Rola sytuacji materialnej w podatności niektórych społeczności na brutalny ekstremizm
Literatura publikowana po zamachach z 11 września pomogła nam lepiej zrozumieć procesy radykalizacji i sposobu działania grup wspierających brutalny ekstremizm. Jednocześnie badania te nie pozwalają nam na uświadomienie sobie faktu, że większość ludzi nie ulega radykalizacji, nawet w obszarach stanowiących podatny grunt dla radykalnych idei. Te sprzyjające środowiska to obszary ubogie, o niskich wskaźnikach mobilności społecznej, co sprawia, że ich mieszkańcy tracą nadzieję na lepszą przyszłość.
Analiza podstaw odporności społeczności lokalnych
Zespół finansowanego przez UE projektu PREVEX(odnośnik otworzy się w nowym oknie) przyjrzał się temu, dlaczego niektóre społeczności są bardziej narażone na brutalny ekstremizm, prowadząc badania empiryczne w terenie na Bałkanach Zachodnich, Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej i Sahelu. Wyniki tych badań wykazały, że nawet w najbardziej sprzyjających radykalizacji środowiskach na Bliskim Wschodzie lub w Sahelu większość ludzi jej nie ulega. Rezultaty te zostały w licznych opracowaniach(odnośnik otworzy się w nowym oknie) będących owocem projektu, takich jak dokumenty robocze, raporty polityczne, dialogi z kluczowymi interesariuszami i podcasty. Zarówno jednostki, jak i społeczności lokalne okazały się bardzo odporne w obliczu brutalnych ekstremistycznych idei i grup. „To ustalenie niesie ze sobą istotne implikacje dla sposobu, w jaki postrzegamy i tworzymy polityki zapobiegania i przeciwdziałania brutalnemu ekstremizmowi, ponieważ ten wysoki poziom odporności społeczności lokalnej jest często pomijany i ignorowany zarówno w krajowym, jak i międzynarodowym podejściu do tego zagadnienia”, wyjaśnia kierownik projektu Morten Bøås, profesor i badacz w Norweskim Instytucie Spraw Międzynarodowych.
Wspieranie odporności społecznej
Zespół PREVEX przeprowadził studia przypadków dotyczące występowania i braku występowania brutalnego ekstremizmu, zebrał wyniki i dokonał porównań regionalnych. Innowacyjność tych badań polega przede wszystkim na silnym nacisku na brak występowania brutalnego ekstremizmu. Wynika to z faktu, że większość badań nad brutalnym ekstremizmem poszukuje odpowiedzi na pytanie, dlaczego niektórzy ludzie wkraczają na drogę przemocy, zamiast odpowiedzieć na odwrotne pytanie, mianowicie dlaczego ludzie żyjący w warunkach sprzyjających ekstremizmowi często decydują się nie angażować w przemoc polityczną. Z tego względu polityki zapobiegania i przeciwdziałania brutalnemu ekstremizmowi muszą uwzględniać wiedzę o tym, dlaczego jednostki i grupy opierają się takiemu wpływowi, nawet w sprzyjających przemocy warunkach. Partnerzy projektu ustalili, że lokalny opór przed radykalizacją wynikał z długiej, nieprzerwanej tradycji tolerancji religijnej i umiarkowania społecznego wspieranych przez tradycyjnych lub religijnych przywódców, którzy wydawali się godni zaufania i którzy sami byli stosunkowo umiarkowani w poglądach i nieskorumpowani. Liderzy ci muszą jednak również zapewniać coś, co ma istotne znaczenie dla lokalnej społeczności i co wzmacnia jej spójność. Gdy występują wszystkie te czynniki, powstaje „spoiwo” społeczne, które stanowi ważny mechanizm obrony przed radykalnymi ideami.
Nowe podejście do przyszłego zapobiegania i przeciwdziałania brutalnemu ekstremizmowi
Równie ważne ustalenie dotyczyło tego, że brutalne powstania ekstremistyczne rzadko kiedy biorą swój początek od przekonań religijnych. „Projekt PREVEX pozwolił zwrócić uwagę na kwestię pomijaną w badaniach nad występowaniem brutalnego ekstremizmu z ostatnich dwóch dekad. Chodzi o to, że większość ludzi nie ulega radykalizacji”, zauważa Bøås. „Nawet wśród osób przyłączających się do tych ruchów w charakterze szeregowych członków dla większości motywacją nie są przekonania religijne czy ideologiczne, lecz realna sytuacja materialna, w tym brak perspektyw, pracy i edukacji, lub też restrykcyjne podejście państwa do kwestii bezpieczeństwa”. Rezultaty projektu cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem decydentów, polityków i naukowców. Bøås otrzymał zlecenie napisania trzech artykułów na temat radykalizacji i brutalnego ekstremizmu dla „Open Access Government”. To wpływowe czasopismo dociera do szerokiego grona decydentów i pracowników instytucji publicznych w Europie i Ameryce Północnej. Pierwszy z artykułów(odnośnik otworzy się w nowym oknie) ukazał się w lutym tego roku. Kilku partnerów projektu skupiło się na badaniu wpływu mediów społecznościowych na narażone populacje w sprzyjających środowiskach. „Wiemy, że przedsiębiorcy o złych zamiarach próbują tego za pomocą sztucznej inteligencji i innych taktyk cybernetycznych, ale aby opracować polityki przeciwdziałania temu trendowi, musimy dokładniej ustalić, na ile silny jest ten efekt wzmacniający i kto jest na niego najbardziej podatny”, dodaje Bøås.
