Promowanie niedostatecznie wykorzystywanych upraw w celu zwiększenia odporności gospodarstw rolnych
Ludzie mają niezwykle wąską bazę rolniczą. Z szacowanych 300 000 jadalnych gatunków roślin, spożywamy tylko około 200. Przyczyny nie są jednak łatwe do wyjaśnienia, ponieważ w grę wchodzi wiele czynników. Większość dzikich roślin ma cechy, które sprawiają, że nie nadają się do uprawy, więc rolnicy tradycyjnie wybierają te, które są łatwe w uprawie i przechowywaniu. Konwencjonalne rolnictwo również faworyzuje monokultury, co prowadzi do degradacji gleby i zmniejszenia bioróżnorodności, a globalny system żywnościowy jest zorganizowany wokół upraw, które mogą być efektywnie uprawiane, transportowane i sprzedawane. Zostaje więc wiele niewykorzystanych roślin uprawnych (UC). „Czynniki społeczne, kulturowe, ekonomiczne i instytucjonalne również wzmacniają dominację kilku upraw, co utrudnia rolnikom dywersyfikację” — wyjaśnia Marta Vasconcelos(odnośnik otworzy się w nowym oknie) z Katolickiego Uniwersytetu Portugalii. Jednak uprawa i konsumpcja UC może zwiększyć bioróżnorodność w rolnictwie oraz zmniejszyć naszą zależność od niewielkiej liczby gatunków roślin, na których opiera się rolnictwo.
Promowanie hodowli i uprawy niedostatecznie wykorzystywanych roślin
W finansowanym ze środków UE projektu RADIANT(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Vasconcelos ze współpracownikami zebrali konsorcjum złożone z wielu podmiotów, aby skupić się na UC. Zespół wspólnie opracował rozwiązania mające na celu zwiększenie agrobioróżnorodności poprzez zrównoważone dynamiczne łańcuchy wartości (DVC), które promują hodowlę i uprawę tych roślin. Partnerzy projektu włożyli wiele pracy w promowanie hodowli i rolnictwa. Naukowcy scharakteryzowali liczne kolekcje wybranych populacji UC w różnych lokalizacjach i zbadali ich tolerancję na stres biotyczny i abiotyczny lub poszukiwali ulepszonych cech odżywczych. Projekt RADIANT współpracował również z gospodarstwami pilotażowymi i przeprowadził badania partycypacyjne z 20 gospodarstwami „Aurora Farms”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w całej Europie. Wzięło w nim udział 45 dodatkowych rolników, którzy prowadzili dzienniki, aby zapisać w nich praktyczną wiedzę i wyzwania. Zrównoważone DVC zostały utworzone poprzez połączenie rolników, badaczy, przetwórców i konsumentów, w tym za pośrednictwem specjalnej aplikacji telefonicznej, która ułatwia wymianę informacji. Opracowano ramy koncepcyjne, które mają pomóc w tworzeniu zrównoważonych modeli biznesowych. Wreszcie system identyfikowalności oparty na blockchain został wdrożony pilotażowo w łańcuchach dostaw skoncentrowanych na przetwórstwie w celu poprawy przejrzystości i zaufania.
Otwarty dostęp do wiedzy o niedostatecznie wykorzystywanych uprawach
Prace te doprowadziły do opublikowania 50 publikacji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w wolnym dostępie oraz narzędzi, w tym Agrobiodiversity Toolbox(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i CropBASE-EU, globalnej bazy wiedzy dla UC. W ramach projektu przeprowadzono kilka warsztatów, które miały pomóc zrozumieć czynniki napędzające oraz przeszkody dla rolnictwa i konsumpcji UC, stworzono obszerne materiały upowszechniające i opracowano na podstawie wyników kilka propozycji w zakresie polityk. Zespół zorganizował również RARE FOOD FAIR, skierowane do ogółu targi, które były okazją do celebracji różnorodności żywności i zgromadziły producentów, badaczy i konsumentów. „Wraz z naszymi siostrzanymi projektami położyliśmy podwaliny pod klaster niewykorzystanych upraw(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zrzeszający dziesiątki interesariuszy, których łączy zainteresowanie i pasja do promowania niewykorzystanych upraw w ich wielu wymiarach” — zauważa Vasconcelos. W ramach projektu stworzono, przetestowano i zwalidowano 14 nowych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi i zwierzęta, opartych na niedostatecznie wykorzystywanych gatunkach roślin.
Wspieranie systemów żywnościowych UE poprzez agrobioróżnorodność
„Projekt RADIANT jest przykładem tego, jak wspieranie agrobioróżnorodności może przekształcać systemy żywnościowe” — mówi Vasconcelos. „Promując uprawę i wykorzystanie szerszej gamy upraw oraz wspierając dynamiczne, partycypacyjne podejście do innowacji w rolnictwie, RADIANT pomógł zwiększyć odporność, produktywność i zrównoważony charakter systemów rolniczych”. Narzędzia, sieci i zalecenia polityczne projektu RADIANT pozostaną dostępne na platformach o otwartym dostępie, a projekt już zainspirował szereg dalszych projektów. „Ziarno zostało zasiane, wyniki wykiełkowały, a na rezultaty jeszcze czekamy” — dodaje Vasconcelos. „To ekscytujące zobaczyć, co przyniesie przyszłość RADIANT”.
