Łączenie wiedzy lokalnej i naukowej wspiera zrównoważone połowy bezkręgowców morskich
Rybołówstwo łodziowe, inaczej małoskalowe, stanowi zróżnicowany sektor charakteryzujący się niskimi inwestycjami kapitałowymi i wysokim nakładem pracy (często rodzinnej). Mimo to dostarcza ono całemu światu ogromną różnorodność ryb i przysmaków z bezkręgowców wodnych. Co ważne, ten typ działalności przyczynia się również do lokalnego, krajowego i globalnego wzrostu gospodarczego. Duża część połowów na małą skalę wykonywana jest na odległych obszarach o wysokiej różnorodności biologicznej przez rdzenną ludność. Co ciekawe, główną rolę w pozyskiwaniu bezkręgowców odgrywają kobiety. Jednak pomimo społecznego i ekologicznego znaczenia tych połowów, są one często pomijane w badaniach nad rybołówstwem, zarządzaniu i polityce w tej dziedzinie, nie wspominając, że aspekty płci są uwzględniane jeszcze rzadziej. Ariadna Burgos z Instytutu Badań i Rozwoju(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (IRD) postanowiła uzupełnić tę istotną lukę w wiedzy w ramach swojego projektu SHELLFISH(odnośnik otworzy się w nowym oknie), który otrzymał wsparcie programu działań „Maria Skłodowska-Curie”.
Rdzenne kobiety jako ekspertki
Podczas swoich studiów doktoranckich i podoktorskich Burgos zwróciła szczególną uwagę na rolę kobiet w rybołówstwie tradycyjnym. Rdzenne kobiety posiadają doskonałą wiedzę na temat siedlisk, zachowań i dynamiki populacji skorupiaków, mięczaków i innych bezkręgowców wodnych. Co więcej, stosują one niezliczone techniki odłowu i dogłębnie rozumieją presję wywieraną przez połowy na bezkręgowce morskie. Burgos przekonała się, że konieczne jest połączenie wiedzy lokalnej i naukowej, aby móc realistycznie podejść do rozwiązania problemów społecznych i środowiskowych oraz opracować strategie transformacyjne w celu kształtowania polityk na rzecz zrównoważonego i odpornego rybołówstwa łodziowego.
Ochrona różnorodności biologicznej i poszanowanie suwerenności rdzennych kobiet
Dla działalności połowowej, jaką prowadzą rdzenne kobiety, niezbędne jest utrzymanie różnorodności biologicznej, w związku z czym są one szczególnie narażone na zmiany. Jednak „niektóre rygorystyczne formy ochrony środowiska morskiego mogą utrudniać rdzennym kobietom dostęp do zasobów wodnych na obszarach ich przodków, co zabiera im możliwość suwerennego dysponowania zasobami, które pomagają chronić”, podkreśla Burgos. „Osiągnięcie długoterminowej odpowiedzialności i zrównoważonego charakteru rybołówstwa małoskalowego wymaga przyjęcia podejścia zakorzenionego w sprawiedliwości środowiskowej. Nasze podejście zakłada, że ludność miejscowa i rdzenna realizuje inicjatywy oparte na własnych systemach wiedzy, ściśle współpracując z naukowcami, studentami i praktykami”, dodaje.
Łączenie wiedzy lokalnej i naukowej w praktyce
Burgos badała bezkręgowce morskie w niewielkim Timorze Wschodnim położonym w Azji Południowo-Wschodniej, a promotorami jej pracy byli Dominique Guillaud, również z IRD, oraz David Mills i Alex Tilley, naukowcy z organizacji badawczej WorldFish(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Pomogła nawiązać ważną współpracę między WorldFish a Wydziałem Rybołówstwa i Nauk o Morzu na Narodowym Uniwersytecie Timoru Wschodniego (UNTL), co wyraźnie pokazało obopólne korzyści płynące z połączenia wiedzy lokalnej i naukowej nie tylko na potrzeby interdyscyplinarnych badań, ale również zrównoważonego rozwoju obszarów przybrzeżnych. Dwudziestu studentów studiów licencjackich na UNTL miało wyjątkową okazję zapoznać się z interdyscyplinarną metodologią badania rybołówstwa łodziowego, która wykracza poza tradycyjne dyscypliny i łączy etnoekologię, żywienie, kwestie płci i podejście partycypacyjne. Zdolność projektu do budowania zaufania wśród lokalnej społeczności została wzmocniona dzięki studentom i ich znajomości języka, wspierając pozytywne relacje z mieszkańcami. Ponadto ta współpraca poszerzyła możliwości na poziomie instytucjonalnym, wspólnotowym i osobistym. „Wzmocnienie pozycji kobiet poprzez docenienie ich wiedzy było niezwykłym doświadczeniem. Kobiety były głównymi szkoleniowcami. Zyskały dzięki temu pewność siebie, a także pozycję czołowych przedstawicielek zrównoważonego i sprawiedliwego rybołówstwa. Skuteczne włączenie kobiet w prace obejmujące monitorowanie rybołówstwa i zarządzanie strefami przybrzeżnymi będzie miało istotne znaczenie dla zrównoważonego i odpornego rybołówstwa”, podsumowuje Burgos. Zespół projektu SHELLFISH z powodzeniem włączył aspekty płci i podejście partycypacyjne do swojej metodologii z myślą o realnym i wzajemnie korzystnym monitorowaniu i zarządzaniu połowami bezkręgowców morskich, wskazując drogę w kierunku polityki, która przyniesie korzyści wszystkim zainteresowanym – rdzennym kobietom, organizmom morskim, środowisku oraz europejskim konsumentom.
