Nowa metoda do określania historii życia oparta na mikrostrukturze zębów
Niektóre badania na żywych ludziach i małpach człekokształtnych wykazały, że parametry historii życia (LHP), takie jak ciąże, urazy szkieletu i choroby nerek, można zidentyfikować na podstawie słabo zmineralizowanych warstw wzrostu kostniwa – warstwy wierzchniej korzenia zęba. Brak dostępności wapnia na froncie mineralizacji kostniwa podczas tych zdarzeń powoduje powstawanie warstwy wzrostu, w której szkliwo i zębina są bardziej miękkie niż normalnie. Dzięki powiększeniu optycznemu przy przepuszczaniu światła można wykryć warstwy słabiej zmineralizowane, które wydają się szersze, większe i ciemniejsze niż warstwy w pełni zmineralizowane. Jednak badanie warstw wzrostu kostniwa, tzw. metody pierścieniowania kostniwa (TCA), jako metody indywidualnej oceny wieku i jako pomocy w określaniu historii życia, jest sporadyczne, a wyniki często są dyskusyjne lub wymagające doprecyzowania. W ramach projektu EUROLIFE zastosowano zupełnie nowe podejście do wykrywania ważnych LHP na zębach ludzkich, a nie tylko ich widocznych efektów, jak w poprzednich badaniach. Jak wyjaśnia koordynator projektu prof. Stephen Shennan: „Nowe badanie koncentruje się na składzie chemicznym i stopniu mineralizacji hydroksyapatytu bezkomórkowego zewnętrznego kostniwa włóknistego (AEFC)”. Hydroksyapatyt jest głównym składnikiem mineralnej części kości i zębów. Mikrostruktura zęba i wydarzenia z historii życia na przestrzeni dziejów archeologicznych Zastosowanie nowych odkryć EUROLIFE może obejmować ustalenie współczynników dzietności w okresie rewolucji neolitycznej, kiedy liczba ludności na świecie zaczęła wzrastać. Rewolucja neolityczna rozpoczęła się około 7 000 r. p.n.e. w Europie i wiąże się ze zmianami w stylu życia związanymi z upowszechnieniem rolnictwa i osiedlaniem się na wsiach. Określono już daty na podstawie badania radiowęglem dla starożytnych próbek wraz ze szczegółami dotyczącymi kontekstu archeologicznego, z którego pochodzą, na przykład miejsc pochówku. Dwie kluczowe kwestie dominujące w badaniach Uczestniczka EUROLIFE, dr Marija Edinborough, prowadziła badanie kliniczne na dużym zbiorze 200 kompletów uzębienia ludzkiego z udokumentowaną historią życia. Pozwoliło to na opracowanie nowych rygorystycznych protokołów rejestracji. Wiarygodność danych otrzymywanych z kostniwa trafiła wtedy pod lupę. Projekt wyraźnie wykazał niepewną wiarygodność kostniwa jako spójnego źródła danych dotyczących historii życia, częściowo z powodu ograniczeń mikroskopii optycznej. Jak wyjaśnia prof. Shennan, „dotyczy to wyłącznie widocznych zmian linii przyrostowych kostniwa, które mogą być zmienne”. Ciągłe wyzwania związane z interpretacją pozostałości archeologicznych w przyszłości Chociaż nowe odkrycia EUROLIFE wykluczają obecnie stosowanie kostniwa do datowania wydarzeń związanych z historią życia w ramach NDT w Europie, niekoniecznie ma to negatywne skutki. Wręcz przeciwnie – jest to bardzo istotne odkrycie, ponieważ przestrzega przed pokusą stosowania pozornie wiarygodnych danych z historii życia pochodzących ze słabo zbadanych przypadków, do czasu pełnego zrozumienia procesów leżących u podstaw badanego zjawiska. Ustanowiono nową, bardzo rygorystyczną metodę badania mikrostruktury AEFC (będzie ona dostępna do użytku naukowego w przyszłej publikacji). Jak podsumowuje prof. Shennan: „Chociaż główny cel projektu został osiągnięty, a w projekcie EUROLIFE opracowano nowe, bardziej wiarygodne źródło danych do wykrywania LHP, wiele aspektów badań nad kostniwem jest nadal na wczesnym etapie. Metoda wymaga przeprowadzenia jeszcze wielu badań klinicznych, zanim będzie można ją zastosować w archeologicznych studiach przypadku”.
Słowa kluczowe
EUROLIFE, kostniwo, zęby, wydarzenia z historii życia, neolit