Poszukiwanie rozwiązań dla miast przez pryzmat podatności przestrzennej
Niesprawiedliwości ekologiczne i społeczne, które występują w miastach są ze sobą ściśle powiązanie, ale rzadko są uwzględniane w procesach planowania przestrzennego. W niedawnym badaniu(odnośnik otworzy się w nowym oknie) opublikowanym w piśmie „npj Urban Sustainability” przyjęto nowatorskie podejście przestrzenne do oceny społeczno-ekologicznych słabości i sprawiedliwości w miastach. Przeprowadzone w ramach finansowanego ze środków UE projektu INTERLACE(odnośnik otworzy się w nowym oknie), z dodatkowym finansowaniem z innego wspieranego przez UE projektu o nazwie Commit2Green(odnośnik otworzy się w nowym oknie), badanie bada złożoność nierówności miejskich poprzez analizę, która ma wskazać drogę do bardziej zrównoważonych i sprawiedliwych miast.
Identyfikacja najbardziej narażonych
Urbanizacja, zmiany klimatyczne i masowe wymieranie gatunków na całym świecie stwarzają nowe zagrożenia dla ludzi i ekosystemów, a także zwiększają te już istniejące. Obszary miejskie — gdzie koncentruje się ponad połowa światowej populacji — są narażone szczególnie. Jednak stopień podatności ludzi i ekosystemów na zagrożenia jest bardzo nierównomiernie rozłożony w przestrzeni, co prowadzi do niesprawiedliwości przestrzennych. Strategiczne planowanie urbanistyczne może pomóc w zwiększeniu sprawiedliwości społeczno-ekologicznej, ale, aby tak się stało, należy najpierw uwzględnić potrzeby najbardziej wrażliwych ludzi i ekosystemów w miastach. Badanie skupia się na krakowskim obszarze metropolitalnym, który obejmuje miasto Kraków i 14 sąsiednich gmin. Obszar ten zamieszkuje około 1,5 miliona osób, z czego ponad połowa mieszka w Krakowie, którego gęstość zaludnienia (2465 mieszkańców na kilometr kwadratowy) jest około dziewięciokrotnie wyższa niż średnia w regionie. Chociaż obszar metropolitalny jest dość zamożny, występują znaczne różnice w dochodach między poszczególnymi gminami. W swoim badaniu naukowcy zintegrowali dane przestrzenne dotyczące różnic demograficznych, dostępu do zasobów i zagrożeń środowiskowych na tym obszarze. Dzięki takiemu przestrzennemu podejściu do podatności udało się im przygotować szczegółową mapę podatności, która uwzględnia zagrożenia społeczne i środowiskowe, a także słabości społeczne i ekologiczne. Ocena podatności na zagrożenia przeprowadzona w Krakowie obejmuje 10 podatności społecznych i ekologicznych. Są to podatność na brak możliwości rekreacji, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie hałasem i upały, wylewy rzek, osunięcia ziemi, pożary i susze, a także fragmentację siedlisk i degradację różnorodności biologicznej. Ocena opiera się na bogatych danych lokalnych i wykorzystuje 47 przestrzennych wskaźników zagrożeń i podatności, aby pokazać, gdzie każda z nich pojawia się w obszarze metropolitalnym. Szczegółowa ocena stanowi fundamenty pod strategiczne planowanie urbanistyczne w Krakowie, w ramach którego tereny zielone będą planowane w oparciu o społeczne i ekologiczne potrzeby różnych społeczności. Zespół projektu bada również, w jaki sposób podatności społeczno-ekologiczne różnią się w zależności od lokalizacji, jednocześnie uwzględniając różne preferencje. Takie podejście oferuje zatem ramy do identyfikacji i rozwiązywania nierówności w miastach. Jak podsumowują autorzy badania wspieranego przez projekty INTERLACE (INTERnational cooperation to restore and connect urban environments in Latin AmeriCa and Europe) i Commit2Green (Commit to Green: Participatory urban greening and renaturing towards climate neutrality and resilience in European cities (Commit2Green/C2G)): „Ludzkość nieodwracalnie zmieniła życie na planecie — obszary miejskie są tego skrajnym przypadkiem — a ludzkie podatności są osadzone w słabościach ekologicznych i głęboko z nimi powiązane. Jednoczesne radzenie sobie ze wspólnymi społeczno-ekologicznymi podatnościami stanowi podstawę zarówno dla ludzkiego, jak i ekologicznego rozkwitu”. Więcej informacji: strona internetowa projektu INTERLACE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) strona internetowa projektu Commit2Green(odnośnik otworzy się w nowym oknie)
