Co nowego w projekcie CONSOLE: Realizacja działań na rzecz zrównoważonej żywności i ekologicznego rolnictwa w Europie
Projekt CONSOLE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wystartował w 2019 roku w celu pobudzenia innowacji dotyczących produkcji rolno-środowiskowo-klimatycznych dóbr publicznych przez sektory rolnictwa i leśnictwa w Unii Europejskiej. Uczestnikom udało się osiągnąć ten cel poprzez zbudowanie społeczności interesariuszy podzielających wspólne zainteresowania, opracowania skutecznych modeli współpracy i ram umownych wspierających wdrażanie rozwiązań przez wiele podmiotów. Po upływie blisko trzech lat od daty zakończeniu projektu w 2022 roku, wypracowane w jego ramach osiągnięcia przyczyniły się do realizacji istotnych zmian, w tym do wdrożenia zmodernizowanej wspólnej polityki rolnej (WPR) UE na lata 2023-27 oraz zwrócenia uwagi na kwestie różnorodności biologicznej i zmiany klimatu.
Nowe programy i rodzaje współpracy
Wiele osiągnięć projektu CONSOLE zostało rozpowszechnionych za pośrednictwem krajowych i regionalnych instytucji działających w państwach partnerskich. „W Finlandii Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa bada rozwiązania umowne oparte na rezultatach w sektorach rolnictwa, leśnictwa i jakości wody, inspirowane mechanizmami takimi jak system dotacji negocjacyjnych w zakresie wartości przyrodniczej omawiany w ramach projektu CONSOLE”, wyjaśnia Davide Viaggi, profesor Uniwersytetu Bolońskiego, uczelni koordynującej projekt. W Niemczech badania realizowane w ramach projektu CONSOLE zwiększyły świadomość inicjatyw promujących zmniejszenie nawożenia azotem na potrzeby produkcji pszenicy. Wysiłki te zwróciły także uwagę na ochronę środowiska i klimatu w całym łańcuchu wartości. Kolejnym sukcesem było wdrożenie i spopularyzowanie wśród rolników zorientowanego na rezultaty niemieckiego ekoprogramu nagradzającego hodowców, którzy są w stanie wykazać występowanie czterech regionalnych gatunków wskaźnikowych na swoich użytkach zielonych. „Intensywna dyskusja na temat tego typu nowatorskich działań rolno-środowiskowych podczas webinariów organizowanych w ramach projektu CONSOLE prawdopodobnie przyczyniła się do wdrożenia tego innowacyjnego ekoprogramu”, wyjaśnia Viaggi. W 2024 roku jeden z partnerów projektu - niemiecki Thünen Institute - dołączył do zorganizowanej w ramach sieci WPR UE grupy tematycznej do spraw zwiększania różnorodności biologicznej na gruntach rolnych w celu poprawy odporności(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Była to okazja do podzielenia się wiedzą zdobytą w ramach projektu CONSOLE, w szczególności na temat systemów zbiorowych i premii aglomeracyjnej nagradzającej rolników za wysiłki na rzecz ochrony przyrody. Zespół projektu CONSOLE współpracował również przy projektach operacyjnych prowadzących do wdrożenia wypracowanych praktyk. Jednym z przykładów jest współpraca Uniwersytetu Bolońskiego z Life agriCOlture(odnośnik otworzy się w nowym oknie), projektem finansowanym ze środków unijnego programu LIFE, który bada, w jaki sposób hodowla zwierząt może pomóc w łagodzeniu zmian klimatycznych na obszarach górskich. Dzięki tej współpracy partnerzy projektu Life agriCOlture wykorzystali ramy wypracowane przez badaczy CONSOLE przy opracowywaniu umów z rolnikami w zakresie ochrony gleby. Jak twierdzi Viaggi, kluczową rolę odegrała kwota 4,9 miliona euro, którą otrzymał zespół projektu CONSOLE (CONtract SOLutions for Effective and lasting delivery of agri-environmental-climate public goods by EU agriculture and forestry) ze środków Unii Europejskiej. Dzięki temu wsparciu zespół zbudował społeczność praktyków składającą się z multidyscyplinarnych zespołów z 13 państw. Dzięki temu zespół był w stanie wspólnie wypracować szereg empirycznie zweryfikowanych umów oraz zaprojektować i zweryfikować skuteczne modele umowne w zakresie dostarczania dóbr publicznych przez sektory rolnictwa i leśnictwa w UE. Dzięki dofinansowaniu zespół projektu CONSOLE opracował ponadto narzędzia do oceny wpływu umów rolno-środowiskowych na krajobrazy, metody oceny wpływu konkretnych umów na przyjazne dla środowiska użytkowanie gruntów oraz wnioski na potrzeby nowej WPR. „Finansowanie ze środków UE odegrało kluczową rolę w uzyskiwaniu wymiernych rezultatów, od rozwoju działań i promowania nowych środków przez rolników po wspieranie badań i innowacji, które nadal wpływają na zrównoważone rolnictwo i praktyki środowiskowe, w szczególności poprzez rozwój kompetencji i budowanie potencjału na poziomie regionalnym”, podsumowuje Viaggi.