NATURVATION: jak pogodzić urbanizację z troską o środowisko
Gdy COVID-19 uderzył z pełną mocą w nasze społeczeństwa, zaczęliśmy patrzeć na nasze miasta z perspektywy zamkniętych drzwi i krótkich spacerów po najbliższym parku. W całej Europie wyraźnie spadło zanieczyszczenie powietrza. Przyroda ma chwilę, by złapać oddech. Dostaliśmy szansę, by zobaczyć, jak ożywa w innych warunkach, i co równie ważne, przypomnieliśmy sobie o wyzwaniach, które czekają gęsto zaludnione miasta. Utrata bioróżnorodności jest jednym z nich, ale obok niej można wymienić też zmianę klimatu, problem jakości wody i opiekę medyczną. Jedną z możliwych odpowiedzi są rozwiązania oparte na zasobach przyrody, ale w rzeczywistości ich potencjał był do tej pory w dużym stopniu ignorowany. „Nasza baza Urban Nature Atlas zawiera 1 000 rozwiązań opartych na zasobach przyrody z zaledwie 100 miast – ponadto często są to projekty realizowane na niewielką skalę. Nie są postrzegane jako tak skuteczne, jak popularne metody walki z wyzwaniami zrównoważonego rozwoju miasta, i w dużym stopniu mają charakter eksperymentalny, ponieważ różne społeczności oraz podmioty publiczne i prywatne sięgają po nie, gdy borykają się z lokalnymi problemami”, wyjaśnia Harriet Bulkeley, profesor geografii na Uniwersytecie w Durham. Choć nie ma wątpliwości, że bardziej ekologiczne i sprzyjające bioróżnorodności miasto przyniesie korzyści nam wszystkim, istnieje zaskakująco mało dowodów na skuteczność rozwiązań opartych na zasobach przyrody. Ponadto nawet dla rozmaitych podmiotów, które odczuwają wymierne korzyści tego podejścia, kwestia odpowiedzialności za koszty okazuje się problematyczna. W ramach kierowanego przez Bulkeley projektu NATURVATION toczą się pracę nad rozwiązaniem, które ułatwi podejmowanie decyzji i zoptymalizuje wynikające z nich korzyści. „Mamy już prototyp naszego narzędzia nawigacyjnego po rozwiązaniach opartych na zasobach przyrody i chcemy, by trafiło ono do użytku jeszcze w 2020 roku. Pomoże ono osobom decyzyjnym w określaniu, które rozwiązania oparte na zasobach przyrody służą wybranym celom zrównoważonego rozwoju”, tłumaczy badaczka. W przeciwieństwie do znanych narzędzi oceny, które skupiają się na jednym rozwiązaniu lub wyzwaniu zrównoważonego rozwoju, NATURVATION zestawia najlepsze z dostępnych dowodów, oferując model wieloaspektowej ewaluacji. Może być on stosowany w różnych dyskusjach i konsultacjach ze społecznościami i partnerami, ułatwiając dokonywanie wyborów. Z myślą o kwestiach inwestycyjnych w toku projektu opracowywane są również nowe modele biznesowe i mechanizmy finansowania ułatwiające implementację rozwiązań opartych na zasobach przyrody. Bulkeley wyjaśnia: „Skupiamy się na tym, jak można »spinać« ze sobą różne modele biznesowe i opcje finansowania, by zapewniały wystarczające podstawy inwestycyjne. Celem jest integracja modeli biznesowych, które mogą obniżyć ryzyko, przysłużyć się poprawie zdrowia i zapewnić korzyści klimatyczne, a przy tym stworzenie miejsca na niematerialne zyski z inwestycji, takie jak większa bioróżnorodność”.
Bioróżnorodność nie powinna być tylko efektem ubocznym
Jednym z największych odkryć projektu dotyczących bioróżnorodności było to, jak często jest ona marginalizowana w realizowanych już projektach. Choć wiele inicjatyw na rzecz rozwiązań opartych na zasobach przyrody wyraźnie mówi o bioróżnorodności, zespół projektowy wykazał, że widoczne jest tzw. „ograniczenie potencjału” wynikające z tego, że rozwiązań nie projektuje się z myślą o zagospodarowaniu ich wszystkich możliwości. Choć uczestnicy projektu z powodzeniem zidentyfikowali najlepsze praktyki, które mogą służyć jako inspiracja dla przyszłych decyzji, jednym z najważniejszych wniosków z przeprowadzonych badań jest liczba takich zmarnowanych szans. Do końca października 2020 roku zespół NATURVATION przedstawi nowe skuteczne metody wdrażania rozwiązań opartych na zasobach przyrody, a także unikalne narzędzia oceny. Uczestnicy współpracują już z CitiesWithNature – inicjatywą organizacji ICLEI – nad platformą, na której miasta będą mogły rejestrować swoje działania w ramach realizacji globalnych celów dotyczących bioróżnorodności. Toczą się również wspólne prace z organizacjami krajowymi i międzynarodowymi, których efektem ma być opracowanie zasad i warunków finansowania sprzyjających rozwiązaniom opartym na zasobach przyrody. Dzięki temu każdy obywatel, któremu zależy na zrównoważonej przyszłości jego miasta, będzie mógł odetchnąć z ulgą. Wszystkie zespoły realizujące finansowane przez UE projekty dotyczące rozwiązań opartych na zasobach przyrody, w tym inicjatywę Naturvation, opracowują razem wspólne produkty. Będą one, tak jak i wyniki wszystkich projektów, dostępne na stronie oppla.eu – unijnym repozytorium rozwiązań opartych na zasobach przyrody.
Słowa kluczowe
NATURVATION, bioróżnorodność, rozwiązania oparte na zasobach przyrody, środowisko miejskie
