Odporność w czasach kryzysu Kryzys finansowy odcisnął swoje piętno na nieprzygotowanych obywatelach Europy, zwiększając poziom ubóstwa na kontynencie. Zidentyfikowanie czynników tworzących odporniejsze społeczeństwa może pomóc w złagodzeniu skutków tego zjawiska. Społeczeństwo © Zharov Pavel, Shutterstock W ciągu ostatnich dziesięciu lat kryzys ekonomiczny niezmiennie wpływał na jakość życia i poziomy ubóstwa pośród obywateli Europy, stanowiąc zagrożenie dla spójności i integracji społeczeństwa. Środki stosowane do walki z ubóstwem przed kryzysem okazały się niewystarczające, co wskazuje na potrzebę przeprowadzenia dalszych badań w celu zwiększenia odporności społeczeństw europejskich. W ramach finansowanego ze środków UE projektu RESCUE (Patterns of resilience during socioeconomic crises among households in Europe) przeanalizowano odporność 250 gospodarstw domowych z całej Europy. W ciągu trzech lat badano, w jaki sposób mieszkańcy wybranych krajów europejskich, mianowicie Finlandii, Niemiec, Grecji, Irlandii, Polski, Portugalii, Hiszpanii, Turcji i Wielkiej Brytanii, radzą sobie ze skutkami kryzysu. Badania zostały przeprowadzone na podstawie danych zgromadzonych podczas rozmów z przeciętnymi obywatelami oraz interesariuszami z organizacji charytatywnych, organizacji pozarządowych i jednostek pomocy społecznej. W ramach projektu RESCUE określono też wpływ kryzysu na wrażliwe gospodarstwa domowe i zidentyfikowano czynniki, które zwiększają bądź obniżają ich odporność. Następnie przeanalizowano praktyki społeczno-gospodarcze i kulturowe z różnych perspektyw. Badania objęły również analizę roli lokalnych, państwowych instytucji pomocy społecznej, jak również gospodarki społecznej i społeczności. Dodatkowo przyjrzano się nierównościom wynikającym z płci, pochodzenia etnicznego i migracji. To umożliwiło zespołowi udokumentowanie wielu praktyk zwiększania odporności, mając na uwadze, że mało które spośród najbardziej podatnych gospodarstw domowych wykształciło jakąkolwiek odporność. Bazując na tych gospodarstwach, które tego dokonały odkryto, że wytrzymałość społeczno-gospodarcza łączy się z tym, w jaki sposób dane gospodarstwo domowe mobilizuje zasoby kulturowe, wartości społeczne i tradycyjne codzienne mechanizmy przetrwania. W ramach projektu RESCUE ustalono również, że wsparcie rodziny, znajomych, sąsiadów i społeczności jest bardzo pomocne w radzeniu sobie z ubóstwem, jednak kluczową rolę w walce z trudnościami odgrywają posiadany majątek i własność. Nie trzeba dodawać, że wsparcie rządu w postaci opieki socjalnej, dopłaty do mieszkań i prawa obywatelskie również odgrywają znaczącą rolę. Wysoka odporność wiąże się z mądrzejszym wykorzystaniem mediów, korzystaniem z transportu publicznego, dostępem do zasobów naturalnych, jak również z inicjatywami społeczności lub społeczeństwa, takimi jak banki żywności, inicjatywy kościelne i darmowa edukacja. Wyniki i ustalenia projektu zostały rozpowszechnione w trakcie konferencji oraz poprzez czasopisma, książki i stronę internetową projektu. Uzyskane rezultaty z pewnością przyczynią się do zwiększenia odporności podatnych obywateli i społeczeństw w czasach kryzysu. Słowa kluczowe Odporność, kryzys finansowy, bieda, RESCUE, gospodarstwa domowe, dobrobyt
