Zrównoważony handel rolno-spożywczy wymaga „dobrego” zarządzania uwzględniającego wpływ na środowisko
Analizy dotyczące polityki handlowej często opierają się na modelach makroekonomicznych wysokiego poziomu, które uwzględniają międzynarodowe przepływy handlowe i wpływ na krajowy wzrost gospodarczy. Podejścia te nie są jednak w stanie odpowiednio uchwycić skutków na poziomie mikro – w szczególności wpływu gospodarczego, społecznego i środowiskowego na sytuację jednostek, na przykład lokalnych rolników. Z tego względu zespół finansowanego ze środków UE projektu MATS(odnośnik otworzy się w nowym oknie) postanowił połączyć makromodele handlu rolno-spożywczego (metody ilościowe) z mikroperspektywą (metody jakościowe), bazując na studiach przypadków dotyczących konkretnych krajów i towarów na obszarze Afryki, Ameryki Łacińskiej i Europy. Projekt MATS obejmował również analizę ram prawnych i instytucjonalnych na lokalnych i światowych rynkach rolno-spożywczych. Takie podejście systemowe oferuje głębsze zrozumienie warunków, które umożliwiają lub utrudniają osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju, a tym samym bardziej zrównoważonego handlu rolno-spożywczego.
Zrównoważony rozwój społeczny: od scenariuszy na poziomie mikro do polityk na poziomie makro
W ramach 15 studiów przypadków skoncentrowanych na krajach, regionach i towarach zespół projektu MATS zdołał ocenić systemy handlowe i ich wpływ na zrównoważony rozwój społeczny, środowiskowy i gospodarczy, a także mechanizmy na poziomie indywidualnych rolników i konsumentów. Rezultaty studiów przypadków zostały również wykorzystane jako dane wejściowe do modeli handlu na poziomie makro. „Nasza analiza oddolna umożliwiła przeprowadzenie indywidualnie dostosowanych ocen uwzględniających zmiany w użytkowaniu gruntów lub usługi ekosystemowe, istotne jako element pomiarów wpływu na zrównoważony rozwój. Zostały one połączone z makromodelami, które zapewniły wgląd w efekty potencjalnej współpracy na poziomie krajowym”, wyjaśnia koordynator projektu Bodo Steiner z Uniwersytetu Helsińskiego(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Na przykład ilościowe oceny bardziej zrównoważonej produkcji rolnej – polegającej na zwiększaniu produktywności gruntów przy jednoczesnym zmniejszaniu emisji – stanowiły podstawę do opracowania scenariuszy na poziomie makro. Wśród nich należy wymienić tworzenie „klubów klimatycznych”, w ramach których regiony afrykańskie lub inne regiony o wysokiej emisji dwutlenku węgla podejmują wspólne globalne zobowiązanie do osiągnięcia neutralności pod względem emisji, co może być skuteczniejsze niż zobowiązania podejmowane na poziomie poszczególnych krajów.
Inkluzywność, przejrzystość i kluczowa rola inwestycji
„Wynik zależy od dobrego zarządzania i sprawczości – zadbania o to, by osoby z mniejszym dostępem do informacji i gorszą pozycją rynkową, zwłaszcza małe gospodarstwa rolne, nie były pozostawione w tyle w tym wyścigu handlowym”, podkreśla Steiner. Będzie to również wymagało inwestycji wspierających zrównoważony rozwój, wykraczających poza produkcję na poziomie gospodarstwa lub globalne inicjatywy w zakresie transportu. Potrzebne są bardziej przejrzyste i sprawiedliwe inwestycje, biorące pod uwagę różne potrzeby małych gospodarstw oraz kobiet prowadzących działalność gospodarczą w zakresie mikrokredytów w łańcuchach wartości. Co nie mniej ważne, kluczowe znaczenie ma przejrzystość, wiarygodność i spójność instrumentów regulacyjnych i prawnych oraz polityk i instytucji związanych z handlem. Problemy z egzekwowaniem przepisów na każdym poziomie – od Światowej Organizacji Handlu, przez umowy handlowe nieuwzględniające praw własności intelektualnej, po umowy rolników z pośrednikami w handlu – prowadzą do niepewności odczuwanej przez podmioty na różnych etapach łańcucha wartości. To z kolei przyczynia się do zmniejszenia inwestycji i ograniczenia dostępu afrykańskich towarów do rynku UE, a także negatywnie odbija się na drobnych rolnikach i eksporcie. Częstsze i bardziej przejrzyste oceny wpływu przepisów dotyczących handlu zarówno przed wdrożeniem, jak i po wdrożeniu powinny stać się standardową procedurą w instytucjach nadzorujących politykę handlową na wszystkich szczeblach.
Wsparcie przyszłych pokoleń dzięki zrównoważonemu handlowi rolno-spożywczemu
„Nasza praca wpisuje się w przesłanie zdobywcy Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2024 roku, a mianowicie, że zarządzanie sprzyjające włączeniu społecznemu jest podstawą wzrostu i dobrobytu. W naszym kontekście handlu produktami rolno-spożywczymi potrzebujemy opartej na dowodach naukowych zinstytucjonalizowanej oceny wpływu na zrównoważony rozwój i włączenia zainteresowanych stron w proces wdrażania globalnej polityki handlowej w sektorze rolno-spożywczym – jako głównych filarów zarządzania opartego na zasadach”, podsumowuje Steiner. Z myślą o wsparciu konkretnych działań na stronie internetowej projektu MATS udostępniono różne informacje i usługi(odnośnik otworzy się w nowym oknie), przy czym te ostatnie są adresowane do przedsiębiorców, decydentów, konsultantów i organizacji gospodarczych. Zespół projektu MATS opublikował również e-book(odnośnik otworzy się w nowym oknie) pt. „Sustainable agricultural trade through inclusive agency and robust governance – Lessons for policymaking”. Co więcej, w ciągu najbliższych dwóch lat strona internetowa projektu MATS będzie na bieżąco aktualizowana. „Bardziej zrównoważony handel produktami rolno-spożywczymi można osiągnąć dzięki strategicznemu podejściu, które zapewni, że podmioty o najsłabszej pozycji nie zostaną pominięte, i które uwzględni społeczny i środowiskowy wpływ obecnej wymiany handlowej dla przyszłe pokolenia”, podsumowuje Steiner.
