Badanie kartonażu dla lepszego zrozumienia znaczenia artefaktów pogrzebowych w starożytnym Egipcie
W okresach ptolemejskim i rzymskim historii starożytnego Egiptu zaobserwowano drastyczny wzrost popularności masek, osłon na stopy, osłon klatki piersiowej i pełnych okryć ciała mumii, co przypisuje się czynnikom społeczno-gospodarczym. W istocie wzrost ten był na tyle znaczący, że w niektórych częściach Egiptu przedmioty tego rodzaju wykonane z kartonażu - materiału składającego się z warstw lnu lub papirusu nasączonego gipsem - stały się centralnym elementem pochówków. Choć współcześnie dysponujemy ogólną wiedzą na temat tego, jak starożytni Egipcjanie wytwarzali kartonaż, istnieje kilka odrębnych etapów tego procesu, które różniły się w czasie i w różnych regionach, których poznanie wymaga dalszych badań. Skupiając się na okresach ptolemejskim i rzymskim, badacze zapoczątkowali projekt CRAFT(odnośnik otworzy się w nowym oknie), aby rozwiązać problem braku wiedzy na temat regionalnych i konstrukcyjnych różnic w kartonażach pogrzebowych. Prace w ramach projektu koncentrowały się na metodach produkcji stosowanych w oazie Fajum i na Pustyni Zachodniej, a celem było zbadanie regionalnych różnic w technikach rzemieślniczych, ikonografii i stylach zdobniczych. Badacze wykorzystali najnowocześniejszą technologię, w tym skanowanie 3D, fotogrametrię, obrazowanie wielospektralne i analizy rentgenowskie, w celu sprawdzenia, czy metody produkcji lub wybory artystyczne różniły się w zależności od regionu, odzwierciedlając lokalne tradycje lub warsztaty. „Badając techniczne, stylistyczne i geograficzne aspekty kartonażu, zespół projektu CRAFT ma na celu pogłębienie zrozumienia kontekstu kulturowego i społecznego, w którym powstawały te artefakty, rozwijając wiedzę na temat starożytnych egipskich praktyk pogrzebowych”, wyjaśnia egiptolog Carlo Rindi Nuzzolo, główny badacz projektu. Od 2022 roku zespół projektu CRAFT zbadał artefakty z kartonażu pochodzące z przeszło 50 muzeów, kolekcji prywatnych, wykopalisk i instytucji badawczych na pięciu kontynentach. Do tej pory udało się zbadać i udokumentować ponad 450 artefaktów, z których kilka wciąż znajduje się na mumiach. „Ta inicjatywa badawcza na skalę globalną umożliwiła zespołowi projektu CRAFT zgromadzenie wyjątkowego i zróżnicowanego zbioru danych, umożliwiając dokładne zbadanie rzemiosła kartonażu w różnych regionach”, zauważa Nuzzolo.
Rzucanie nowego światła
W ramach projektu CRAFT badaczom udało się zidentyfikować klastry artefaktów, które dzielą tę samą formę, co pozwoliło rzucić nowe światło na procesy produkcyjne i dystrybucję przedmiotów wykonanych z kartonażu. Ustalili również pochodzenie dotychczas niepotwierdzonych artefaktów w kolekcjach muzealnych, pomagając w określeniu dokładniejszego kontekstu historycznego i geograficznego poszczególnych obiektów. Dzięki odkryciu wyjątkowych cech stylistycznych, kompozycji materiałów i metod produkcji, zespół był w stanie zidentyfikować lokalne warsztaty i określić wyraźne różnice w technikach produkcji stosowanych w różnych częściach starożytnego Egiptu. „Zwracając uwagę na te regionalne różnice, zespół projektu CRAFT rzucił nowe światło na różnorodność praktyk w starożytnej egipskiej tradycji produkcji wyrobów z kartonażu, oferując nowy punkt widzenia dotyczący wytwarzania artefaktów pogrzebowych i ich roli w społeczeństwie starożytnego Egiptu”, zauważa Nuzzolo. Zbliżający się ku końcowi projekt CRAFT (Cartonnage Regionalism in the Ateliers of the Fayum Territory) skupia się na szczegółowym badaniu i porównywaniu artefaktów udokumentowanych podczas wcześniejszych etapów prac, aby lepiej je zrozumieć i przyczynić się do poszerzenia wiedzy na temat starożytnych metod produkcji. Informacje na temat nowych odkryć zostaną również opublikowane w celu dalszego wzbogacenia wiedzy na temat artefaktów kartonażowych. Jeśli chcesz, żeby twój projekt został zaprezentowany jako „Projekt miesiąca” w kolejnym wydaniu magazynu, wyślij wiadomość na adres editorial@cordis.europa.eu i opowiedz nam o nim.
Słowa kluczowe
CRAFT, mumia, kartonaż, Egipt, artefakt, grobowiec, rzemiosło, maska