Zrównoważony rozwój turystyki kulturowej dzięki wykorzystaniu wielopoziomowej synergii
Większość turystów poznaje kulturę odwiedzanych miejsc podczas podróży. Może być to zaplanowana aktywność – na przykład udział w lokalnych zajęciach z gotowania lub garncarstwa – lub po prostu efekt uboczny wypoczynku, co jest jednym z powodów, dla których warto czasem wyrwać się z codziennego otoczenia. Turystyka kulturowa zakłada jednak, że zanurzenie się w kulturze jest celem podróży. Stanowi ona jeden z największych i najszybciej rozwijających się segmentów globalnego rynku turystycznego. W ramach finansowanego przez UE projektu SPOT opracowano nowe metodologie, narzędzia i dokumenty zawierające wytyczne pozwalające na lepsze zrozumienie i propagowanie turystyki kulturowej w Europie.
15 studiów przypadku: wielowymiarowy potencjał turystyki kulturowej
Zespół SPOT przeanalizował szereg regionów oferujących rozliczne możliwości w zakresie turystyki kulturowej, w tym obszary miejskie bogate w obiekty architektury i atrakcje kulturowe, a także obszary znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, często wiejskie. Te obszary wiejskie mogą przekuć wady dotyczące peryferyjnego położenia i mniejszej aktywności przemysłowej w zaletę, związaną z wynikającym z tego zachowaniem dziedzictwa kulturowego. Badane obszary wiejskie są cechują się bogactwem piękna przyrody, tradycyjnej architektury i folkloru. Zespół SPOT zbadał również dalszy rozwój turystyki medialnej w dwóch lokalizacjach, do których turyści ściągają często po przeczytaniu lub obejrzeniu materiałów przedstawiających te obszary. Badanie objęło także regiony wiejskie bez tradycji turystycznej, ale zainteresowane jej stworzeniem.
Dobre praktyki, złote zasady i raporty na temat polityki
W porównaniu studiów przypadku wykorzystano dane statystyczne, ankietę przeprowadzoną wśród odwiedzających, usługodawców i mieszkańców oraz dyskusję z interesariuszami. Oceniono sześć aspektów: lokalne zaangażowanie i korzyści, wspólną wizję, zrównoważony rozwój, infrastrukturę (transport, zakwaterowanie, warunki sanitarne) oraz wdrażanie i kształtowanie polityki. W oparciu o tę analizę porównawczą zespół SPOT opracował „złote zasady” dla lokalnych i europejskich interesariuszy, aby poprawić warunki sprzyjające rozwojowi turystyki kulturowej. „Wyniki tych prac wyraźnie pokazały, że lokalne podmioty odgrywają bardzo ważną i aktywną rolę w procesie decyzyjnym. Ich zaangażowanie jest również kluczowe na wyższych szczeblach w przypadku omawiania planowania i strategii dotyczących turystyki kulturowej. Turystyka kulturowa zakorzeniona jest w kulturze europejskiej, narodowej, regionalnej i lokalnej. Zaangażowanie na wszystkich szczeblach ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju kulturowego, a w konsekwencji dla ogólnego rozwoju obszarów znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, które nie są w stanie konkurować gospodarczo z najbardziej znanymi miejscami w tym sektorze”, zauważa koordynatorka projektu Milada Šťastná z Uniwersytetu Mendla w Brnie. Oprócz złotych zasad w ramach projektu powstało 28 dokumentów strategicznych, 20 przykładowych dobrych praktyk oraz artykuły publikowane w czasopismach naukowych.
Narzędzie SPOT-IT: zindywidualizowane wsparcie decyzyjne
Ogólnodostępne narzędzie do wspomagania decyzji SPOT-IT może pomóc podmiotom zainteresowanym planowaniem i promowaniem turystyki kulturowej. Šťastná tłumaczy: „Narzędzie ocenia takie cechy jak położenie geograficzne i klimat, atrakcyjność turystyki kulturowej, dostępna infrastruktura, a także potencjalne problemy społeczne, etniczne, polityczne i środowiskowe. Turystyka kulturowa musi zawsze opierać się na podejściu zrównoważonego rozwoju w wymiarze ekonomicznym, ekologicznym i społecznym”. Podstawowy pakiet może obejmować dodatkowe poziomy analizy zgodnie z indywidualnymi potrzebami krajów lub regionów. Turystyka kulturowa zyskała na popularności w trakcie pandemii COVID-19, gdy ludzie szukali mniej zaludnionych obszarów, gdzie dystans społeczny jest naturalny. Narzędzie SPOT i 92 artykułów powstałych w projekcie pomogą interesariuszom na wszystkich szczeblach wykorzystać tę dynamikę, wspierając niezwykłe dziedzictwo kulturowe Europy, szczególnie na obszarach znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, z korzyścią dla turystów, jak i gospodarki.
Słowa kluczowe
SPOT, turystyka kulturowa, dziedzictwo kulturowe, wspomaganie decyzji, obszary w niekorzystnej sytuacji, zrównoważony rozwój, turystyka medialna
