Wirusy pobudzają układ odpornościowy dzieci z nowotworami mózgu
Dzięki najnowszym osiągnięciom, opisanym na łamach czasopisma „Frontiers in Immunology”(odnośnik otworzy się w nowym oknie), możliwe stało się wykorzystanie wirusów onkolitycznych jako nowego, potężnego narzędzia do walki z rakiem. Wirusy te są modyfikowane w taki sposób, aby mogły zakażać i zabijać komórki nowotworowe, jednocześnie stymulując układ odpornościowy organizmu do rozpoznawania i atakowania raka. Po wniknięciu do komórki nowotworowej wirus replikuje się i powoduje jej pęknięcie, uwalniając cząsteczki wirusa i sygnały stanu zapalnego, które pomagają rekrutować komórki układu odpornościowego do środowiska guza. Ten podwójny mechanizm zyskuje coraz większe zainteresowanie w badaniach nad rakiem u dorosłych, jednak możliwości jego zastosowania w dziecięcych nowotworach mózgu pozostają w dużej mierze niezbadane ze względu na obawy dotyczące bezpieczeństwa i sposobu dostarczania.
Zmodyfikowany wirus przeciwko dziecięcym nowotworom mózgu
Projekt ViroPedTher(odnośnik otworzy się w nowym oknie), finansowany ze środków Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN), miał na celu ocenę, czy wirusy onkolityczne mogą być w sposób bezpieczny i skuteczny stosowane u dzieci, a także ustalenie, w jaki sposób oddziałują one z unikalnym środowiskiem immunologicznym otaczającym te nowotwory. Centralnym elementem tej terapii jest Delta-24-RGD(odnośnik otworzy się w nowym oknie) – adenowirus specjalnie zmodyfikowany na potrzeby selektywnego zakażania i namnażania się w komórkach nowotworowych, które wykazują defekty w powszechnym szlaku nowotworowym za pośrednictwem tzw. białka retinoblastomy (Rb)(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Wirus zawiera również specjalną modyfikację, zwaną motywem RGD, która pomaga wirusowi skuteczniej wnikać do komórek nowotworowych poprzez wiązanie się z niektórymi białkami powierzchniowymi, często ulegającymi nadmiernej ekspresji w przypadku agresywnych postaci raka.
Z laboratorium do szpitala
Co prawda, wariant Delta-24-RGD okazał się obiecujący w przypadku glejaków u dorosłych pacjentów, jednak projekt ViroPedTher jest pierwszą inicjatywą mającą na celu zbadanie zastosowania tego adenowirusa u dzieci, zwłaszcza w drodze bezpośredniego wstrzyknięcia do guza. W ramach badania wirus podano 12 dzieciom, u których stwierdzono raka mózgu wysokiego ryzyka. Wyniki badania fazy I, opublikowane na łamach czasopisma „New England Journal of Medicine”(odnośnik otworzy się w nowym oknie), pokazują, że leczenie było dobrze tolerowane nawet w przypadku glejaka mostu – krytycznej i wrażliwej części pnia mózgu. Co najważniejsze, mediana całkowitego przeżycia osiągnęła 17,8 miesiąca, w porównaniu ze standardem wynoszącym 12–14 miesięcy, przy czym dwoje dzieci żyło ponad pięć lat po zastosowaniu tej metody, a jedno z nich nadal żyje, prawie sześć lat później.
Pobudzenie dziecięcego układu odpornościowego do walki
Jednym z wyzwań w przypadku dziecięcych guzów mózgu jest fakt, że wiele z tych nowotworów charakteryzuje się immunosupresyjnym, inaczej „zimnym”, mikrośrodowiskiem. Guzy te są często wypełnione komórkami szpikowymi, takimi jak mikroglej i makrofagi, ale nie ma w nich limfocytów T, które zwykle odpowiadają za zwalczanie raka. Zespół projektu ViroPedTher odkrył, że podanie wirusa Delta-24-RGD pomogło zmienić ten stan rzeczy. „Wirus przeprogramował środowisko immunologiczne guza; aktywował komórki szpikowe i przyciągnął limfocyty w obszar guza, wywołując znacznie silniejszą odpowiedź immunologiczną”, wyjaśnia Marta Alonso(odnośnik otworzy się w nowym oknie) z ośrodka CIMA przy Uniwersytecie Nawarry, koordynatorka projektu. To przebudzenie układu odpornościowego ma zasadnicze znaczenie. Zmieniając środowisko nowotworu z immunosupresyjnego na zapalne, wirus Delta-24-RGD pomaga organizmowi w rozpoznawaniu i zwalczaniu raka, nawet po eliminacji wirusa.
Przyszłe terapie oferują precyzję i nadzieję
W ramach projektu ViroPedTher wykazano, że wirusoterapia onkolityczna, od dawna będąca przedmiotem badań nad rakiem u dorosłych, może być w sposób bezpieczny dostosowana do dziecięcych guzów mózgu. Dzięki wykorzystaniu wariantu Delta-24-RGD do niszczenia komórek nowotworowych i modyfikacji stanu układu immunologicznego projekt otworzył drzwi do nowych metod leczenia, które oferują precyzję, a także przynoszą nadzieję pacjentom. Po zakończeniu pierwszego badania zespół projektu ViroPedTher pracuje teraz nad kolejną generacją wirusów onkolitycznych. Te nowe kandydujące warianty są projektowane tak, aby lepiej pasowały do cech biologicznych określonych dziecięcych nowotworów złośliwych, które obecnie należą do najtrudniejszych w leczeniu.
