WYZWANIA SPOŁECZNE - Bezpieczne społeczeństwa – ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli

WYZWANIA SPOŁECZNE - Bezpieczne społeczeństwa – ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli

Cel szczegółowy

Celem szczegółowym jest wspieranie bezpiecznych społeczeństw europejskich w kontekście bezprecedensowych transformacji i nasilających się globalnych współzależności oraz zagrożeń, przy jednoczesnym wzmocnieniu europejskiej kultury wolności i sprawiedliwości.
Europa nie była nigdy do tego stopnia pokojowo skonsolidowana, a poziom bezpieczeństwa obywateli w Europie jest wysoki w porównaniu z innymi częściami świata. Jednak podatność Europy na zagrożenia utrzymuje się w kontekście postępującej w niespotykanym dotąd tempie globalizacji – społeczeństwa mierzą się w dziedzinie bezpieczeństwa z ryzykiem i wyzwaniami, których skala i stopień wyrafinowania są coraz większe.
Zagrożenie agresją wojskową o dużym zasięgu zmniejszyło się, a obawy dotyczące bezpieczeństwa skupiają się na nowych wieloaspektowych, powiązanych ze sobą i ponadnarodowych zagrożeniach. Pod uwagę należy wziąć aspekty takie jak prawa człowieka, degradacja środowiska, stabilność polityczna i demokracja, kwestie społeczne, tożsamość kulturowa i religijna czy migracja. W tym kontekście wewnętrzne i zewnętrzne aspekty bezpieczeństwa są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Do ochrony wolności i bezpieczeństwa Unia potrzebuje skutecznych odpowiedzi przewidujących użycie kompleksowego i innowacyjnego zestawu instrumentów bezpieczeństwa. Badania naukowe i innowacje mogą wyraźnie odgrywać istotną rolę wspomagającą, choć nie mogą samodzielnie zagwarantować bezpieczeństwa. Działania w zakresie badań naukowych i innowacji powinny mieć na celu zrozumienie zagrożeń bezpieczeństwa, wykrywanie ich, zapobieganie im, powstrzymywanie i ochronę przed nimi oraz przygotowanie na nie. Ponadto bezpieczeństwo wiąże się z fundamentalnymi wyzwaniami, których nie można wyeliminować w sposób niezależny i sektorowy i które wymagają ambitniejszych, skoordynowanych i całościowych podejść.
Obywatele coraz częściej mają do czynienia z poczuciem zagrożenia w wielu formach, niezależnie od tego, czy jest to zagrożenie przestępczością, przemocą, terroryzmem, katastrofami naturalnymi lub spowodowanymi przez człowieka, atakami cybernetycznymi lub naruszeniami prywatności czy innymi formami zaburzeń społecznych i gospodarczych.
Według szacunków, co roku w Europie ofiarą przestępstw pada bezpośrednio nawet 75 mln osób. W 2010 r. bezpośredni koszt przestępczości, terroryzmu, czynów niezgodnych z prawem, przemocy i katastrof w Europie oszacowano na co najmniej 650 mld EUR (ok. 5% PKB Unii). W niektórych częściach Europy i świata dały o sobie znać fatalne skutki terroryzmu, który kosztował tysiące istnień ludzkich i spowodował znaczne straty gospodarcze. Miał on również znaczne oddziaływanie kulturowe i globalne.
Obywatele, przedsiębiorstwa i instytucje są w coraz większym stopniu zaangażowane w cyfrowe interakcje i transakcje w społecznych, finansowych i handlowych obszarach życia, jednak rozwój internetu doprowadził także do pojawienia się cyberprzestępczości, przynoszącej co roku miliardy euro strat, do cyberataków na infrastrukturę krytyczną oraz naruszeń prywatności dotykających osoby fizyczne lub organizacje na całym kontynencie. Zmiany charakteru i sposobu odczuwania braku bezpieczeństwa w życiu codziennym prawdopodobnie wpłyną na zaufanie obywateli nie tylko do instytucji, lecz także do siebie nawzajem.
Przewidywanie tych zagrożeń, zapobieganie im i postępowanie w przypadku ich wystąpienia wymaga zrozumienia przyczyn, opracowania i zastosowania innowacyjnych technologii, rozwiązań, narzędzi prognozowania i wiedzy, stymulowania współpracy między dostawcami i użytkownikami, poszukiwania rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa cywilnego, podniesienia konkurencyjności europejskich sektorów i usług bezpieczeństwa, w tym ICT, oraz zapobiegania nadużyciom w zakresie prywatności i łamania praw człowieka w internecie i gdzie indziej oraz zwalczania tych nadużyć, przy czym należy zapewnić obywatelom Europy indywidualne prawa i wolność.
W celu poprawy ponadgranicznej współpracy między różnego rodzaju służbami ratowniczymi należy zwrócić uwagę na kwestie interoperacyjności i normalizacji.
Ponadto, ponieważ polityka bezpieczeństwa powinna współgrać z różnymi obszarami polityki społecznej, ważnym aspektem działań podejmowanych w związku z tym wyzwaniem społecznym będzie wzmocnienie społecznego wymiaru badań naukowych w zakresie bezpieczeństwa.
Poszanowanie podstawowych wartości, takich jak wolność, demokracja, równość i praworządność, musi leżeć u podstaw wszelkich działań podejmowanych w związku z tym wyzwaniem, co pozwoli zapewnić bezpieczeństwo europejskim obywatelom.

Uzasadnienie i unijna wartość dodana

Unia i jej obywatele, przemysł i partnerzy międzynarodowi stykają się z wieloma zagrożeniami dla ich bezpieczeństwa, takimi jak przestępczość, terroryzm, nielegalny handel i masowe kryzysy wywołane katastrofami naturalnymi lub spowodowanymi przez człowieka. Tego rodzaju zagrożenia mogą przekraczać granice i dotyczyć obiektów fizycznych lub cyberprzestrzeni, a ataki mogą mieć różne źródła. Ataki, na przykład na systemy informacji lub komunikacji organów publicznych i podmiotów prywatnych, nie tylko podważają zaufanie obywateli do systemów informacji i komunikacji, powodują bezpośrednie straty finansowe i szkody w postaci utraty możliwości biznesowych, ale mogą również wywrzeć poważny wpływ na infrastrukturę krytyczną i sektory usługowe, takie jak energia, lotnictwo i inne rodzaje transportu, zaopatrzenie w wodę i żywność, ochrona zdrowia, finanse lub telekomunikacja.
Zagrożenia te mogłyby narazić na szwank wewnętrzne podwaliny naszego społeczeństwa. Technologia i twórcze projektowanie mogą w istotny sposób przyczynić się do znalezienia sposobu reakcji na te zagrożenia. Jednak przy opracowywaniu nowych rozwiązań należy pamiętać, że wybrane środki muszą być właściwe i odpowiednie do potrzeb społecznych, w szczególności jeżeli chodzi o zagwarantowanie podstawowych praw i swobód obywatelskich.
Bezpieczeństwo stanowi także istotne wyzwanie gospodarcze ze względu na udział Europy w szybko rozwijającym się światowym rynku w tej dziedzinie. Ze względu na potencjalne skutki niektórych zagrożeń dla usług, sieci i przedsiębiorstw, wdrożenie odpowiednich rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa nabrało zasadniczego znaczenia dla gospodarki i konkurencyjności produkcji europejskiej. Współpraca między państwami członkowskimi, ale też z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi jest elementem tego wyzwania.
Unijne finansowanie badań naukowych i innowacji zapewniane w związku z tym wyzwaniem społecznym będzie zatem wspierać rozwój, realizację i dostosowanie kluczowych kierunków polityki Unii, zwłaszcza celów strategii „Europa 2020”, wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, strategii bezpieczeństwa wewnętrznego Unii i inicjatywy przewodniej „Europejska agenda cyfrowa”. Kontynuowana będzie koordynacja z działaniami bezpośrednimi JRC.

Ogólne kierunki działań

Celem jest wsparcie polityki Unii w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego oraz zapewnienie bezpieczeństwa cybernetycznego, zaufania i prywatności na jednolitym rynku cyfrowym, przy jednoczesnej poprawie konkurencyjności unijnego sektora i usług bezpieczeństwa, w tym ICT. Działania te skupią się m.in. na działalności badawczo-rozwojowej w zakresie innowacyjnych rozwiązań nowej generacji i polegać będą na opracowaniu nowatorskich koncepcji, projektów oraz norm gwarantujących interoperacyjność. Nastąpi to dzięki rozwojowi innowacyjnych technologii i rozwiązań służących eliminacji braków w dziedzinie bezpieczeństwa i umożliwiających zmniejszanie ryzyka płynącego z zagrożeń dla bezpieczeństwa.
Te zorientowane na realizację misji działania będą prowadzone z uwzględnieniem potrzeb różnych użytkowników końcowych (obywateli, przedsiębiorstw, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, administracji, w tym organów krajowych i międzynarodowych, organów ds. ochrony ludności, organów ścigania, straży granicznej itd.), tak by wziąć pod uwagę ewolucję zagrożeń dla bezpieczeństwa i ochrony prywatności oraz niezbędne aspekty społeczne.
Działania mają się koncentrować na:
(a) zwalczaniu przestępczości, nielegalnego handlu i terroryzmu, w tym na zrozumieniu poglądów i przekonań terrorystów oraz sposobów przeciwstawienia się im;
(b) ochronie i poprawie odporności infrastruktury krytycznej, łańcuchów dostaw i środków transportu;
(c) zwiększeniu ochrony poprzez zarządzanie granicami;
(d) poprawie bezpieczeństwa cybernetycznego;
(e) zwiększaniu odporności Europy na kryzysy i katastrofy;
(f) zapewnieniu prywatności i wolności, w tym w internecie, oraz lepszym poznaniu przez społeczeństwo prawnych i etycznych aspektów wszystkich obszarów bezpieczeństwa, zagrożenia i zarządzania;
(g) wzmocnieniu normalizacji i interoperacyjności systemów, w tym w zakresie zastosowań w sytuacjach kryzysowych;
(h) wspieraniu zewnętrznych polityk bezpieczeństwa Unii, w tym zapobiegania konfliktom i budowania pokoju.