DOSKONAŁA BAZA NAUKOWA - Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERBN)

DOSKONAŁA BAZA NAUKOWA - Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERBN)

Cel szczegółowy

Cel szczegółowy polega na zwiększeniu doskonałości, dynamiki i kreatywności europejskich badań naukowych.
Zamiarem Europy jest przejście do nowego modelu gospodarki opartego na inteligentnym, trwałym wzroście gospodarczym sprzyjającym włączeniu społecznemu. Tego typu przeobrażenie będzie wymagać więcej niż stopniowego podnoszenia poziomu obecnych technologii i wiedzy. Będzie wymagać znacznie zwiększonej zdolności do badań podstawowych i innowacji opartych na nauce i stymulowanych radykalnie nową wiedzą, co umożliwi Europie zajęcie wiodącej pozycji w dokonywaniu przesunięć paradygmatu naukowego i technologicznego, które będą kluczowymi czynnikami wzrostu wydajności, konkurencyjności, zamożności, zrównoważonego rozwoju i postępu społecznego w przypadku gałęzi przemysłów i sektorów przyszłości. W przeszłości takie przesunięcia paradygmatu zwykle miały początek w bazie naukowej sektora publicznego, po czym leżały u podstaw powstania całych nowych gałęzi przemysłu i sektorów.
Wiodące w skali światowej innowacje są ściśle powiązane z doskonałą bazą naukową. Europa, będąca dawniej niekwestionowanym liderem, spadła na dalszą pozycję w wyścigu o osiąganie najlepszych i przełomowych wyników naukowych, a w większości przypadków jej postępy w rozwoju techniki w okresie powojennym były mniejsze niż postępy w Stanach Zjednoczonych. Chociaż z Unii nadal pochodzi najwięcej publikacji naukowych na świecie, w Stanach Zjednoczonych tworzy się dwukrotnie więcej spośród najbardziej wpływowych opracowań (najlepszy 1% według liczby cytowań). Także z międzynarodowych rankingów uniwersytetów wynika, że w czołówce przeważają uczelnie amerykańskie. Ponadto 70% wszystkich laureatów Nagrody Nobla pracuje w Stanach Zjednoczonych.
Jednym z elementów wyzwania jest fakt, że chociaż Europa i Stanach Zjednoczonych inwestują podobne kwoty w bazę naukową sektora publicznego, w sektorze publicznym Unii pracuje niemal trzykrotnie więcej naukowców, przez co wartość inwestycji przypadającej na jednego naukowca jest zdecydowanie niższa. Ponadto w USA finansowanie jest bardziej selektywne pod względem przydzielania zasobów wiodącym naukowcom. To pomaga wyjaśnić, dlaczego naukowcy sektora publicznego w Unii są średnio mniej wydajni i ostatecznie mają znacznie mniejsze łączne oddziaływanie naukowe niż ich znacznie mniej liczni koledzy w USA.
Inny istotny element wyzwania polega na tym, że w wielu państwach europejskich sektor publiczny i prywatny nadal nie oferuje najlepszym naukowcom wystarczająco atrakcyjnych warunków. Może minąć wiele lat, zanim utalentowani młodzi badacze zostaną uznanymi niezależnymi naukowcami. Skutkiem jest dramatyczne marnotrawstwo potencjału badawczego Europy poprzez opóźnianie, a w niektórych przypadkach nawet powstrzymywanie dojścia do głosu nowej generacji naukowców przynoszących ze sobą nowe pomysły i energię, a także motywowanie wybitnych naukowców rozpoczynających karierę do szukania możliwości gdzie indziej.
Poza tym wspomniane czynniki dodatkowo przyczyniają się do braku atrakcyjności Europy w globalnej konkurencji o talenty naukowe.

Uzasadnienie i unijna wartość dodana

ERBN utworzono, aby zapewnić najlepszym naukowcom Europy – zarówno mężczyznom, jak i kobietom – środki niezbędne dla umożliwienia im skuteczniejszego konkurowania na poziomie globalnym poprzez finansowanie indywidualnych zespołów na podstawie ogólnoeuropejskiej konkurencyjności. Jest to jednostka działająca autonomicznie: niezależna rada naukowa – złożona z naukowców, inżynierów i pracowników akademickich cieszących się uznaniem i dysponujących rozległą wiedzą specjalistyczną, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, z różnych grup wiekowych – określa ogólną strategię naukową i posiada pełne uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawie badań naukowych, które mają być finansowane. Są to podstawowe funkcje ERBN, zapewniające skuteczność jej programu naukowego, jakość jej działań oraz procesu wzajemnej oceny, a także wiarygodność w środowisku naukowym.
Jako ogólnoeuropejski konkurencyjny organ finansowania ERBN jest w stanie korzystać z szerszej puli talentów i pomysłów, niż byłoby to możliwe w przypadku jakiegokolwiek systemu krajowego. Konkurują ze sobą najlepsi naukowcy i najlepsze pomysły. Wnioskodawcy wiedzą, że muszą osiągać wyniki na najwyższym poziomie, za co nagrodą jest elastyczne finansowanie przy równych szansach, niezależne od lokalnych trudności czy dostępności środków w kraju.
Oczekuje się zatem, że badania pionierskie finansowane przez ERBN będą mieć znaczne bezpośrednie oddziaływanie przejawiające się postępami dokonywanymi na rubieżach wiedzy, torowaniem drogi do osiągania nowych i często nieoczekiwanych wyników naukowych i technologicznych oraz tworzeniem nowych obszarów badań naukowych, co ostatecznie może zaowocować radykalnie nowymi pomysłami stymulującymi innowacje i nowatorstwo w biznesie, a także przyczynić się do radzenia sobie z wyzwaniami społecznymi. Połączenie wybitnych indywidualnych naukowców z innowacyjnymi pomysłami stanowi istotny element wszystkich etapów łańcucha innowacji.
Ponadto ERBN ma istotne oddziaływanie strukturalne, zapewniając silny bodziec poprawy jakości europejskiego systemu badań naukowych, a zasięg jego oddziaływania wykracza poza naukowców i projekty bezpośrednio finansowane przez ERBN. Projekty i naukowcy otrzymujący finansowanie z ERBN stanowią wyrazistą inspirację dla podmiotów z dziedziny pionierskich badań naukowych w Europie oraz zwiększają jej widoczność i atrakcyjność dla najlepszych naukowców na poziomie globalnym. Prestiż związany z zatrudnianiem beneficjentów dotacji ERBN i związany z tym „znak doskonałości” prowadzi do nasilenia konkurencji między europejskimi uniwersytetami i innymi organizacjami badawczymi pod względem oferowania najbardziej atrakcyjnych warunków najlepszym naukowcom. Ponadto zdolność krajowych systemów i poszczególnych instytucji badawczych do przyciągania odnoszących sukcesy beneficjentów dotacji ERBN stanowi kryterium umożliwiające im ocenę swoich relatywnych mocnych i słabych stron oraz odpowiednią reformę polityki i stosowanych praktyk. Finansowanie ERBN jest zatem dodatkowe w stosunku do wysiłków podejmowanych na poziomie Unii, krajowym i regionalnym w celu reformowania, budowania zdolności i uwalniania pełnego potencjału oraz atrakcyjności europejskiego systemu badawczego.

Ogólne kierunki działań

Podstawowa działalność ERBN polega na zapewnianiu długoterminowego finansowania w celu wsparcia wybitnych naukowców i ich zespołów badawczych w przełomowych badaniach naukowych oferujących duże korzyści, ale też obarczonych wysokim ryzykiem.
Finansowanie ERBN jest udzielane według następujących, dobrze ugruntowanych zasad. Wyłącznym kryterium przyznawania dotacji ERBN jest doskonałość naukowa. ERBN działa w trybie „oddolnym”, bez wstępnie ustalonych priorytetów. Dotacje ERBN są otwarte dla indywidualnych zespołów złożonych z naukowców w dowolnym wieku i dowolnej płci, pochodzących z dowolnego kraju świata i pracujących w Europie. Celem ERBN jest promowanie w całej Europie zdrowej konkurencji opartej na solidnych, przejrzystych i bezstronnych procedurach oceny, które wykluczają przede wszystkim potencjalne uprzedzenia płciowe.
W sposób szczególnie uprzywilejowany ERBN traktuje pomoc dla najlepszych początkujących naukowców o wybitnych pomysłach, umożliwiając im osiągnięcie niezależnego statusu poprzez zapewnienie odpowiedniego wsparcia na bardzo ważnym etapie, kiedy konsolidują oni lub tworzą własny zespół badawczy lub program. ERBN będzie również w dalszym ciągu udzielać odpowiedniego wsparcia uznanym naukowcom.
W razie konieczności ERBN udziela również wsparcia na rzecz pojawiających się nowych sposobów pracy w świecie nauki, mających potencjał zapewnienia przełomowych wyników, a także ułatwia weryfikację potencjału finansowanych przez siebie badań naukowych pod względem innowacji komercyjnych i społecznych.
W związku z tym do 2020 r. ERBN ma zamiar wykazać, że: w konkursach ERBN uczestniczą najlepsi naukowcy, finansowanie ERBN doprowadziło do powstania publikacji naukowych najwyższej jakości oraz do osiągnięcia wyników badawczych o znacznym potencjale oddziaływania społecznego i gospodarczego, a także że ERBN w istotnym stopniu przyczyniła się do stworzenia w Europie bardziej atrakcyjnego środowiska dla najlepszych naukowców świata. W szczególności ERBN dąży do istotnego wzrostu udziału Unii w 1% najczęściej cytowanych publikacji na świecie. Ponadto dąży do znacznego zwiększenia liczby finansowanych przez siebie wybitnych naukowców spoza Europy. ERBN wymienia się doświadczeniami i najlepszymi praktykami z regionalnymi i krajowymi agencjami finansującymi badania, aby promować wspieranie wybitnych naukowców. Ponadto ERBN jeszcze bardziej eksponuje swoje programy.
Rada naukowa ERBN stale monitoruje działalność ERBN i procedury oceny oraz analizuje możliwości optymalnego osiągnięcia swoich celów za pomocą systemów dotacji kładących nacisk na skuteczność, przejrzystość, stabilność i prostotę zarówno w odniesieniu do wnioskodawców, jak i pod względem realizacji i zarządzania, a także, w razie potrzeby, najlepsze sposoby reagowania na zarysowujące się potrzeby. Dąży do utrzymania i dalszego doskonalenia światowej klasy systemu wzajemnej oceny ERBN, opartego na pełnej przejrzystości, uczciwości i bezstronności w rozpatrywaniu wniosków, dzięki czemu jest w stanie wyróżnić najwyższą naukową jakość, przełomowe pomysły i talent o przełomowym potencjale, bez względu na płeć, narodowość czy wiek naukowca oraz instytucję, dla której pracuje. Ponadto ERBN nadal prowadzi badania strategiczne w celu przygotowania i wsparcia swoich działań, utrzymuje bliskie kontakty ze społecznością naukową, regionalnymi i krajowymi podmiotami finansującymi i innymi zainteresowanymi stronami oraz stara się uzupełniać swoimi działaniami inicjatywy badawcze na innych poziomach.
ERBN będzie dbać o przejrzystość informowania społeczności naukowej i opinii publicznej o swojej działalności i wynikach oraz aktualizować dane pochodzące z finansowanych przez nią projektów.