coś, by zapobiec takim katastrofom w przyszłości - jeśli w ogóle jest to możliwe. Czym zajmuje się zatem zespół STRETCH? Jakie rozwiązanie powstało dzięki pracom?
00:23:27:16 - 00:24:02:08
Michela Rossi
Projekt STRETCH opracowuje nowatorskie rozwiązanie technologiczne pozwalające na przeprowadzenie modernizacji budynków oraz monitorowanie stanu konstrukcji, zaprojektowane z myślą o historycznych budowlach. Technologia opiera się na zastosowaniu lekkiej tkaniny charakteryzującej się doskonałą wytrzymałością, która może być wykonana z węgla, szkła, bazaltu, a nawet włókien naturalnych, takich jak konopie, len i sizal, które są pokrywane zaprawą.
00:24:02:10 - 00:24:38:14
Michela Rossi
W wyniku tego połączenia powstaje materiał kompozytowy, który można zastosować na zewnętrznych ścianach budynku w celu jego wzmocnienia, który działa podobnie jak konstrukcje stalowe. W ramach projektu STRETCH zastanowiliśmy się, czy można wykorzystać tę technologię do tego, by umieścić w konstrukcji budynków także czujniki wykrywające wszelkie nieprawidłowości oraz mierzące parametry takie jak temperatura czy wilgotność.
00:24:38:14 - 00:24:51:14
Michela Rossi
W ten sposób stworzyliśmy inteligentny, wielofunkcyjny materiał, który może posłużyć do modernizacji budynku i monitorowania jego stanu.
00:24:51:19 - 00:25:09:16
Abigail Acton
Cudownie. Jestem pod wrażeniem. To naprawdę fantastyczne. Jak duże są kawałki materiału i w których miejscach są rozmieszczane? Są instalowane na fundamentach? A może wyżej? Zgaduję, że umieszczacie je wyżej - w tamtych miejscach drgania są bardziej wyczuwalne. Gdzie trafia materiał i o jakiej wielkości mówimy?
00:25:09:18 - 00:25:41:04
Michela Rossi
Materiał pokrywa całą powierzchnię mierzonej ściany. Możemy jednak podjąć decyzję o tym, że nałożymy go w konkretnej części budynku, która jest najbardziej narażona. Wiemy to dzięki systemowi monitorowania. Dzięki zintegrowanemu systemowi monitorowania możemy kontrolować skuteczność zastosowanych modernizacji.
00:25:41:06 - 00:25:53:13
Michela Rossi
Możemy zatem mówić o swoistym układzie nerwowym budynku, który umożliwia wykrywanie i zgłaszanie wszelkich potencjalnych problemów w czasie rzeczywistym.
00:25:53:15 - 00:26:01:06
Abigail Acton
Kwestia zgłaszania jest bardzo interesująca i to właśnie jej dotyczy moje następne pytanie. Jasne jest, że czujniki służą do gromadzenia danych. Co się dzieje z nimi potem? Gdzie trafiają? Kto ma do nich dostęp?
00:26:01:08 - 00:26:40:06
Michela Rossi
Wykorzystaliśmy technologię czujników światłowodowych, ponieważ są w stanie wykryć wszelkie zmiany warunków w otoczeniu. Jednocześnie pozwalają także na przesyłanie danych. Dokąd trafiają? Do urządzenia nazywanego interrogatorem, które gromadzi dane ze wszystkich czujników i pozwala na ich analizę. Może także przesłać je do systemu zdalnego sterowania lub stacji centralnej za pośrednictwem łączności przewodowej lub bezprzewodowej.
00:26:40:08 - 00:26:58:02
Michela Rossi
Ustaliliśmy, że najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie urządzeń Internetu rzeczy, które pozwalają na przesyłanie danych. Ich analiza pozwala na opracowanie strategii zabezpieczenia budynku.
00:26:58:05 - 00:27:22:00
Abigail Acton
Innymi słowy sprawiacie, że niewidzialne zmiany stają się widzialne. Podoba mi się metafora układu nerwowego. Brzmi to tak, jakby budynek sam informował o obszarach podatnych na uszkodzenia, które mogą wymagać na przykład wzmocnienia konstrukcji lub innych działań. Uważam, że to naprawdę fascynujące. Genialne rozwiązanie. Jest naprawdę świetny. Dziękuję bardzo. Wybiegnijmy jeszcze nieco w przyszłość - jak myślisz, gdzie będzie wykorzystywana wasza technologia na przykład za dziesięć lat?
00:27:22:00 - 00:27:25:08
Abigail Acton
A może już teraz jest wykorzystywana w budynkach?
00:27:25:10 - 00:27:56:13
Michela Rossi
Tak. Nasze rozwiązania znalazły zastosowanie w wybranych budynkach, choć na razie nie ma mowy o pełnej integracji z systemem monitorowania. Pozostałe koncepcje obejmują opracowanie sposobów na zwiększenie wydajności energetycznej budynków. Wiąże się to oczywiście z tym, że zabytkowe budynki są również bardzo nieefektywne energetycznie. Jeśli więc chcemy je chronić i zapobiec innym uszkodzeniom w przyszłości, chcemy zadbać o to, by były użytkowane.
00:27:56:14 - 00:28:18:22
Michela Rossi
Oznacza to, że muszą być zamieszkane, co wymaga poprawy warunków panujących wewnątrz. Mam także nadzieję na rozwój zintegrowanego systemu modernizacji konstrukcji oraz systemów energetycznych budynku, na przykład dzięki użyciu zaprawy, która nie tylko pomaga w obniżeniu kosztów oraz poprawia właściwości mechaniczne, ale dodatkowo polepsza charakterystykę termoizolacyjną materiałów.
00:28:19:02 - 00:28:27:14
Abigail Acton
A jednocześnie czujniki będą stale informować o miejscach wymagających interwencji. Rozumiem, to naprawdę niesamowite. Dziękuję bardzo. Michelo. Czy ktoś ma jakieś pytania? Matthew?
00:28:27:16 - 00:28:41:00
Matthew Collins
Mam pytanie. Biorąc pod uwagę tak szczegółowe monitorowanie budynków, jak długo potrwa twoim zdaniem zgromadzenie wystarczającej ilości danych, które pozwolą ci na prognozowanie stanu budynków, które nie zostały wyposażone w wasze rozwiązania?
00:28:41:02 - 00:29:21:20
Michela Rossi
To bardzo dobre pytanie - najlepszym sposobem wykorzystania tych danych jest połączenie ich z wybranymi funkcjami modelu 3D ReachTEL lub wykorzystanie ich z myślą o projektowaniu i budowie budynków, a także późniejszym zarządzaniu. Kolejnym pomysłem jest połączenie tych danych ze sztuczną inteligencją. Na przykład po to, by stworzyć model - strukturalny model numeryczny, który pozwoli na analizę zachowania budynku w czasie rzeczywistym, by przewidywać zachowania budynków.
00:29:21:20 - 00:29:32:08
Michela Rossi
Dzięki temu będziemy w stanie doprecyzować, jak celne są przewidywania modelu numerycznego.
00:29:32:10 - 00:29:53:17
Abigail Acton
Jestem pod wrażeniem. Dziękuję bardzo. Doskonale. W porządku. Poznaliśmy trzy wyjątkowe projekty, które pozwalają na doświadczenie dziedzictwa kulturowego w zupełnie nowy sposób, a także dbają o to, by spuścizna czasów starożytnych była dostępna dla ludzi w XXI wieku oraz dla kolejnych pokoleń. Bardzo dziękuję za waszą pracę oraz czas poświęcony na przedstawienie waszych koncepcji i pomysłów.
00:29:53:19 - 00:29:54:20
Abigail Acton
Dziękuję bardzo.
00:29:54:20 - 00:29:55:17
Inger Leemans
Dziękuję ci bardzo.
00:29:55:17 - 00:29:57:01
Matthew Collins
Dziękuję serdecznie.
00:29:57:03 - 00:29:59:10
Michela Rossi
Dziękuję. Dziękuję bardzo.
00:29:59:12 - 00:30:21:09
Abigail Acton
Cała przyjemność po mojej stronie. Jeśli spodobał Ci się najnowszy odcinek naszego podcastu, obserwuj nas w serwisach Spotify i Apple Podcasts oraz na innych platformach, gdzie słuchasz swoich ulubionych podcastów. Zapraszamy także na stronę główną podcastu CORDIScovery w serwisie CORDIS. Zachęcam też do zasubskrybowania naszego podcastu – dzięki temu nie ominą cię informacje na temat najciekawszych badań naukowych finansowanych przez UE. Pamiętaj też, by wspomnieć o nas znajomym, jeśli zapytają o interesujące podcasty dotyczące nauki.
00:30:21:13 - 00:30:45:22
Abigail Acton
W przeszłości rozmawialiśmy już o wpływie magii na wrony i zależnościach między zmianą klimatu i przemocą. Zapraszamy do przesłuchania pozostałych 38 odcinków – z pewnością znajdziesz w nich coś, co pobudzi twoją ciekawość. Być może chcesz poznać działania innych zespołów projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej w zakresie ochrony i badania naszego dziedzictwa kulturowego. Zapraszamy do serwisu CORDIS.EU, gdzie znajdziesz rezultaty badań realizowanych w ramach inicjatyw Horyzont 2020 i Horyzont Europa, które dotyczą tego obszaru.
00:30:45:24 - 00:31:11:00
Abigail Acton
Zachęcam także do zapoznania się z broszurą poświęconą ochronie kultury i dziedzictwa kulturowego. Znajdziesz tam artykuły i wywiady, a także analizy i wyniki badań dotyczących wielu dziedzin i zagadnień – od izotopów po epitopy. Jestem pewna, że znajdziesz tam coś dla siebie. Być może uczestniczysz w projekcie lub chcesz uzyskać dofinansowanie. Zapoznaj się z pracami realizowanymi przez innych badaczy i poznaj badania, dzięki którym działa nasz świat.
00:31:11:02 - 00:31:22:03
Abigail Acton
Czekamy także na wiadomości, informacje i opinie. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: editorial@cordis.europa.eu. Do usłyszenia!
Poniższy tekst jest tłumaczeniem transkrypcji przygotowanej przez SI.
00:00:10:05 - 00:00:41:06
Abigail Acton
Witamy słuchaczy i słuchaczki podcastu CORDIScovery! Zapraszam do wysłuchania nowego odcinka podcastu CORDIScovery! Z tej strony Abigail Acton. Żyjąc w dzisiejszych czasach możemy obejrzeć osiągnięcia dawnych kultur, posłuchać muzyki skomponowanej wiele wieków temu, a najwięksi szczęściarze mają szansę na to, by dotknąć dzieła stworzone przez dawno zapomnianych twórców. Wciąż jednak nie mamy możliwości przywołania zapachu historycznego miejsca lub przedmiotu, który nie jest już wytwarzany. Gdy zaczęliśmy zgłębiać treść starożytnych manuskryptów, aby zrozumieć przeszłość, skupiliśmy się wyłącznie na słowach zapisanych na pergaminie i welinie.
00:00:41:08 - 00:01:05:01
Abigail Acton
Zapominamy przy tym, że sam materiał może nam powiedzieć o życiu zwierząt, od których pochodziły skóry, a także o ludziach, którzy się nimi zajmowali. Nie jesteśmy w stanie badać przeszłości bez dostępu do samych artefaktów. Z tego powodu dziś skupimy się też na tym, jak możemy chronić historyczne budynki przed zagrożeniami związanymi z trzęsieniami ziemi i drganiami. Włoski rejestr zabytków obejmuje 818 lokalizacji oraz obiektów, którym zagrażają ekstremalne zjawiska pogodowe.
00:01:05:03 - 00:01:34:21
Abigail Acton
Zagrożenia stanowią też aktywność sejsmiczna oraz inne czynniki środowiskowe. Właśnie dlatego kluczowe znaczenie ma przewidywanie uszkodzeń i wykrywanie miejsc, w których konstrukcje uległy osłabieniu. Artefakty bywają różnorodne - zarówno ulotne, jak i olbrzymie. Zaprosiliśmy dziś trójkę gości zajmujących się artefaktami wzbogacającymi nasze życia, aby porozmawiać o tym, jak sprawić, by historia przemówiła. Inger Leemans, profesor historii kultury Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie i badaczka Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk, korzysta z finansowania ze środków Unii Europejskiej, by prowadzić swoje innowacyjne badania naukowe.
00:01:34:23 - 00:01:44:19
Abigail Acton
Jej zainteresowania badawcze obejmują historię seksualności i emocji oraz zapachy przeszłości. Jednym z jej głównych celów jest zapewnianie, by wyniki prowadzonych przez nią prac były dostępne dla każdego. Dzień dobry, Inger.
00:01:44:22 - 00:01:46:00
Inger Leemans
Dzień dobry, Abigail.
00:01:46:02 - 00:02:13:13
Abigail Acton
Matthew Collins jest członkiem Duńskiej i Szwedzkiej Akademii Królewskiej oraz przewodniczącym wydziału archeologii Akademii Brytyjskiej. Kieruje także katedrami uniwersytetów w Cambridge i Kopenhadze. Jego badania skupiają się na możliwości wykorzystania narzędzi opracowanych przez biologów w dziedzinie archeologii na potrzeby badania starożytnych artefaktów i zróżnicowanych tkanek - od muszli i kości po pergamin i garnki. Dzień dobry, Matthew. Michela Rossi jest specjalistką ds. projektów naukowych Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej.
00:02:13:19 - 00:02:26:02
Abigail Acton
Jej zainteresowanie badawcze obejmują oceny bezpieczeństwa strukturalnego zabytkowych budynków, projekty modernizacji energetycznych oraz zmian ukierunkowanych na zabezpieczanie zabytków przed skutkami wstrząsów sejsmicznych, a także możliwości monitorowania stanu konstrukcji i technologie produkcji cyfrowej. Dzień dobry, Michelo.
00:02:26:04 - 00:02:27:24
Michela Rossi
Dzień dobry, Abigail.
00:02:28:01 - 00:02:47:16
Abigail Acton
Pozwól, że zacznę od ciebie, Inger. Celem projektu ODEUROPA było badanie najtrudniejszego i najbardziej ulotnego rodzaju bodźców - zapachów. To jednak nie wszystko - projekt Inger skupiał się na zapachach z przeszłości. W przeszłości muzea podejmowały próby odtwarzania zapachów, by dopełnić doświadczenia gości zwiedzających wystawy i ekspozycje. Skąd pomysł, by pójść o krok dalej?
00:02:47:22 - 00:03:16:12
Inger Leemans
Powodem była doskonała okazja do współpracy nad projektem pilotażowym realizowanym z Caro Verbeek, jedną z osób, które zapoczątkowały badania zapachów w Rijksmuseum. W ramach tamtego projektu oprowadzaliśmy gości po Rijksmuseum, prezentując zapachy. W pewnym momencie uznaliśmy, że doskonale byłoby umożliwić coś takiego w przypadku cyfrowej kolekcji dziedzictwa. Na przykład sprawić, by goście mogli odwiedzić stronę internetową Luwru i zamiast szukać artystów mogli sprawdzić jak pachnie obraz lub tekst.
00:03:16:12 - 00:03:26:23
Inger Leemans
Wkrótce potem Unia Europejska opublikowała zaproszenie do składania wniosków dotyczących zwiększania dostępu do cyfrowych zbiorów dziedzictwa. Wtedy stwierdziliśmy: Zapach! Trzeba to zrobić.
00:03:27:04 - 00:03:41:17
Abigail Acton
To interesujące połączenie, muszę przyznać. Czy mówiąc o opisach zapachów masz na myśli to, że w muzeach odpowiednie substancje zapachowe są rozpylane w jakiś sposób w pomieszczeniach, zatem w tym wypadku potrzebny jest opis danego zapachu? Czy na tym polega to rozwiązanie?
00:03:41:22 - 00:04:08:02
Inger Leemans
Zgadza się. Większość prac w ramach projektu polega na badaniu historycznych tekstów, obrazów i druków w celu poznania ich zapachów oraz analizach zdarzeń zapachowych z przeszłości. Zaprosiliśmy w związku z tym grupy informatyków i zasugerowaliśmy opracowanie metod badań sensorycznych. To było fantastyczne doświadczenie - większość z nich nigdy nie miała okazji do pracy nad zapachami.
00:04:08:04 - 00:04:23:06
Inger Leemans
Wszystko to było całkiem nowe. Od początku musieliśmy ustalić, czym właściwie jest wydarzenie zapachowe i jak je zdefiniować. Jak nauczyć komputery gromadzenia informacji o zapachach zawartych w historycznych tekstach i obrazach?
00:04:23:08 - 00:04:30:20
Abigail Acton
Czy możesz opowiedzieć nam trochę o tej metodzie? Jak udało wam się nauczyć tego komputery? Używacie modeli sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, zgadza się?
00:04:30:22 - 00:04:55:05
Inger Leemans
Z jednej strony wykorzystujemy różnie rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, z drugiej korzystamy z technik eksploracji tekstów. W ramach prac dodajemy adnotacje do tekstu, a następnie wykorzystujemy komputery do automatycznego wykrywania tak zwanych świadków zapachów. Mowa o ludziach, którzy wypowiadają się o zapachach z przeszłości. Mamy też grupę zajmującą się rozpoznawaniem obrazów, która stara się wykrywać zdarzenia zapachowe uwiecznione na dawnych obrazach.
00:04:55:05 - 00:05:21:00
Inger Leemans
Na przykład nosy zbliżające się do przedmiotów. Mowa także o ludziach zatykających nosy reagując na smród, a także o wyjątkowych zdarzeniach, na przykład zejściu Chrystusa do piekieł, gdzie stawia czoła zapachowi. Zapachowi piekła. Grupa zajmująca się semantyką połączyła wszystkie te informacje w mapę wiedzy.
00:05:21:01 - 00:05:34:19
Abigail Acton
Zgadza się, istnieje ogromna liczba ikonografii przedstawiającej kadzidło, mirrę oraz dary trzech króli, a także inne przedmioty. Wydaje mi się jednak, że przyglądaliście się także przedmiotom codziennego użytku, takim jak balsamki, które często pojawiały się w czasach elżbietańskich.
00:05:34:21 - 00:05:57:09
Inger Leemans
Zgadza się. Wytrenowaliśmy komputer do wykrywania na obrazach balsamek oraz rękawiczek, które w tamtych czasach często charakteryzowały się bardzo mocnym zapachem. Do tego dochodzą fragmenty tekstu badane pod kątem historycznych receptur oraz perfum, które zostały stworzone do użytku z rękawiczkami lub balsamkami.
00:05:57:15 - 00:06:03:22
Abigail Acton
To fascynujące. Zatem łączycie teksty i obrazy, aby dowiedzieć się więcej na temat ich znaczenia oraz zawartych w nich informacji. Czy na tym polega to rozwiązanie?
00:06:03:24 - 00:06:23:16
Inger Leemans
Zgadza się. Następnie wykorzystujemy te same narzędzia do badania historycznych zapachów, a także ich rekonstrukcji i odtwarzania. To kolejne zagadnienie, którym zajmujemy się w ramach projektu. Pierwszy etap prac był poświęcony w gruncie rzeczy sztucznej inteligencji i badaniom prac. Kolejny etap dotyczył rekonstrukcji i odtworzenia zapachów.
00:06:23:16 - 00:06:38:00
Abigail Acton
Zatem najpierw zajmowaliście się analizą odniesień, a następnie rekonstrukcją elementów z nimi związanych? Możesz opowiedzieć o tym coś więcej? Jak wygląda proces prowadzący od balsamki na obrazie do rzeczywistego przedmiotu i jego zapachu? A może masz inny przykład?
00:06:38:06 - 00:07:09:10
Inger Leemans
Jak najbardziej. Nawiązaliśmy współpracę z przemysłem perfumeryjnym, aby uzyskać dostęp do odpowiednich kompetencji, prowadziliśmy także badania w zakresie dziedzictwa oraz chemii - czasem po to, by zbierać cząsteczki z zabytkowych przedmiotów. Za przykład może posłużyć balsamka, w której znajdują się jakieś pozostałości, a także stare książki. Następnie dzięki chromatografii gazowej jesteśmy w stanie dokonać rekonstrukcji rzeczywistych zapachów, działając zgodnie z historycznymi recepturami.
00:07:09:10 - 00:07:41:16
Inger Leemans
Tak zrobimy w przypadku balsamki, choć w niektórych przypadkach musimy zdać się na interpretacje historyczne. Weźmy na przykład zapach piekła. W okresie nowożytnym nie brakowało opisu jego zapachów, zatem możemy wykorzystać bardziej kreatywną metodę i opracować listę zapachów składających się na ogólny zapach piekieł. Odchody, płomienie, siarka. Wszystkie rzeczy kojarzące się z piekłem i jego zapachem.
00:07:41:16 - 00:07:43:20
Inger Leemans
Nie da się ukryć, to bardzo mocny i nieprzyjemny zapach. Zatem...
00:07:43:20 - 00:07:46:14
Abigail Acton
Rozumiem, że naprawdę odtworzyłaś ten zapach, zgadza się?
00:07:46:16 - 00:07:46:23
Inger Leemans
Tak.
00:07:46:23 - 00:07:49:09
Abigail Acton
Czyli masz jakiś dokument albo plik opisujący zapach prawdziwego piekła.
00:07:49:15 - 00:08:01:14
Inger Leemans
Odtworzyliśmy ten zapach, a następnie rozpyliliśmy go przy obrazach. Malowidła stają się dzięki wtedy bardziej żywe i silniej przemawiają do różnych grup gości.
00:08:01:14 - 00:08:11:07
Abigail Acton
Nie dziwi mnie to. Zwłaszcza kwestia różnych grup gości. Nic dziwnego. Stymulujecie zmysł zapachu, który dla wielu osób może być najważniejszy ze wszystkich.
00:08:11:09 - 00:08:38:06
Inger Leemans
Zgadza się. Na przykład dla ludzi z niepełnosprawnościami narządu wzroku i innych grup. Jedną z wyjątkowych rzeczy związanych z wprowadzaniem zapachów do kontekstu dziedzictwa jest fakt, że jest demokratyczny, dzięki czemu prowadzi do dyskusji. Każdy z nas może powiedzieć coś na temat zapachu. Może też podzielić się swoją wiedzą czy opinią.
00:08:38:07 - 00:08:43:11
Abigail Acton
W dodatku reakcja jest natychmiastowa. Nie ma za nią żadnego procesu myślowego. Gdy tylko zapach dotrze do naszych nozdrzy, natychmiast wywoła reakcję.
00:08:43:13 - 00:08:45:20
Inger Leemans
Wywołuje bardzo silne emocje, to prawda.
00:08:45:24 - 00:08:50:05
Abigail Acton
Zwłaszcza zapach piekieł, którego najwyraźniej nie należy lekceważyć.
00:08:50:07 - 00:09:05:00
Inger Leemans
Ciekawą rzeczą jeśli chodzi o zapach piekła jest to, że goście stale tam wracali. To było naprawdę fascynujące - zapach był straszliwy, ale mimo wszystko goście wracali, by poczuć go jeszcze raz. To było trochę jak grzech. Grzech to coś, czego nie należy robić. A mimo to ludzie wracali.
00:09:05:00 - 00:09:15:13
Abigail Acton
Jest w nim zatem coś atrakcyjnego. Cóż, dziękuję! To było wspaniałe. Bardzo mi się podoba ten projekt. Jest naprawdę świetny. Dziękuję za wyjaśnienie tych zagadnień naszym słuchaczom. Czy ktoś ma jakieś pytania do Inger? Wydaje mi się, ze Michela chce o coś zapytać?
00:09:15:15 - 00:09:41:23
Michela Rossi
Właściwie Inger odpowiedziała już na moje pierwsze pytanie - byłam ciekawa, czy udało się odtworzyć zapach w warunkach laboratoryjnych. To naprawdę ciekawe rozwiązanie. I już wiem, że się udało. Drugie pytanie, które chciałam zadać, dotyczy kwestii emocji. Czy macie pomysł na porównanie emocji wywoływanych przez zapachy z przeszłości z reakcjami, jakie wywołują dziś?
00:09:42:00 - 00:09:50:04
Michela Rossi
Z tego co powiedziałaś wnioskuję, ze reakcja ludzi w przeszłości może znacząco odbiegać od reakcji współczesnych ludzi.
00:09:50:06 - 00:09:52:07
Abigail Acton
To bardzo interesujące pytanie, Michelo. Inger, co sądzisz na ten temat?
00:09:52:12 - 00:10:33:16
Inger Leemans
Bierzemy w tej kwestii pod uwagę okres, o jakim mowa. Zapach i związane z nim znaczenia były zupełnie inne na przykład w XVII i XVIII wieku w porównaniu z obecnymi czasami. Na przykład, zapach piekła, o którym przed chwilą wspomniałyśmy, miał wówczas zupełnie inne konotacje religijne i moralne niż obecnie. Między innymi dlatego, że dziś czując zapach siarki myślimy o zapałkach, natomiast gdy słyszymy słowo „kadzidło” myślimy raczej o nastolatkach palących kadzidełka w swoich pokojach, a nie na przykład o ceremonii religijnej w kościele lub synagodze.
00:10:33:16 - 00:10:48:16
Abigail Acton
Dodatkowo większość z nas przywykła do koncepcji, która zakłada, że drogie towary są pożądane. Niektóre zapachy mogą zatem wydawać się nam wyjątkowe, ponieważ wiemy, że są związane z rzadkimi lub drogimi towarami. Myślę, że to postrzeganie zmienia się wraz z upływem czasu.
00:10:48:18 - 00:11:02:04
Inger Leemans
Zdecydowanie. Wiele zapachów zostało stworzone na potrzeby aromaterapii. Zmysł węchu miał zatem także znaczenie dla medycyny.
00:11:02:06 - 00:11:24:16
Abigail Acton
Rozumiem, to naprawdę niesamowite. Dziękuję ci bardzo. Fascynujące odkrycia. Matthew, kolej na ciebie. W ramach projektu Beasts 2 Craft twój zespół dokumentował informacje i ślady biologiczne znajdujące się w pergaminach, aby analizować historie dotyczące hodowli zwierząt i produkcji pergaminu w Europie w latach 500-1900 naszej ery. Wymyśliłeś nawet nowy termin opisujący to nowatorskie podejście - biokodykologia.
00:11:24:18 - 00:11:36:07
Abigail Acton
To kolejne intrygujące podejście do badania znanych artefaktów w zupełnie innowacyjny sposób. Powtórzę więc pytanie, które zadałam Inger - skąd pomysł na właśnie taki projekt?
00:11:36:09 - 00:12:12:15
Matthew Collins
Pomysł zrodził się z niepowodzenia - staraliśmy się określić populację zwierząt na podstawie fragmentarycznych szczątków. Fragmentarycznych dlatego, że gdy jemy i konsumujemy zwierzęta, mamy tendencję do dzielenia ich na drobne kawałki. Jeden z moich studentów starał się badać strukturę wiekową populacji bydła Wikingów w czasach epoki żelaza. Na podstawie 4 000 fragmentów udało mu się zidentyfikować jedynie około 12-29 zwierząt. Następnie w archiwum zdał sobie sprawę, że każdy dokument został wykonany ze skóry zwierzęcia.
00:12:12:15 - 00:12:35:15
Matthew Collins
Patrząc na dziesiątki tysięcy dokumentów uświadomiłem sobie, że mamy do czynienia z niesamowitą dokumentacją biologiczną - mamy skóry zwierząt, a w przypadku aktów prawnych są opatrzone datą i miejscem, w którym dany dokument został podpisany. To wyjątkowe archiwum biologiczne.
00:12:35:18 - 00:12:54:13
Abigail Acton
Niesamowite źródło. Przede wszystkim to fascynujące nowe spojrzenie na to zagadnienie. Wszyscy badają zapisane słowa, zmagając się z wyzwaniem tłumaczenia średniowiecznej łaciny. Zapominamy przy tym, że same dokumenty mogą nam również wiele powiedzieć. Opowiesz nam o tym, jak przebiegały analizy? Czym właściwie zajmował się twój zespół?
00:12:54:15 - 00:13:27:18
Matthew Collins
Nasze prace zaczęły się od uświadomienia sobie, że pomimo ogromnych ilości materiałów źródłowych nie mogliśmy pobrać żadnych próbek - nie mieliśmy prawa zabrać nawet małego skrawka pergaminu. Jak wszyscy wiemy, potrzeba jest matką wynalazków, a desperacja często jest źródłem najlepszych pomysłów. Sarah Fiddyment, która swoją drogą stworzyła termin „biokodykologia”, postanowiła przyjrzeć się bliżej odpadom z pracowni konserwatorskiej w Yorku i przeanalizowała wszystkie skrawki i pozostałości po obróbce pergaminu.
00:13:27:20 - 00:13:52:20
Matthew Collins
Ku naszej wielkiej radości odkryliśmy, że konserwatorzy używają gumek wykonanych z PCW - takich samych jak te, którymi dzieci w szkołach ścierają ślady ołówka. W pracowniach służą do usuwania brudu z powierzchni pergaminu. Takie gumki doskonale gromadzą zarówno białka, jak i DNA. To był prawdziwy przełom.
00:13:52:22 - 00:14:15:11
Matthew Collins
Nie musieliśmy już prosić pracowni konserwatorskich, archiwów i bibliotek o możliwość pobrania próbek. Porozmawialiśmy po prostu z konserwatorami i poprosiliśmy o jedną rzecz: by nie wyrzucali odpadów. Wręczyliśmy im kilka pudełek z małymi rurkami. Poprosiliśmy ich, by wrzucali odpady właśnie tam. Następnie mieli wysyłać je do nas w celu analizy.
00:14:15:13 - 00:14:27:21
Abigail Acton
To naprawdę fantastyczne. Niesamowite. Prawdziwy przebłysk geniuszu. Jestem pod wrażeniem. Czy w takim razie sama gumka w niczym nie przeszkadza? Jest całkowicie obojętna i na nic nie wpływa?
00:14:27:22 - 00:14:36:14
Matthew Collins
Interesujące jest to, że przede wszystkim gumka zdaje się stabilizować dane i białka, dzięki czemu możemy pozostawić pudełka z ich pozostałościami w temperaturze pokojowej na dłuższy czas.
00:14:36:20 - 00:14:37:24
Abigail Acton
Zakładam, że są zatrzymywane w strukturze.
00:14:37:24 - 00:14:58:18
Matthew Collins
Zgadza się, są zatrzymywane. Co więcej, możemy po prostu usunąć je chemicznie z powierzchni. W naszych analizach nie widzimy potem żadnych dodatkowych substancji. Gdybyśmy szukali metabolitów, cząsteczek organicznych, z pewnością zobaczylibyśmy składniki gumki do ścierania. Na szczęście nie prowadzimy takich analiz.
00:14:58:20 - 00:15:12:00
Matthew Collins
Dzięki temu bez odwiedzania bibliotek byliśmy w stanie przeanalizować ponad 7 000 próbek pergaminu przesłanych do naszych laboratoriów przez konserwatorów. Warto dodać, że byli naprawdę mocno zaangażowani w projekt.
00:15:12:02 - 00:15:13:04
Abigail Acton
Cóż, brzmi intrygująco.
00:15:13:05 - 00:15:26:17
Matthew Collins
Jak wspomniała Inger, chodzi o demokratyzację tych działań - to właśnie moim zdaniem jest najciekawsze w ten dziedzinie. Nikt nie jest ekspertem, a w dodatku bardzo łatwo szybko się nauczyć nowych informacji. Z kolei dzięki współpracy można nauczyć się o wiele więcej.
00:15:26:19 - 00:15:41:15
Abigail Acton
Niesamowite. Jestem pod wrażeniem. Możesz opowiedzieć mi więcej o przebiegu prac? Zgromadziliście próbki ze wszystkich możliwych miejsc - gromadzenie ich w ten sposób było oczywiście znacznie sprawniejsze i pobudziło ciekawość wielu ludzi. Ale co było dalej? Jakiego rodzaju analizy prowadził zespół?
00:15:41:21 - 00:16:03:24
Matthew Collins
Zaczęliśmy od zadania sobie podstawowych pytań, a następnie użyliśmy proteomiki, aby ustalić gatunki zwierząt, których skóry zostały użyte do wytwarzania pergaminu. Na początku był pergamin nazywany welinem - to bardzo cienki pergamin, którego nazwa pochodzi od słowa oznaczającego cielątko. Jest zrobiony ze skóry cielęcej. Wiedzieliśmy, że najlepsze pergaminy były zawsze wykonane z tej skóry. Takie przekonanie panowało w tej dziedzinie.
00:16:04:01 - 00:16:24:07
Matthew Collins
Bardzo wcześnie udowodniliśmy, że to nie była prawda. Pergaminy w rzeczywistości były wytwarzane ze skór miejscowych zwierząt hodowanych w pobliżu miejsca produkcji. I tak właśnie narodziła się idea wykorzystywania przekrojowych umiejętności. Mieliśmy dużo szczęścia, ponieważ kluczowymi członkami zespołu były osoby zajmujące się produkcją pergaminu. Dzięki temu mieliśmy dostęp do kompleksowej wiedzy na temat charakterystyki i wyglądu tego materiału.
00:16:24:09 - 00:16:52:07
Matthew Collins
Gdy już to ustaliliśmy, zaczęliśmy zadawać coraz więcej pytań. Co chwilę pojawiają się nowe. W jaki sposób został wykonany pergamin? Jakie sole zostały wykorzystane do jego produkcji? Jakiej płci było zwierzę, którego skóra posłużyła do produkcji pergaminu? Nagle zdaliśmy sobie sprawę, że próbki pergaminu to bardzo bogaty materiał biologiczny. Możemy nawet sprawdzić jakie były opady deszczu wiosną roku, w którym zwierzę zostało zabite.
00:16:52:09 - 00:16:54:08
Matthew Collins
To naprawdę wyjątkowa możliwość.
00:16:54:10 - 00:17:03:15
Abigail Acton
Przyznaję, to niesamowite. Jak liczenie słojów drzew, ale znacznie bardziej zaawansowane. Genialne rozwiązanie. Czy możesz nam opowiedzieć o niektórych odkryciach dokonanych w ramach projektu?
00:17:03:17 - 00:17:11:15
Matthew Collins
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na takie pytanie - każdy analizowany pergamin to tak naprawdę inna historia.
00:17:11:16 - 00:17:14:02
Abigail Acton
Możesz w takim razie na przykład... Możesz w takim razie na przykład...
00:17:14:04 - 00:17:36:16
Matthew Collins
Na wczesnym etapie prac analizowaliśmy księgę, po której widać było, że jej opracowaniem zajmowało się dwóch skrybów, a sama księga ma bardzo uporządkowaną strukturę - do jej przygotowania posłużyły skóry cielęce i jagnięce. W połowie księgi natrafiliśmy na bardzo dziwną sytuację - karty lepszej jakości, wykonane ze skóry cielęcej, nagle się skończyły.
00:17:36:18 - 00:18:01:10
Matthew Collins
Ostatnia część księgi - XII-wiecznego tomu z Canterbury zawierającego Ewangelię według świętego Łukasza - była w dużej mierze wykonana z owczej skóry, ale w środku znajdował się fragment zapisany na koziej skórze. Z czasem zdaliśmy sobie sprawę, że był to prawdopodobnie żart skryby. Pierwszy skryba najwyraźniej zdał sobie sprawę, że nie będzie w stanie ukończyć tekstu, ponieważ zużył wszystkie karty z cielęcej skóry.
00:18:01:12 - 00:18:33:02
Matthew Collins
I kiedy pisał przypowieść o synu marnotrawnym - jak pewnie pamiętasz, syn pozostający z ojcem w domu narzekał, że ten chce zabić utuczonego cielca by świętować powrót drugiego syna, podczas gdy on nie może zabić nawet kozy, by świętować z przyjaciółmi. Po napisaniu tego tekstu i przekazaniu księgi drugiemu skrybie, który musiał używać kiepskiej jakości pergaminu z owczej skóry, skryba umieścił w środku księgi dwie karty wykonane z przedniej części ciała kozła pogryzionego przez pchły.
00:18:33:04 - 00:18:47:14
Matthew Collins
Ze względu na to, ze niemal nigdy nie znajdujemy koziej skóry w angielskich dokumentach, podejrzewamy, że był to rodzaj komentarza. Skryba mówi w ten sposób: „Zużyłem najlepszą skórę cielęcą. Oto kozia skóra. A ty, drugi skrybo, pisz teraz na owczej skórze”.
00:18:47:14 - 00:18:54:08
Abigail Acton
Postanowił skończyć w ten sposób... To nie mógł być po prostu zbieg okoliczności, prawda? Tak. To zdecydowanie świetna historia.
00:18:54:10 - 00:18:58:21
Matthew Collins
Tak naprawdę odkryliśmy ich wiele. W rzeczywistości każda księga opowiada jakąś historię.
00:18:58:23 - 00:19:06:02
Abigail Acton
To naprawdę fantastyczne. Jestem pod wrażeniem. W którą stronę pójdą twoim zdaniem dalsze badania?
00:19:06:08 - 00:19:19:06
Matthew Collins
Cóż, to bardzo interesujące pytanie. Wszystko wskazuje na to, że dziedzina się rozwija. Dzięki temu, że możemy wykrywać patogeny na powierzchni skóry, być może będziemy też w stanie dokumentować ich rozwój.
00:19:19:08 - 00:19:26:20
Abigail Acton
Możesz wyjaśnić dokładniej co masz na myśli mówiąc o patogenach i rozwoju? Jakiego rodzaju patogeny masz na myśli? I o jakim rozwoju mówisz?
00:19:26:22 - 00:20:02:14
Matthew Collins
Zaczynamy analizować próbki DNA pobrane z powierzchni skór i odkrywamy patogeny zwierzęce, które prawdopodobnie pochodziły z rzeźni, w której wytwarzane były pergaminy. Pojawia się zatem pytanie o związek między patogenami a ewolucją. Kolejnym ciekawym zagadnieniem jest genetyka zwierząt i jej zmienność w czasie i przestrzeni. Podobnie jak w przypadku analizy tekstów oraz błędów powielanych w tekstach.
00:20:02:16 - 00:20:23:16
Matthew Collins
Badacze zajmujący się tą dziedziną używają bardzo podobnych narzędzi informatycznych do tych używanych w genetyce. Każda skóra ma na swojej powierzchni zapisany tekst, który pokazuje historię jego powielania. To samo widzimy w genetyce - widzimy powielanie kodu genetycznego przodków zwierząt.
00:20:23:19 - 00:20:33:00
Abigail Acton
Równoległe badania. Jestem pod wrażeniem. Dziękuję ci bardzo. To było doskonałe wyjaśnienie. Czy ktoś ma jakieś pytania? Inger?
00:20:33:02 - 00:20:38:13
Inger Leemans
Myślę, że moje pytanie może wydać się oczywiste. Choć może to po prostu moje wrażenie. Czy wasze badania dotyczą też zapachów?
00:20:38:14 - 00:21:00:21
Matthew Collins
Uważam, że powinny. Niestety tak nie jest. Jedną z trudności, jakim stawiamy czoła, jest rozróżnianie owiec i kóz. Wiemy też, że te zwierzęta pachną zupełnie inaczej. Zapach kóz jest bardzo charakterystyczny. Stąd uważam, że zapach jest jednym z czynników, na których powinniśmy skupiać się bardziej.
00:21:01:01 - 00:21:15:11
Matthew Collins
To kolejny element sensoryczny. Zastanawiam się też nad inną kwestią - świeża skóra kozia i owcza są dość trudne do odróżnienia na pierwszy rzut oka. Idę jednak o zakład, że skrybowie byli w stanie poczuć różnicę.
00:21:15:13 - 00:21:16:09
Inger Leemans
Zdecydowanie.
00:21:16:11 - 00:21:53:04
Abigail Acton
Czy można użyć spektrometrii gazowej? Świetnie. Dziękuję. Kolej na Michelę. Jak na razie przeszliśmy od ulotnych zapachów do namacalnych i abstrakcyjnych obrazów, a przed chwilą dotarliśmy do genetyki. Kolej na dużo większe zabytki. Przejdźmy do olbrzymich i trwałych budynków, bowiem w ramach projektu STRETCH powstał nowatorski system oparty na nieinwazyjnych czujnikach opracowany z myślą o zabytkach i budynkach, dzięki któremu można zbadać stan konstrukcji oraz sprawdzić skutki trzęsienia ziemi lub drgań spowodowanych przez ruch uliczny.
00:21:53:04 - 00:21:58:13
Abigail Acton
A to tylko kilka przykładów zastosowań. Michelo, co sprawiło, że zajęłaś się wpływem trzęsień ziemi na zabytkowe budynki?
00:21:58:19 - 00:22:36:10
Michela Rossi
Jako inżynierka budowlana i architektka zawsze byłam zafascynowana ochroną historycznych budowli. Największe piętno odcisnęło na mnie pewne wydarzenie z 2009 roku, które było prawdopodobnie kluczowym impulsem, dzięki któremu poszłam właśnie w tym kierunku. Ukończyłam wtedy studia, a mój promotor zaprosił mnie do udziału w badaniach dotyczących zabytkowych ośrodków miejskich w środkowych Włoszech oraz skutków trzęsień ziemi, które polegały na ocenie skali zniszczeń i gromadzeniu dokumentacji.
00:22:36:12 - 00:23:10:08
Michela Rossi
Skorzystałam więc z okazji. Szybko okazało się, że było to bardzo cenne doświadczenie. Obserwowanie zniszczeń na własne oczy było czymś wstrząsającym Mówimy o historycznych budynkach, monumentalnych zabytkach - zrujnowanych pałacach i kościołach. Wtedy uświadomiłam sobie, że chcę robić cokolwiek, co pomoże w zapobieganiu takim zniszczeniom w przyszłości.
00:23:10:10 - 00:23:27:14
Abigail Acton
Jestem pod wrażeniem. I doskonale cię rozumiem, to zdecydowanie duży motywator. Jakie rozwiązanie powstało zatem w ramach projektu STRETCH? Stwierdziłaś, że chcesz zrobić coś, by zapobiec takim katastrofom w przyszłości - jeśli w ogóle jest to możliwe. Czym zajmuje się zatem zespół STRETCH? Jakie rozwiązanie powstało dzięki pracom?
00:23:27:16 - 00:24:02:08
Michela Rossi
Projekt STRETCH opracowuje nowatorskie rozwiązanie technologiczne pozwalające na przeprowadzenie modernizacji budynków oraz monitorowanie stanu konstrukcji, zaprojektowane z myślą o historycznych budowlach. Technologia opiera się na zastosowaniu lekkiej tkaniny charakteryzującej się doskonałą wytrzymałością, która może być wykonana z węgla, szkła, bazaltu, a nawet włókien naturalnych, takich jak konopie, len i sizal, które są pokrywane zaprawą.
00:24:02:10 - 00:24:38:14
Michela Rossi
W wyniku tego połączenia powstaje materiał kompozytowy, który można zastosować na zewnętrznych ścianach budynku w celu jego wzmocnienia, który działa podobnie jak konstrukcje stalowe. W ramach projektu STRETCH zastanowiliśmy się, czy można wykorzystać tę technologię do tego, by umieścić w konstrukcji budynków także czujniki wykrywające wszelkie nieprawidłowości oraz mierzące parametry takie jak temperatura czy wilgotność.
00:24:38:14 - 00:24:51:14
Michela Rossi
W ten sposób stworzyliśmy inteligentny, wielofunkcyjny materiał, który może posłużyć do modernizacji budynku i monitorowania jego stanu.
00:24:51:19 - 00:25:09:16
Abigail Acton
Cudownie. Jestem pod wrażeniem. To naprawdę fantastyczne. Jak duże są kawałki materiału i w których miejscach są rozmieszczane? Są instalowane na fundamentach? A może wyżej? Zgaduję, że umieszczacie je wyżej - w tamtych miejscach drgania są bardziej wyczuwalne. Gdzie trafia materiał i o jakiej wielkości mówimy?
00:25:09:18 - 00:25:41:04
Michela Rossi
Materiał pokrywa całą powierzchnię mierzonej ściany. Możemy jednak podjąć decyzję o tym, że nałożymy go w konkretnej części budynku, która jest najbardziej narażona. Wiemy to dzięki systemowi monitorowania. Dzięki zintegrowanemu systemowi monitorowania możemy kontrolować skuteczność zastosowanych modernizacji.
00:25:41:06 - 00:25:53:13
Michela Rossi
Możemy zatem mówić o swoistym układzie nerwowym budynku, który umożliwia wykrywanie i zgłaszanie wszelkich potencjalnych problemów w czasie rzeczywistym.
00:25:53:15 - 00:26:01:06
Abigail Acton
Kwestia zgłaszania jest bardzo interesująca i to właśnie jej dotyczy moje następne pytanie. Jasne jest, że czujniki służą do gromadzenia danych. Co się dzieje z nimi potem? Gdzie trafiają? Kto ma do nich dostęp?
00:26:01:08 - 00:26:40:06
Michela Rossi
Wykorzystaliśmy technologię czujników światłowodowych, ponieważ są w stanie wykryć wszelkie zmiany warunków w otoczeniu. Jednocześnie pozwalają także na przesyłanie danych. Dokąd trafiają? Do urządzenia nazywanego interrogatorem, które gromadzi dane ze wszystkich czujników i pozwala na ich analizę. Może także przesłać je do systemu zdalnego sterowania lub stacji centralnej za pośrednictwem łączności przewodowej lub bezprzewodowej.
00:26:40:08 - 00:26:58:02
Michela Rossi
Ustaliliśmy, że najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie urządzeń Internetu rzeczy, które pozwalają na przesyłanie danych. Ich analiza pozwala na opracowanie strategii zabezpieczenia budynku.
00:26:58:05 - 00:27:22:00
Abigail Acton
Innymi słowy sprawiacie, że niewidzialne zmiany stają się widzialne. Podoba mi się metafora układu nerwowego. Brzmi to tak, jakby budynek sam informował o obszarach podatnych na uszkodzenia, które mogą wymagać na przykład wzmocnienia konstrukcji lub innych działań. Uważam, że to naprawdę fascynujące. Genialne rozwiązanie. Jest naprawdę świetny. Dziękuję bardzo. Wybiegnijmy jeszcze nieco w przyszłość - jak myślisz, gdzie będzie wykorzystywana wasza technologia na przykład za dziesięć lat?
00:27:22:00 - 00:27:25:08
Abigail Acton
A może już teraz jest wykorzystywana w budynkach?
00:27:25:10 - 00:27:56:13
Michela Rossi
Tak. Nasze rozwiązania znalazły zastosowanie w wybranych budynkach, choć na razie nie ma mowy o pełnej integracji z systemem monitorowania. Pozostałe koncepcje obejmują opracowanie sposobów na zwiększenie wydajności energetycznej budynków. Wiąże się to oczywiście z tym, że zabytkowe budynki są również bardzo nieefektywne energetycznie. Jeśli więc chcemy je chronić i zapobiec innym uszkodzeniom w przyszłości, chcemy zadbać o to, by były użytkowane.
00:27:56:14 - 00:28:18:22
Michela Rossi
Oznacza to, że muszą być zamieszkane, co wymaga poprawy warunków panujących wewnątrz. Mam także nadzieję na rozwój zintegrowanego systemu modernizacji konstrukcji oraz systemów energetycznych budynku, na przykład dzięki użyciu zaprawy, która nie tylko pomaga w obniżeniu kosztów oraz poprawia właściwości mechaniczne, ale dodatkowo polepsza charakterystykę termoizolacyjną materiałów.
00:28:19:02 - 00:28:27:14
Abigail Acton
A jednocześnie czujniki będą stale informować o miejscach wymagających interwencji. Rozumiem, to naprawdę niesamowite. Dziękuję bardzo. Michelo. Czy ktoś ma jakieś pytania? Matthew?
00:28:27:16 - 00:28:41:00
Matthew Collins
Mam pytanie. Biorąc pod uwagę tak szczegółowe monitorowanie budynków, jak długo potrwa twoim zdaniem zgromadzenie wystarczającej ilości danych, które pozwolą ci na prognozowanie stanu budynków, które nie zostały wyposażone w wasze rozwiązania?
00:28:41:02 - 00:29:21:20
Michela Rossi
To bardzo dobre pytanie - najlepszym sposobem wykorzystania tych danych jest połączenie ich z wybranymi funkcjami modelu 3D ReachTEL lub wykorzystanie ich z myślą o projektowaniu i budowie budynków, a także późniejszym zarządzaniu. Kolejnym pomysłem jest połączenie tych danych ze sztuczną inteligencją. Na przykład po to, by stworzyć model - strukturalny model numeryczny, który pozwoli na analizę zachowania budynku w czasie rzeczywistym, by przewidywać zachowania budynków.
00:29:21:20 - 00:29:32:08
Michela Rossi
Dzięki temu będziemy w stanie doprecyzować, jak celne są przewidywania modelu numerycznego.
00:29:32:10 - 00:29:53:17
Abigail Acton
Jestem pod wrażeniem. Dziękuję bardzo. Doskonale. W porządku. Poznaliśmy trzy wyjątkowe projekty, które pozwalają na doświadczenie dziedzictwa kulturowego w zupełnie nowy sposób, a także dbają o to, by spuścizna czasów starożytnych była dostępna dla ludzi w XXI wieku oraz dla kolejnych pokoleń. Bardzo dziękuję za waszą pracę oraz czas poświęcony na przedstawienie waszych koncepcji i pomysłów.
00:29:53:19 - 00:29:54:20
Abigail Acton
Dziękuję bardzo.
00:29:54:20 - 00:29:55:17
Inger Leemans
Dziękuję ci bardzo.
00:29:55:17 - 00:29:57:01
Matthew Collins
Dziękuję serdecznie.
00:29:57:03 - 00:29:59:10
Michela Rossi
Dziękuję. Dziękuję bardzo.
00:29:59:12 - 00:30:21:09
Abigail Acton
Cała przyjemność po mojej stronie. Jeśli spodobał Ci się najnowszy odcinek naszego podcastu, obserwuj nas w serwisach Spotify i Apple Podcasts oraz na innych platformach, gdzie słuchasz swoich ulubionych podcastów. Zapraszamy także na stronę główną podcastu CORDIScovery w serwisie CORDIS. Zachęcam też do zasubskrybowania naszego podcastu – dzięki temu nie ominą cię informacje na temat najciekawszych badań naukowych finansowanych przez UE. Pamiętaj też, by wspomnieć o nas znajomym, jeśli zapytają o interesujące podcasty dotyczące nauki.
00:30:21:13 - 00:30:45:22
Abigail Acton
W przeszłości rozmawialiśmy już o wpływie magii na wrony i zależnościach między zmianą klimatu i przemocą. Zapraszamy do przesłuchania pozostałych 38 odcinków – z pewnością znajdziesz w nich coś, co pobudzi twoją ciekawość. Być może chcesz poznać działania innych zespołów projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej w zakresie ochrony i badania naszego dziedzictwa kulturowego. Zapraszamy do serwisu CORDIS.EU, gdzie znajdziesz rezultaty badań realizowanych w ramach inicjatyw Horyzont 2020 i Horyzont Europa, które dotyczą tego obszaru.
00:30:45:24 - 00:31:11:00
Abigail Acton
Zachęcam także do zapoznania się z broszurą poświęconą ochronie kultury i dziedzictwa kulturowego. Znajdziesz tam artykuły i wywiady, a także analizy i wyniki badań dotyczących wielu dziedzin i zagadnień – od izotopów po epitopy. Jestem pewna, że znajdziesz tam coś dla siebie. Być może uczestniczysz w projekcie lub chcesz uzyskać dofinansowanie. Zapoznaj się z pracami realizowanymi przez innych badaczy i poznaj badania, dzięki którym działa nasz świat.
00:31:11:02 - 00:31:22:03
Abigail Acton
Czekamy także na wiadomości, informacje i opinie. Zapraszamy do kontaktu pod adresem: editorial@cordis.europa.eu. Do usłyszenia!
Ożywanie przeszłości
Żyjąc w dzisiejszych czasach możemy obejrzeć osiągnięcia dawnych kultur, słuchać muzyki skomponowanej wiele wieków temu, a najwięksi szczęściarze mają szansę na to, by dotknąć dzieła stworzone przez dawno zapomnianych twórców. Wciąż jednak nie mamy możliwości przywołania zapachu historycznego miejsca lub przedmiotu, który nie jest już wytwarzany. Gdy zgłębiamy treść starożytnych manuskryptów, aby zrozumieć przeszłość, od dawna skupiamy się wyłącznie na słowach zapisanych na pergaminie i welinie. Zapominamy przy tym, że sam materiał może nam powiedzieć o życiu zwierząt, od których pochodziły skóry, a także o ludziach, którzy się nimi zajmowali. Nie jesteśmy w stanie badać przeszłości bez dostępu do samych artefaktów, dlatego dziś skupimy się też na tym, jak możemy chronić historyczne budynki przed zagrożeniami związanymi z trzęsieniami ziemi i drganiami. W samych Włoszech rejestr zabytków obejmuje 818 lokalizacji oraz obiektów, którym zagrażają ekstremalne zjawiska pogodowe, wstrząsy sejsmiczne i inne czynniki środowiskowe. Właśnie dlatego kluczowe znaczenie ma przewidywanie uszkodzeń i wykrywanie miejsc, w których konstrukcje uległy osłabieniu. Zaprosiliśmy dziś trójkę gości zajmujących się przeróżnymi artefaktami wzbogacającymi nasze życia - od najmniejszych po największe z nich - aby porozmawiać o tym, jak sprawić, by historia przemówiła. Odkrywaniem nowych możliwości dzięki wsparciu ze środków Unii Europejskiej zajmują się: Inger Leemans(odnośnik otworzy się w nowym oknie), profesor historii kultury na Wolnym Uniwersytecie w Amsterdamie(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz badaczka Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Jej badania nad zapachami przeszłości były głównym zagadnieniem projektu ODEUROPA. Jednym z jej głównych celów jest zapewnianie, by wyniki prowadzonych przez nią badań były dostępne dla każdego. Matthew Collins(odnośnik otworzy się w nowym oknie) jest członkiem duńskiej(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i szwedzkiej Akademii Królewskiej(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz przewodniczącym wydziału archeologii Akademii Brytyjskiej(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Kieruje także katedrami na uniwersytetach w Cambridge(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i Kopenhadze(odnośnik otworzy się w nowym oknie). W ramach projektu Beasts 2 Craft Collins badał możliwości wykorzystania narzędzi opracowanych przez biologów w dziedzinie archeologii na potrzeby badania starożytnych artefaktów i zróżnicowanych tkanek - od muszli i kości po pergamin i garnki. Michela Rossi(odnośnik otworzy się w nowym oknie) jest specjalistką ds. projektów naukowych Wspólnego Centrum Badawczego(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (JRC) Komisji Europejskiej. W ramach projektu STRETCH badaczka analizowała oceny bezpieczeństwa strukturalnego zabytkowych budynków, projekty modernizacji energetycznych oraz zmian ukierunkowanych na zabezpieczanie zabytków przed skutkami wstrząsów sejsmicznych, a także możliwości monitorowania stanu konstrukcji i technologie produkcji cyfrowej.
Czekamy na Wasze opinie!
Jeśli chcesz podzielić się z nami swoją opinią na temat naszych podcastów, napisz do nas! Wszelkie komentarze, pytania lub sugestie prosimy przesyłać na adres editorial@cordis.europa.eu.