Dlaczego zdrowym zwierzętom hodowlanym podaje się antybiotyki?
Podobnie jak w przypadku ludzi, antybiotyki są podstawowym narzędziem w leczeniu zakażeń i chorób u zwierząt hodowlanych. W szczególności ma to miejsce w przypadku, gdy duża liczba zwierząt trzymana jest w warunkach ścisłego kontaktu ze sobą, co powoduje szybkie rozprzestrzenianie się chorób. Jest to główna przyczyna, dla której wielu hodowców czasami podaje leki zapobiegawczo również zdrowym zwierzętom. Z czasem jednak rolnicy zauważyli, że zwierzęta, które dostają stałą dawką antybiotyków, osiągają większą masę w dużo szybszym tempie. „Problem polega na tym, że to dość liberalne podejście do stosowania antybiotyków zwiększa ryzyko wystąpienia oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, co budzi niepokój w kontekście nie tylko zdrowia zwierząt hodowlanych, ale także ludzi”, zaznacza Greta Reintjes, specjalizująca się w biologii morskiej i ekologii drobnoustrojów, która kieruje grupą ds. interakcji drobnoustrojów z węglowodanami na Uniwersytecie w Bremie. Istnienie tego właśnie ryzyka doprowadziło w 2022 roku do wprowadzenia unijnego zakazu profilaktycznego stosowania antybiotyków. „Przepisy te zakazują rutynowego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych, co oznacza, że mogą one być używane wyłącznie do leczenia zakażonych lub chorych zwierząt”, wyjaśnia Reintjes.
Przestarzałe korzyści
Mimo że podawanie antybiotyków zdrowym zwierzętom gospodarskim zostało zabronione w UE, poza jej granicami pozostaje rutynowo stosowaną praktyką. Na przykład w Kanadzie, gdzie gospodarstwa hodowlane są zdominowane przez olbrzymie tuczarnie, zużycie antybiotyków jest ponadtrzykrotnie wyższe niż w UE. „Ponieważ usunięcie chorego zwierzęcia z tak dużego stada jest zabiegiem trudnym i kosztownym, wielu hodowców woli zamiast tego podać antybiotyk całemu stadu, traktując go jak środek zapobiegawczy”, zauważa Reintjes. Ale czy wygoda takiego podejścia może tłumaczyć i kompensować ponoszone ryzyko? Nie według Reintjes. „Osobiście nie widzę żadnych korzyści”, podkreśla. „Uważam, że takie praktyki są wynikiem przedkładania korzyści z produkcji nad zdrowie i bezpieczeństwo”.
Alternatywy dla antybiotyków
Po realizacji projektu RUMIC, finansowanego z działań „Maria Skłodowska-Curie”, w ramach którego zbadano alternatywy wobec profilaktycznego stosowania antybiotyków, Reintjes twierdzi, że jednym z najprostszych sposobów na utrzymanie zwierząt w zdrowiu i zapobieganie chorobom jest właściwa dieta. Na przykład w Kanadzie bydło jest często karmione koncentratami paszowymi, aby zwiększyć całkowity przyrost masy ciała, a tym samym móc produkować więcej mięsa. Jednak taka monotonna dieta nie wpływa dobrze na mikrobiom bydła, zwiększając podatność poszczególnych zwierząt – a tym samym całego stada – na różnego rodzaju choroby. „Jeśli zwierzęta mają zapewnioną zróżnicowaną dietę, która obejmuje między innymi świeżą trawę, mieszankę kiszonek i siano, ich mikrobiom będzie zróżnicowany i zdrowy oraz gotowy do naturalnej walki ze szkodliwymi drobnoustrojami, jeśli się pojawią – a wszystko to bez potrzeby stosowania antybiotyków”, wyjaśnia Reintjes. Reintjes zaleca również podawanie złożonych węglowodanów, które działają jak prebiotyki. Wykazano, że dzięki zwiększaniu liczebności pożytecznych bakterii w jelitach prebiotyki pozwalają utrzymać oraz poprawić wydajność i zdrowie zwierząt. „Zdrowe zwierzę jest mniej podatne na choroby, co zmniejsza zapotrzebowanie na środki przeciwdrobnoustrojowe u źródła”, podsumowuje Reintjes. Więcej o badaniach Reintjes można przeczytać tutaj.