Zwiększanie bezpieczeństwa żywności w Europie dzięki innowacjom cyfrowym
W świecie coraz bardziej złożonych i zglobalizowanych łańcuchów dostaw żywności zapewnienie jej bezpieczeństwa jest trudnym zadaniem. Pojawiające się zagrożenia, od skażeń biologicznych po chemiczne, stale obciążają systemy żywnościowe. Reagując na wspomnianą sytuację, finansowany ze środków UE projekt FoodSafeR(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zgromadził 19 organizacji akademickich, badawczych i przemysłowych z całej Europy w celu opracowania najnowocześniejszych narzędzi cyfrowych, aby sprostać temu wyzwaniu.
Wykorzystanie sztucznej inteligencji do walki z pojawiającymi się zagrożeniami
„Wizją FoodSafeR było zapewnienie proaktywnego systemu wykrywania i zarządzania pojawiającymi się zagrożeniami dla bezpieczeństwa żywności” — wyjaśnia Lauren Alteio, naukowczyni z Austriackiego Centrum Kompetencji ds. Jakości, Bezpieczeństwa i Innowacji Pasz i Żywności(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (FFoQSI). „Nie tylko monitorujemy zagrożenia, ale staramy się też być o krok do przodu przed nimi”. Do studiów przypadków zastosowano sztuczną inteligencję (AI), w tym algorytmy uczenia maszynowego w metodach bioinformatycznych do zastosowań mikrobiologicznych oraz analizę danych satelitarnych do badania zanieczyszczenia upraw mykotoksynami. W projekcie wykorzystano również uczenie maszynowe i przetwarzanie języka naturalnego do skanowania danych medialnych i naukowych w poszukiwaniu wczesnych oznak pojawiających się zagrożeń, aby pomóc profesjonalistom reagować w sposób szybki i pewny. Prace te pozwoliły opracować ramy wykrywania tego, jak zmieniają się zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności pod presją. „Zidentyfikowaliśmy wskaźniki, które pozwalają nam śledzić, jak zagrożenia zachowują się w czasie, co ma zasadnicze znaczenie dla reagowania krótkoterminowo i zapobiegania długoterminowo” — mówi Alteio. Uzyskane w ten sposób informacje następnie użyto w narzędziach cyfrowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i zaleceniach dotyczących polityki(odnośnik otworzy się w nowym oknie) przeznaczonych zarówno dla operatorów, jak i organów regulacyjnych. Do tej pory dogłębnie zbadano cztery scenariusze zagrożeń mikrobiologicznych i cztery scenariusze zagrożeń chemicznych, co pomogło naukowcom zrozumieć, jak zmieniają się zagrożenia i jak skutecznie na nie reagować.
Potęga DigitalHUB
Centralnym elementem FoodSafeR było stworzenie opartej na współpracy platformy DigitalHUB(odnośnik otworzy się w nowym oknie), która została zaprojektowana przez i dla specjalistów ds. bezpieczeństwa żywności. Opracowany w ramach wydarzeń współprojektowania zwanych żywymi laboratoriami HUB służy jako cyfrowe miejsce spotkań, w którym użytkownicy ze środowisk akademickich, przemysłu i rządu dzielą się danymi, narzędziami i spostrzeżeniami. „Stworzyliśmy DigitalHUB z myślą o ludziach, którzy będą z niego korzystać. Platforma została zaprojektowana tak, aby była elastyczna, przejrzysta i łatwa do zintegrowania z rzeczywistymi działaniami związanymi z bezpieczeństwem żywności” — podkreśla Alteio. HUB, uruchomiony w postaci platformy otwartego dostępu w 2025 r., oferuje dostosowane przestrzenie robocze, funkcje nawiązywania kontaktów oraz narzędzia do udostępniania dokumentów. Obejmuje również moduły szkoleniowe, zestaw narzędzi cyfrowych i funkcje oparte na sztucznej inteligencji, takie jak Signal Trends.
Kształtowanie przyszłości bezpieczeństwa żywności
Rozpowszechnianie wyników miało kluczowe znaczenie dla sukcesu projektu FoodSafeR, który dzielił się rezultatami poprzez aktywny udział w konferencjach branżowych, takich jak FoodMicro 2024 i IAFP European Symposium 2025, a także prowadzenie webinariów na YouTube. Po osiągnięciu kamieni milowych i uruchomieniu DigitalHUB kolejnym wyzwaniem jest zwiększenie bazy użytkowników i zbudowanie prawdziwie globalnej społeczności. To, w jaki sposób platforma będzie ewoluować i skalować się w środowisku bezpieczeństwa żywności, będzie zależało od udziału użytkowników i ich opinii. „W erze «big data» sztuczna inteligencja będzie stawać się coraz ważniejsza i pomagać w podejmowaniu decyzji zapewniających bezpieczniejszą przyszłość żywności” — dodaje Alteio. Dzięki projektowi FoodSafeR wczesne wykrywanie, dane w czasie rzeczywistym i spostrzeżenia otrzymane dzięki sztucznej inteligencji przekształcają zarządzanie bezpieczeństwem żywności w bardziej adaptacyjny, odporny system gotowy do radzenia sobie z zagrożeniami jutra.
