Zwiększanie gotowości Europy na zagrożenia związane z chorobami zakaźnymi
Pandemia COVID-19 uwidoczniła w jak dużym stopniu Europie i światu zagrażają choroby zakaźne. Problemem pozostaje rozdrobnienie środowiska badawczego, a także wygaszanie działań w zakresie gotowości pomiędzy kolejnymi epidemiami. Wszyscy dostrzegają konieczność zwiększenia zdolności Europy zarówno do zwalczania, jak i do reagowania na nowe choroby zakaźne o potencjale epidemicznym.
Budowa sieci dla gotowości
Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu ISIDORe(odnośnik otworzy się w nowym oknie) podjął to wyzwanie, łącząc 17 głównych infrastruktur badawczych zajmujących się naukami przyrodniczymi z sieciami poświęconymi chorobom zakaźnym w celu zaoferowania przekrojowego zestawu usług. Nowa koncepcja oparta na inicjatywie Jedno Zdrowie ma na celu zapewnienie szybkiego, zaufanego i sprawiedliwego dostępu do ponad 300 usług zaprojektowanych w celu wspierania szerokiego zakresu badań, począwszy od nauk podstawowych, a kończąc na badaniach klinicznych. „ISIDORe stanowi pojedynczy punkt dostępu do usług opartych na infrastrukturach badawczych dla naukowców ze środowisk akademickich i podmiotów prywatnych, a jego celem jest przyspieszenie badań nad patogenami mogącymi wywołać epidemie i testowania metod profilaktycznych. Dotyczy to szczepionek, leków przeciwwirusowych i narzędzi diagnostycznych”, wyjaśnia Audrey Richard, koordynator projektu. Aby zmaksymalizować oddziaływanie projektu, zespół ISIDORe uzgodnił swoje działania z europejskimi i międzynarodowymi organizacjami zajmującymi się reagowaniem na epidemie, zapewnianiem gotowości na wypadek pandemii, oceną ryzyka, nadzorem oraz działaniami w ramach inicjatywy Jedno Zdrowie. Wśród tych instytucji znalazły się między innymi Komisja Europejska i Światowa Organizacja Zdrowia.
Ogólnoeuropejska koordynacja zwalczania współczesnych i przyszłych epidemii
Zespół projektu ISIDORe ogłosił otwarty nabór projektów dotyczących szybkiego reagowania na zagrożenia da zdrowia. W początkowej fazie projektu zespół ogłosił specjalny nabór związany z potencjalnie niebezpiecznymi wariantami wirusa SARS-CoV-2, a dwa miesiące później nastąpiła szybka mobilizacja w związku z nową epidemią małpiej ospy. Wówczas w ramach prac pojawiły się dodatkowe nabory w zakresie przygotowań, skupione na określonych patogenach o potencjale epidemicznym lub pandemicznym. Dostęp do wszystkich usług był bezpłatny dla użytkowników, a aplikacje były dostępne dla środowisk akademickich, instytucji zdrowia publicznego i sektora ochrony zdrowia. Propozycje i sugestie były oceniane pod kątem doskonałości naukowej, wykonalności i zgodności z normami etycznymi. „Głównym osiągnięciem projektu ISIDORe była sprawna koordynacja wielu instytucji, która umożliwiła szybkie świadczenie usług wykorzystujących zróżnicowane infrastruktury”, zauważa Richard. Poza swoimi osiągnięciami, projekt ISIDORe, reprezentowany przez ERINHA(odnośnik otworzy się w nowym oknie) jest częścią partnerstwa European Pandemic Preparedness Partnership Be Ready Now, które ruszy w 2026 roku. Celem jest zapewnienie gotowości naukowej Europy na zagrożenia związane z chorobami zakaźnymi.
Historie sukcesów
W celu ilustracji osiągnięć projektu ISIDORe, w dziale „Success Stories” na stronie projektu(odnośnik otworzy się w nowym oknie) znalazły się przykłady tego, w jaki sposób zespół wspierał badania naukowe i innowacyjne projekty. Przedstawione przykłady ilustrują, w jaki sposób skoordynowany i otwarty dostęp do europejskiej infrastruktury badawczej może przełożyć się na szybsze i skuteczniejsze badania w zakresie gotowości i reagowania na epidemie. Ukierunkowane badanie obserwacyjne skoncentrowane na wysoce patogennym wirusie gorączki krwotocznej krymsko-kongijskiej (CCHFV) na Korsyce dostarczyło podstawowych danych na temat wektorów i statusu zakażeń. Umożliwiło to dokładniejszą ocenę ryzyka wystąpienia epidemii CCHFV. Biorąc pod uwagę wpływ zmian środowiskowych na dynamikę wektorów i patogenów, działania w zakresie nadzoru mają kluczowe znaczenie dla wzmocnienia zdolności wczesnego ostrzegania. Reakcja na małpią ospę stanowi jeden z głównych sukcesów projektu ISIDORe. Gdy w 2022 roku wybuchła epidemia i pilnie potrzebne były szybkie i łatwo dostępne testy, zespół projektu ISIDORe wspierał rozwój prostego narzędzia przyłóżkowego pozwalającego na szybkie wykrywania choroby. Prace zaowocowały praktycznym rozwiązaniem diagnostycznym, które zwiększa gotowość na przyszłe epidemie małpiej ospy i inne wirusy. Ponadto zespół projektu ISIDORe doradzał organom regulacyjnym, opracował wytyczne przedkliniczne i zapewnił dostęp do badań klinicznych, czego dowodem jest opracowanie szybko działającego preparatu blokującego zakażenie wirusami SARS-CoV-2 i grypy.
