Najważniejsze Wiadomości - Usługi oraz połączone dane podstawą internetu przyszłości
Wraz z ciągłym wzrostem liczby połączonych ze sobą urządzeń, mierzonej w chwili obecnej w dziesiątkach miliardów, obserwujemy radykalną zmianę w sposobie wytwarzania, przechowywania, użytkowania oraz współdzielenia danych. W efekcie jesteśmy świadkami nadejścia nowej ery, w której dane łączone są ze sobą w bardziej otwarty i użyteczny sposób. Wraz z upowszechnianiem się portali społecznościowych, blogów oraz innych platform internetowych obserwujemy ponadto zacieranie się granic pomiędzy dostawcami treści a konsumentami, co prowadzi do tworzenia się nowego pokolenia tak zwanych konsumentów-producentów ('prosumers'). Dla wielu obserwatorów powyższa "sieć danych" jest tym, czym internet musiał się stać - alternatywą dla obecnej "sieci stron", które niekoniecznie mają jakiekolwiek znaczenie lub są przydatne dla przeciętnego użytkownika. Wszystko jest zatem gotowe na to, aby internet przyszłości stał się internetem przedmiotów - czujników, urządzeń, sprzętu codziennego użytku - oraz internetem funkcjonalnych i prostych usług sieciowych, które będą w nowatorski sposób wykorzystywać powiązane ze sobą dane. "Sieć danych, będąca początkowo przedsięwzięciem akademickim, stopniowo spotyka się z coraz większym zainteresowaniem ze strony firm i instytucji", twierdzą Carlos Pedrinaci oraz John Domingue, pracownicy Instytutu ds. Przekazu Wiedzy ('Knowledge Media Institute') Uniwersytetu Otwartego ('Open University') w niedawno opublikowanym artykule zatytułowanym "Usługi sieciowe są martwe. Niech żyją usługi internetowe" ('Web services are dead. Long live internet services'). Powyższy artykuł stanowił wkład na rzecz finansowanego przez UE projektu "Ogólnodostępne architektury zorientowane na usługi" ('Service oriented architectures for all' - SOA4All), którego celem było wspieranie technologii zorientowanych na usługi z myślą o sprostaniu potrzebom internetu przyszłości. Architektura zorientowana na usługi ('Service-oriented architecture' - SOA) to szereg zasad projektowych pozwalających tworzyć lepsze, bardziej elastyczne i lepiej współpracujące ze sobą usługi powszechnego użytku oraz wielokrotnego zastosowania w zróżnicowanych środowiskach obliczeniowych i internetowych. W ramach niedawno ukończonego projektu SOA4All stworzono internetowe narzędzia przeznaczone zarówno dla użytkowników pełniących funkcje techniczne, jak i dla pozostałych osób, umożliwiające różnorodną pracę z usługami. Partnerzy przemysłowi dowiedli istnienia korzyści płynących ze stosowania technologii opracowanych w ramach projektu SOA4All, a uczestnicy projektu stworzyli komponenty, które pozwolą wspierać szersze wykorzystanie technologii SOA. Projekt SOA4All stworzył zatem podwaliny pod upowszechnienie powyższych technologii pośród społeczności badawczo-rozwojowych powiązanych z internetem oraz, jak twierdzi Elies Prunés Soler z firmy ATOS Research & Innovation: "Prace przeprowadzone w ramach projektu SOA4All mogą mieć znaczący wpływ na konkurencyjność europejskiego przemysłu programistyczno-usługowego w kontekście internetu przyszłości". Powyższy sukces w dużej mierze wynika ze zintegrowanego podejścia obranego przez uczestników projektu SOA4All w zakresie stawiania czoła wyzwaniu, jakim było wykorzystanie potencjału ogólnodostępnych danych i usług w ramach "otwartego ekosystemu", tłumaczy Prunés Soler: "Otwarty ekosystem oparty jest na koncepcji "sieci miliardów usług" dostępnych w ramach otwartego środowiska, w którym możliwe jest oferowanie, wyszukiwanie, wykorzystywanie oraz tworzenie nieograniczonej ilości usług oraz w którym współpraca pomiędzy poszczególnymi usługami i podmiotami umożliwiana jest dzięki istnieniu technologii SOA4All". Powyższe środowisko można porównać do "ekosystemu usług", obecnego w niektórych przedsiębiorstwach. Zakres ekosystemów usług ograniczony jest do jednego lub kilku przedsiębiorstw i umożliwia wewnętrzną optymalizację cyklu życia aplikacji i usług w przypadku, gdy usługi te mają być dostępne w zamkniętym środowisku. Narzędzia sieciowe SOA4All zapewnia wartość dodaną w przypadku podejścia opartego na otwartym ekosystemie dzięki platformie dostarczania usług, a zwłaszcza dzięki oprogramowaniu o nazwie "Studio". Studio to platforma internetowa wspierająca użytkowników końcowych w ramach całego cyklu życia usług. Dzięki sieciowemu charakterowi, aplikacja Studio dostępna jest za pośrednictwem przeglądarki internetowej i przeznaczona jest zarówno dla użytkowników pełniących funkcje techniczne, jak i dla pozostałych osób, umożliwiając im zróżnicowaną pracę z usługami. Przykładowo, powyższe narzędzie umożliwia użytkownikom końcowym wyszukiwanie pożądanych usług, łączenie ich ze sobą, korzystanie z nich oraz monitorowanie i analizowanie ich działania w ramach pojedynczego, zunifikowanego widoku. Jak twierdzi koordynator projektu: "Ideą leżącą u podstaw projektu SOA4All jest to, że "konsumenci-producenci" mogą odnajdywać usługi oferowane przez różnych dostawców i korzystać z nich za pośrednictwem pojedynczej platformy". Partnerzy przemysłowi, tacy jak SAP, BT oraz holenderskie MŚP o nazwie TIE zaprezentowali już korzyści płynące ze stosowania technologii SOA4All w sektorze publicznym oraz w branży telekomunikacyjnej i w handlu elektronicznym. Jednak uczestnicy projektu SOA4All zrobili znacznie więcej. W wyniku prac projektowych powstały zasoby obejmujące 22 komponenty oraz osiem zestawów komponentów, które pozwolą wspierać upowszechnianie SOA. Przykładowo: - SWEET to aplikacja internetowa pozwalająca wzbogacać opisy semantyczne interfejsów Web API oraz usług typu RESTful (opartych na HTML), w celu sprawienia, by stały się odczytywalne komputerowo, a tym samym możliwe do wyszukiwania i wykorzystywania w sposób automatyczny przez inne usługi internetowe. - Aplikacja SOWER oferuje podobną funkcjonalność biznesowym usługom internetowym bazującym na standardzie WSDL. WSDL to format opisywania powyższych usług internetowych za pomocą języka XML, obejmujący działanie danego komponentu oraz jego wejścia i wyjścia. Obydwa powyższe narzędzia zapewniają łatwość generowania semantycznych opisów interfejsów Web API oraz usług, w oparciu o uproszczoną formę WSMO (ontologii stworzonej przez organizację W3C z myślą o usługach internetowych). Uczestnikom projektu udało się tym samym ujednolicić świat usług bazujących na językach HTML oraz WSDL dzięki zdefiniowaniu "Minimalnego modelu usług" ('Minimal service model'), opisującego usługi w formie trójek RDF*, zgodnie ze standardem W3C. Pozostałe, nowoczesne narzędzie wchodzące w skład Studio obejmują: - iServe: Repozytorium usług umożliwiające magazynowanie i udostępnianie annotacji zgodnie z zasadami dotyczącymi wzajemnie powiązanych danych; - Platformę służącą do zarządzania informacjami zwrotnymi, umożliwiającą przetwarzanie informacji na temat usług, pochodzących o użytkowników; - SOA4All Composer, czyli narzędzie służące do łączenia w sposób graficzny semantycznych usług sieciowych w oparciu o przepływ danych i przepływ sterowania. Oprogramowanie to wyposażone jest w rozbudowany silnik wspierający łączenie usług i pomagający wypełnić lukę pomiędzy użytkownikami biznesowymi, ekspertami ds. procesów oraz ekspertami ds. informatyki; - Aplikację SPICES pozwalającą automatyzować korzystanie z usług wzbogaconych o opis semantyczny (zarówno WSDL jak i RESTful) dzięki wykorzystaniu annotacji; - Studio Dashboard oraz UI Widgets, umożliwiające interaktywne szkicowanie i modelowanie interfejsów API oraz widgetów, wspierające pracę nad tworzeniem oprogramowania z wykorzystaniem innych modułów aplikacji Studio; - Platformę Analityczną ('Analysis Platform'), pozwalająca pozyskiwać wiedzę na temat działania usługi lub procesu, a także informację zwrotną pochodzącą od użytkowników, na różnych poziomach abstrakcji; - System Recommender, który dostarcza wskazówki wynikające z zachowań użytkowników; System ten obejmuje dodatkową funkcjonalność, umożliwiającą wyszukiwanie i klasyfikowanie usług, a także rozproszoną infrastrukturę przestrzeni semantycznej. Możliwości biznesowe Jak twierdzi Elies Prunés Soler, w wyniku prac projektowych pojawił się szereg nowych możliwości biznesowych. Przykładowo specjaliści ds. zarządzania wiedzą z firmy Ontotext z udanym skutkiem zastosowali rozwiązania opracowane w ramach projektu SOA4All w ramach tworzenia platformy publikacji semantycznej czasu rzeczywistego, będącej częścią strony internetowej BBC dotyczącej Pucharu Świata 2010. Natomiast firma Seekda, tworząca aplikacje służące do handlu elektronicznego, korzysta z wyszukiwacza usług ('service crawler'), opracowanego w ramach SOA4All. Z kolei dostawca usług internetowych, firma Hanival, tworzy aplikację bazującą na platformie handlu elektronicznego SOA4All, usługach, annotacjach, procesach oraz ontologiach, pomagających definiować i opisywać daną dziedzinę wiedzy. Tymczasem francuski instytut badawczy INRIA wykorzystał rozwiązania opracowane w ramach projektu w kontekście najnowszej implementacji GCM/ProActive stworzonej przez OW2, konsorcjum "OpenWeb" promujące komponenty o otwartym kodzie źródłowym przeznaczone dla rozproszonych aplikacji sieciowych oraz do przetwarzania sieciowego ('grid computing'). "Firma ATOS opracowuje wewnętrzną weryfikację koncepcji związaną z technologią zarządzania procesem biznesowym SOA. Celem powyższych prac jest sprawdzenie możliwości wykorzystania technologii SOA4All jako tańszej alternatywy dla rozwiązań stosowanych przez klientów w niektórych przypadkach oraz określenie w jakim stopniu technologia ta ogranicza konieczność angażowania personelu technicznego w przypadku zmian w procesach biznesowych", podsumowuje Prunés Soler. Platforma SOA4All, wraz z szeregiem pobocznych narzędzi internetowych, wydaje się nieść ze sobą potencjał umożliwiający łatwiejsze i tańsze tworzenie usług przeznaczonych dla internetu przyszłości. Projekt SOA4All uzyskał wsparcie finansowe w wysokości 9,47 milionów euro (całkowity budżet projektu wyniósł 13,49 milionów euro) w ramach podprogramu "architektury usług i oprogramowania, infrastruktury i inżynieria" ('Service and software architectures, infrastructures and engineering'), będącego częścią Siódmego Programu Ramowego UE. * "Platforma opisu zasobów" ('Resource description framework' - RDF) to rodzina specyfikacji Konsorcjum WWW ('World Wide Web Consortium' - W3C), początkowo opracowanych jako model metadanych. Platforma ta bazuje na koncepcji opisywania zasobów (np. zasobów sieciowych) w formie wyrażeń typu podmiot-orzeczenie-dopełnienie, tzw. trójek. Przykładowo w zdaniu "Niebo ma kolor niebieski" trójkę można rozbić na podmiot (niebo), orzeczenie (kolor) i dopełniacz (niebieski). Użyteczne odnośniki: - projekt "Ogólnodostępne architektury zorientowane na usługi" - informacje na temat projektu SOA4All w bazie danych CORDIS - "Usługi sieciowe są martwe, niech żyją usługi internetowe" Odnośne publikacje: - "Bardziej realistyczna sieć WWW" - 'A more realistic world wide web' - "Nowi architekci przetwarzania danych w oparciu o usługi - SOC" - 'New architects of service-oriented computing, or SOC for short!' - "Oprogramowanie bazujące na semantyce zwiększa wydajność przedsiębiorstw" - 'Semantics-based software boosts company performance' - "Semantyczne komputery biurowe tworzą podwaliny pod sieć semantyczną" - 'Semantic desktop paves the way for the semantic web'