Analiza powiązań między ludźmi, miastami i portami
Porty są kluczowe dla naszej cywilizacji od tysięcy lat. Obecnie transport morski jest jednym z fundamentów światowej gospodarki jako sektor umożliwiający globalny handel produktami i surowcami. Jednak w niektórych częściach świata związek między portami a miastami wydaje się słabnąć. „Na przykład w centrum Rotterdamu można spędzić dzień, nie zdając sobie sprawy, że w mieście znajduje się również największy port w Europie”, wyjaśnia Elisabeth Schober(odnośnik otworzy się w nowym oknie), profesor nadzwyczajna na Wydziale Antropologii Społecznej Uniwersytetu w Oslo. „W wielu innych miejscach zaobserwowaliśmy podobne stopniowe oddzielenie portu od miasta”. Projekt Ports(odnośnik otworzy się w nowym oknie), finansowany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie), przyczynił się do rozwoju literatury traktującej porty jako miejsca pomagające badać szersze kwestie dotyczące globalnej gospodarki. „Porty są swego rodzaju czarną skrzynką – ogromne obiekty, o których większość ludzi ma bardzo małe pojęcie, ale które są tak ważne dla naszego codziennego życia, biorąc pod uwagę, że około 80% wszystkich towarów na świecie jest obecnie transportowanych statkami”, mówi Schober.
Etnograficzne badania terenowe w światowych portach
Zespół projektu Ports składał się z pięciu głównych badaczy, z których każdy prowadził odmienną ścieżkę badawczą w czterech portach o globalnym znaczeniu: Singapurze, Hamburgu, Rotterdamie i Pireusie. „Było tu wiele różnic. Nie wiedzieliśmy też, jak prowadzić badania etnograficzne w tych miejscach”, wyjaśnia Schober. „W przypadku antropologii porty i logistyka morska w ogóle są dość nowymi tematami badawczymi, dlatego musieliśmy stworzyć dla siebie nowe ścieżki za pomocą dostępnych narzędzi naszej dyscypliny”, dodaje. Niektórzy z naukowców współpracowali bliżej ze związkowcami, inni bardziej z organizacjami pozarządowymi i sieciami obywatelskimi zainteresowanymi różnymi zmianami w portach. Niektórzy skupili się na wywiadach eksperckich z pracownikami umysłowymi, a jeden z badaczy pracował na nabrzeżu, obsługując kontenery przez kilka miesięcy. „Jako zespół byliśmy ze sobą w ciągłym kontakcie – dzięki temu mogliśmy się wiele nauczyć w oparciu o wzajemne doświadczenia i pytania”, zauważa Schober.
Analizowanie zmian i zakłóceń w logistyce morskiej
Przejście na zieloną energię stało się głównym tematem badań, co zaowocowało warsztatami pod hasłem One Planet Shipping(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które odbyły się na pokładzie żaglowca i zgromadziły ekologów, naukowców i ekspertów ds. żeglugi. Istotniejszym tematem, niż pierwotnie przewidywano, stało się zakłócenie łańcuchów dostaw i kryzys w sektorze logistyki morskiej. Znalazł on odzwierciedlenie w pierwszej wspólnej publikacji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i ewoluował przez cały czas trwania projektu. Obejmuje to sekwencję wydarzeń, w tym wypadek kontenerowca Ever Given w Kanale Sueskim w 2021 r., poważne zakłócenia łańcucha dostaw podczas pandemii COVID-19 i rosyjskiej inwazji na Ukrainę, a także niedawne zmiany geopolityczne związane z handlem międzynarodowym, w tym wprowadzenie znacznych ceł przez rząd Stanów Zjednoczonych. „Niewątpliwie udało nam się zebrać bogate dane etnograficzne, które dokumentują tę ważną zmianę z unikalnego punktu widzenia. Stanowią one materiał, na którym wszyscy będziemy mogli pracować przez wiele lat”, mówi Schober. Zespół pracuje nad dwoma specjalnymi wydaniami, które są obecnie recenzowane w różnych czasopismach. Trwa też finalizacja szeregu indywidualnych publikacji. „Wszystko wskazuje na to, że analizowanie, pisanie i rozwijanie kolejnych projektów będzie kontynuowane przez wiele lat”, twierdzi Schober.
