Koordynacja europejskiego podejścia do badań polarnych
W chwili obecnej ilość lodu morskiego wokół Antarktydy jest najmniejsza od czasu rozpoczęcia obserwacji satelitarnych tego obszaru. Spada również masa pokrywy lodowej, co przekłada się na wzrost poziomu mórz i prowadzi do zmian atmosferycznych i oceanicznych. W obszarze Arktyki powstają nowe szlaki żeglugowe, wzrasta też wydobycie zasobów, jednak nie odbywa się to bez uszczerbku dla lokalnych społeczności i ludności rdzennej.
Ujednolicona strategia europejskich badań polarnych
Sieć EU-PolarNet 2(odnośnik otworzy się w nowym oknie) powstała, aby umożliwić lepsze rozwiązywanie tych kwestii środowiskowych i społecznych w regionach polarnych poprzez zachęcanie do współpracy międzynarodowej. Projekt ten wykorzystuje dokonania swojego poprzednika, projektu EU-PolarNet do promowania ujednoliconego podejścia do badań naukowych nad obszarami polarnymi poprzez opracowanie zrównoważonej i włączającej platformy oraz udzielając opartych na dowodach porad dla decydentów politycznych. „Przez ostatnie dziewięć lat w ramach tych dwóch programów opracowano po raz pierwszy ujednoliconą strategię europejskich badań polarnych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (EPRP)” — mówi koordynatorka projektu EU-PolarNet 2, Nicole Biebow z Instytutu Alfreda Wegenera(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w Niemczech. „Położyło to podwaliny pod ramy strategiczne, które definiują priorytety badawcze i dostosowują je zarówno do potrzeb naukowych, jak i społecznych”. Opublikowana w ramach inicjatywy biała księga(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zawiera również szereg zaleceń dotyczących wsparcia rozwoju zrównoważonego, w pełni zintegrowanego systemu obserwacji polarnych. Ma to na celu dalszą optymalizację współpracy naukowej.
Zasoby europejskiej społeczności polarnej
Najważniejszym rezultatem projektu było opracowanie narzędzi ułatwiających współpracę badawczą, takich jak platforma Catalyst(odnośnik otworzy się w nowym oknie), która zawiera informacje o zasobach europejskiej społeczności polarnej, aktualnościach, wydarzeniach, grupach badawczych i ofertach pracy. Znajduje się tam również forum dyskusyjne oraz moderowana przestrzeń do dzielenia się najlepszymi praktykami. Opublikowano również katalog(odnośnik otworzy się w nowym oknie) dużych i krajowych programów polarnych, a także wykaz możliwości finansowania europejskich badań polarnych. Przeprowadzono transdyscyplinarne warsztaty z udziałem lokalnych rybaków, pasterzy reniferów i myśliwych, w wyniku których opracowano konkretne propozycje polityczne. Przykładowo dzięki tym pracom powstało więcej zaproszeń do składania wniosków na badania naukowe dotyczące konsekwencji zmieniającego się rozmieszczenia gatunków polarnych, co może mieć duży wpływ na siedliska i zaopatrzenie w żywność. „Wszystkie te działania pomogły decydentom stworzyć spójne wyobrażenie zmian zachodzących w regionach polarnych” — dodaje kierowniczka projektu Anneli Strobel, także z Instytutu Alfreda Wegenera. „Większe uznanie dla nauki i zrozumienie wpływu tych zmian na społeczeństwo pozwoli na podejmowanie decyzji opartych na danych i faktach.”
Koordynowanie wiedzy specjalistycznej na potrzeby przyszłych projektów polarnych
Dziedzictwo projektu EU-PolarNet 2, który zakończył się w 2024 r., zostanie teraz zachowane poprzez ustanowienie Europejskiego Biura Koordynacji Polarnej (EPCO), które będzie działać przy Europejskiej Radzie Polarnej(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Jego zadaniem będzie zapewnienie utrzymania narzędzi i sieci, działanie jako punkt kontaktowy oraz zachowanie obecnych mocnych relacji pomiędzy badaczami a Komisją Europejską. „Obecnie wdrażane jest EPCO, które wykorzysta już nawiązaną współpracy” — wyjaśnia Biebow. „Sieć, którą stworzyliśmy, ułatwia nam bardzo koordynowanie naszych działań i identyfikację programów finansowania. Dokładnie wiemy, z kim się skontaktować”. Ta współpraca już przynosi owoce. „Wykorzystujemy nasze doświadczenie w dziedzinie koordynacji w dużej inicjatywie pod przewodnictwem Europy o nazwie Antarctica InSync(odnośnik otworzy się w nowym oknie), która ma na celu synchronizację badań naukowych na terenie Antarktyki i Oceanu Południowego” — zauważa Biebow. „To ogromna kampania, która wymaga od międzynarodowych partnerów zsynchronizowania swoich obserwacji. Jej celem jest uzyskanie obrazu tego systemu klimatycznego, zanim zniknie, aby naprawdę zrozumieć, co się dzieje”. Projekt EU-PolarNet 2 pomógł również Biebow w bieżącym finansowanym ze środków UE projekcie, który koordynuje, o nazwie POLARIN. „W zorganizowaniu tego bardzo pomogła mi ta sieć, kierując mnie do osób, z którymi trzeba się było kontaktować” — dodaje. „W tym wszystkim chodzi o koordynację i współpracę”.
