Żelazo jako główny czynnik odpowiedzialny za włóknienie związane z wiekiem
Postępującemu starzeniu się europejskiej populacji towarzyszy wzrost zapadalności na choroby wieku podeszłego. Schorzenia zwłóknieniowe(odnośnik otworzy się w nowym oknie), w tym marskość wątroby i zawał mięśnia sercowego, są jedną z najczęstszych przyczyn zależnego od wieku pogorszenia stanu zdrowia i odpowiadają za 30 % zgonów w krajach zachodnich.
Akumulacja żelaza powiązana z włóknieniem u myszy i ludzi
„Naszym głównym celem było poznanie mechanizmu, który powoduje znaczny wzrost zapadalności na choroby zwłóknieniowe u osób starszych”, mówi badacz Mate Maus, dodając: „Gdy zaobserwowaliśmy, że w starzejących się komórkach i tkankach często zachodzi nieprawidłowa akumulacja żelaza, wysunęliśmy hipotezę, zgodnie z którą zjawisko to jest ogniwem łączącym procesy starzenia i włóknienia”. Maus przez około 5 lat zgłębiał kwestię powiązania kanałów jonowych ze stanami zapalnymi, odpornością, metabolizmem i nowotworami. Swoją wiedzę wykorzystał w finansowanym ze środków UE projekcie IRONAGE, który dotyczył badań nad regeneracją i starzeniem. Prace prowadzono w kierowanym przez Manuela Serrano laboratorium(odnośnik otworzy się w nowym oknie) przy Instytucie Badań Biomedycznych w hiszpańskiej Barcelonie. Dzięki wsparciu ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie” Maus badał, jak długotrwałe uwalnianie niezwiązanego żelaza do uszkodzonych narządów i tkanek, połączone z brakiem jego usuwania, wywołuje przewlekłe zapalenie i uniemożliwia regenerację. Korzystając z mysich modeli chorób zwłóknieniowych i próbek biopsyjnych pochodzenia ludzkiego, naukowcy uczestniczący w projekcie IRONAGE badali włóknienie nerek, serca i płuc. Na podstawie tych analiz stwierdzili, że zależna od wieku akumulacja żelaza jest powiązana ze schorzeniami zwłóknieniowymi. Dane wskazują, że gromadzenie żelaza jest bezpośrednim czynnikiem wywołującym stan zapalny, naciek komórek odpornościowych i odkładanie kolagenu, czyli główne objawy zwłóknienia. „Wyniki naszego badania sugerują, że zapobieganie akumulacji żelaza może być niezwykle skuteczną metodą leczenia stopniowo nasilających się chorób zwłóknieniowych”, wyjaśnia Maus.
Rozpowszechnianie wyników i dalsze prace
Wyniki badania IRONAGE zawarto w prezentacji „Vascular damage-associated iron deposition causes senescence and fibrosis” („Wywołane uszkodzeniem naczyń odkładanie żelaza jest przyczyną starzenia się i włóknienia”), którą przedstawiono na różnych konferencjach i sympozjach w 2019 roku. Wydarzenia, na których prezentowano artykuły o bieżących badaniach nad żelazem i włóknieniem, to między innymi Ósmy Kongres Międzynarodowego Stowarzyszenia BioIron(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w Heidelbergu w Niemczech, Barcelońska Konferencja BioMed(odnośnik otworzy się w nowym oknie) pod hasłem „Immunotherapy beyond cancer. A cure for age related diseases” („Immunoterapia w chorobach innych niż nowotwory: lekarstwo na schorzenia zależne od wieku”) w Hiszpanii i Ósmy Kongres dotyczący Naprawy i Regeneracji Tkanek(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w mieście New London w Stanach Zjednoczonych. Zespół projektu aktualnie przygotowuje pracę, w której opisze przeprowadzone badanie. „Prowadzimy w tej chwili finalne doświadczenia. Mamy nadzieję uzyskać wgląd w ten nowy mechanizm biologiczny. Moim wymarzonym celem jest oczywiście przełożenie tych odkryć na metody leczenia i udoskonaloną diagnostykę schorzeń zwłóknieniowych, a być może także innych chorób zależnych od wieku”, mówi Maus o swoich planach. Aby zrealizować swoje zamierzenia, chce zbudować zespół złożony z ludzi o podobnych celach, a następnie zdobyć fundusze i znaleźć odpowiednie środowisko badań. Wyniki projektu i ich implikacje znacznie przekroczyły początkowe oczekiwania badaczy. „Myślę, że odkryliśmy coś istotnego, co może nam dużo powiedzieć na temat starzenia się komórek i organizmów”, podsumowuje Maus. Podczas prac nad projektem IRONAGE Maus został ojcem. Musiał łączyć obowiązki rodzica i badacza, co było radosnym, ale niełatwym zadaniem. Gdy jego dziecko dorośnie, starsi ludzie będą być może cieszyć się żelaznym zdrowiem dzięki osiągnięciom projektu IRONAGE.
