Dawne wstrząsy w strefie uskoku Morza Martwego i ich cechy charakterystyczne
Pęknięcia powierzchni Ziemi, widoczne w krajobrazie oraz na różnych stanowiskach archeologicznych w rejonie uskoku Morza Martwego stanowią okazję do badania procesów sejsmicznych i rozkładu zniszczeń. Uskok formuje Morze Martwe jako zbiornik o rozchodzących się brzegach (i najniższy punkt na obszarach kontynentalnych Ziemi) oraz rozciąga się na południe w kierunku Morza Czerwonego i na północ przez przybrzeżne wyżyny Libanu i Syrii, aż do południowej Turcji. W regionie znajdują się również liczne obiekty dziedzictwa kulturowego, historyczne manuskrypty i stanowiska archeologiczne. Naukowcy uczestniczący w projekcie APAME badają prehistoryczne i historyczne trzęsienia ziemi wzdłuż aktywnego uskoku, a wyniki tych analiz wykorzystują w studiach przypadków. Dzięki paleosejsmologii i archeosejsmologii oraz dokładnemu datowaniu radiowęglowemu badacze mogą znajdować dowody na występowanie dawnych wstrząsów, które powodowały znaczące zniszczenia. Uzyskano w ten sposób zbiór danych dotyczących występowania umiarkowanych i silnych trzęsień ziemi oraz rozmieszczenia szkód wzdłuż północnego i południowego odcinka strefy uskoku. Przeprowadzono także ocenę długoterminowego tempa zsuwu uskoku i powiązanego z nim uwalniania energii sejsmicznej w strefie DSFZ. Prace w ramach projektu APAME objęły też krytyczną ocenę aktywności sejsmicznej strefy DSFZ przed erą nowożytną, opartą na archiwach prowadzonych przez dawne cywilizacje. Badacze dokonali oceny strefy zniszczeń dla każdego rejonu w czasie historycznych wstrząsów oraz przeprowadzili analizę zagrożenia sejsmicznego wraz z modelowaniem zawalonych budynków. Projekt APAME realizowany był przy współpracy między naukowcami europejskimi i partnerami z Bliskiego Wschodu. Duże zagęszczenie ludności oraz liczne zabytki historyczne i kulturowe w regionie stanowią niezwykle bogate źródło informacji. Celem projektu było stworzenie modeli zagrożenia sejsmicznego, które można by wykorzystać także w Europie. Wyniki omawiany badań pozwalają uzyskać pełniejszy obraz procesów sejsmicznych zachodzących wzdłuż aktywnych uskoków, które mogą zagrażać europejskim zabytkom i obszarom miejskim.
Słowa kluczowe
Strefa uskoku Morza Martwego, DSFZ, trzęsienie ziemi, archeologia, paleosejsmologia