Obróbka termiczna chroni pszczoły miodne przed atakującym je wirusem
Populacje pszczół w całej Europie są zagrożone, ale austriaccy badacze znaleźli sposób na zmniejszenie ilości wirusów w koloniach pszczół miodnych, który jest wydajny i nie wykorzystuje żadnych chemikaliów. Naukowcy z inżynieryjnej firmy doradczej ECODESIGN wykorzystali fundusze w ramach projektu HApi, aby ocenić, w jakim stopniu istniejący produkt, Varroa Controller, skutecznie chroni pszczoły miodne przed wirusem zdeformowanych skrzydeł (DWV). Hodowlane populacje pszczół w Europie wydają się zmniejszać, chociaż naukowcy nie zawsze zgadzają się co do tego, jak szybko przebiega ten proces i dlaczego. Mały czerwonobrązowy roztocz Varroa, który atakuje larwy pszczół miodnych, należy do głównych przyczyn ginięcia pszczół. Pasożyt ten przenosi jednak również coraz większą liczbę wirusów, takich jak DWV, który może powodować niepełnosprawność młodych pszczół i ich niezdolność do latania. Połączenie tych dwóch czynników może być zabójcze dla kolonii pszczół miodnych. „Obecność roztocza Varroa to jedno, ale sytuacja staje się naprawdę niebezpieczna, ponieważ roztocz jest bardzo skutecznym wektorem przenoszącym wirusy poprzez bezpośrednie wstrzykiwanie cząsteczek wirusa do hemolimfy nienarodzonych pszczół”, mówi Adriana Díaz, koordynatorka projektu HApi i starszy pracownik naukowy ECODESIGN. Leczenie polega na umieszczeniu do 20 ramek czerwia pszczelego w Varroa Controller. Następnie jest on podgrzewany do kontrolowanej temperatury przy pomocy ciepłego, wilgotnego powietrza przez dwie godziny. Osiągają one „temperaturę, która niszczy roztocza Varroa”, mówi Wolfgang Wimmer, dyrektor zarządzający ECODESIGN. Wyjaśnia, że leczenie opiera się na tym, iż pszczoły tolerują wyższe temperatury niż roztocze Varroa, co odkrył niemiecki uczony Wolf Engels w latach 80. Zastosowanie hipertermii zabija w 97% roztoczy Varroa, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Bawarski Instytut Pszczół w styczniu 2017 r. I chociaż zespół HApi nie jest jeszcze gotowy do opublikowania danych na temat wpływu tej metody na DWV, wyniki są obiecujące. Wczesna aktywacja Obserwacje terenowe pszczelarzy przy użyciu Varroa Controler i własne testy Ecodesign wskazują na wtórny, kluczowy efekt: obróbka cieplna wydaje się przyspieszać rozwój DWV u młodych pszczół na klinicznym i znaczącym subklinicznym poziomie wirusowym, za sprawą wystawienia czerwi na niewielki stres. Inne pszczoły wykrywają te zakażone osobnik i wydalają je z ula. Korzyści z tego zjawiska są wielorakie. Usunięcie tej chorej gruby ma nie tylko natychmiastowy efekt oczyszczający, ale również profilaktyczny, ponieważ zapobiega przekazywaniu wirusa następnym pokoleniom. „Zazwyczaj pierwszym zadaniem nowo narodzonej pszczoły jest pielęgnowanie następnego pokolenia, w którym to przypadku przenosi ona wirus podczas karmienia i proces powtarza się”, mówi dr Díaz. W ramach projektu HApi zespół przeanalizował lokalne wymogi prawne i patentowe dotyczące wprowadzenia środka Varroa Controller jako sposobu zwalczania DWV wśród pszczół miodnych w siedmiu krajach europejskich i przygotowuje się do wprowadzenia go na rynek. Uczeni planują ubiegać się o dofinansowanie dla MŚP w celu oceny innych skutków wcześniejszego rozprzestrzeniania się wirusa na ule oraz znalezienia najlepszej pory roku na obróbkę cieplną, jak również ilościowego określenia efektu oczyszczającego. Stawka jest wysoka. Najnowsze dane Komisji Europejskiej pokazują, że austriaccy pszczelarze tracą średnio 30% uli rocznie. „Nieoficjalne liczby są znacznie wyższe”, mówi dr Díaz. „W pierwszej fazie HApi rozmawialiśmy z pszczelarzami na Słowacji, którzy stracili ponad 50% uli”.
Słowa kluczowe
HApi, pszczelarstwo, pszczoły miodne, hipertermia, obróbka termiczna, wirus zdeformowanych skrzydeł, roztocze Varroa, zdrowie pszczół
